Steven Pinker is hoogleraar psychologie aan de universiteit van Harvard. De wetenschapper leverde een krachttoer door meer dan 400 pagina’s aan een stuk een sterk pleidooi te houden voor de rede en de rationaliteit. Waarom? Uit bezorgdheid. Pinker stelt dat we “meer dan ooit instrumenten ter beschikking hebben om rationeel te denken, maar toch wordt het publieke debat overvoerd met nepnieuws, charlatanerie en ‘post-waarheid’-retoriek”. Pinker vindt dat rationaliteit meer dan ooit onder druk staat en dat er terzelfdertijd meer dan ooit nood aan is.
Pinker heeft een broertje dood aan bepaalde takken in de sociale wetenschappen, zoals aan de misleidende ‘kritische theorie’, gebaseerd op het neomarxisme, en andere relativerende stromingen, die erg in trek zijn. “In de sociale wetenschappen en de media wordt de moderne mens neergezet als een holbewoner uit de oertijd die nog steeds geneigd is op elke leeuw in het gras te reageren met een hele reeks vooroordelen, blinde vlekken, waanideeën en denkfouten” en “het postmodernisme dat met een air van intellectuele verfijning de westerse wetenschap en filosofie afdoet als iets provinciaals en ouderwets”, oordeelt de psycholoog.
Op het eerste gezicht lijkt Rationaliteit bijzonder saai. Pinker heeft het onder meer over wiskundige kansberekening, statistische besliskunde en bayesiaanse argumentatie. De lezer waant zich op de schoolbanken. Toch is dit boek toegankelijk. Pinker maakt gebruik van experimenten en oefeningen, om de droge materie te helpen duiden. Ook tal van cartoons geven het boek de broodnodige luchtigheid.
Het hoofdstuk over de speltheorie zal voor Trends-lezers zeker nuttig zijn, want het helpt bij het nemen van belangrijke beslissingen. Interessant is verder hoe Pinker het verschil tussen bijvoorbeeld correlatie en causaliteit uitlegt. Achteraan in het boek staat een lange lijst van klassieke denkfouten en drogredenen.
Ondanks het feit dat tegenstanders zullen opmerken dat de mens heel wat minder rationeel is dan Pinker laat uitschijnen, betoogt dit boek duidelijk waarom we rationaliteit nodig hebben: “Het is niet alleen een cognitieve, maar ook een morele deugd.” Rationaliteit helpt ons, niet alleen op het gebied van materiële vooruitgang, maar ook in het domein van morele vooruitgang.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier