Philippe Vlerick: de man over wie niemand hardop durft te praten

De naam van Philippe Vlerick wordt altijd geassocieerd met zijn leven als ‘textilien’. Maar het netwerk van de Kortrijkse zakenman reikt over alle sectoren en maatschappelijke grenzen heen. Met één constante: Vlerick is de vleesgeworden discretie en zijn contacten zijn al even terughoudend.

Het klinkt als een boutade, maar wie op zijn vijftigste nog geen fijn vertakt netwerk heeft opgebouwd, mag zijn ambities in die richting wel opbergen. Philippe Vlerick kan op zijn beide oren slapen: net vijftig geworden en zijn kennissenkring staat er helemaal. Hij is dan ook niet voor niets verwant met de oprichtersfamilie van de Vlerick Leuven Gent Management School, waar netwerking een van de credo’s is.

Hij is meer dan zomaar een textilien en toch stroomt het textielbloed door zijn aderen. Toen Philippe Vlerick één jaar oud was, startte vader Lucien het Kortrijkse tapijtenbedrijf BIC Carpets op (Belgian International Carpets), waar Philippe vandaag voorzitter en gedelegeerd bestuurder is. Zijn vader zette ook de eerste stappen in wat later uitmondde in de volledige overname van Uco Textiles. Ook aan moeders kant zit de textielvezel in de genen, want Thérèse Vandewiele is een rechtstreekse afstammeling van de gelijknamige succesvolle familie van textielmachinebouwers. En in zijn privé-sfeer blijft textiel ook al overeind, want hij is getrouwd met Patricia Bouckaert, schoonzus van Mieke De Clerck, van de Beaulieu-familie. Kreeg hij van thuis uit ondernemerszin met de paplepel mee, dan tekende zijn oom André Vlerick voor de mentale input. De kinderloze André Vlerick – die aan de basis lag van de Vlerick-school – zag in de kleine Philippe vrij snel de zoon die hij zelf nooit had. En hij introduceerde die ‘zoon’ al op vrij jonge leeftijd bij hoge omes in binnen- en buitenland.

Geen schoonmoeder voor opvolger

In Vlaanderen zijn er vermoedelijk geen vijf ondernemers te vinden die kunnen bogen op zo’n uitgebreid relatienetwerk als de flamboyante en welbespraakte Philippe Vlerick. Het volstaat dat hij uit een zakelijk of sociaal netwerk stapt, of de zucht is hoorbaar tot ver buiten die schutskring. Toen de golden boy begin dit jaar via een brief aan de voorzitter van de Kortrijkse serviceclub Rotary Centrum liet weten dat hij wegens “te druk” ontslag nam uit de vereniging, kwam dat hard aan. Ruim twee decennia lang ontmoette Vlerick er op gezette tijden mensen zoals Christian Dumolin, Jean Van Marcke of Philippe D’Heygere. “Niemand ziet graag iemand van zijn kaliber opstappen,” zegt een collega-ondernemer. “Toen de voorzitter de brief voorlas, kon je eerst een speld horen vallen en was er verbazing te lezen op de gezichten. Zo iemand zie je altijd een beetje node opstappen.”

Ook bij de textielfederatie Febeltex – waar Philippe Vlerick tussen 2000 en begin 2005 de dienst uitmaakte als voorzitter – wordt het op fluistertoon gezegd: “Hadden we nu nog maar iemand met hetzelfde charisma aan de top.” Maar Vlerick zelf heeft het zo gewild. “Toen hij afscheid nam als voorzitter, zei hij expliciet dat hij geen schoonmoeder wilde zijn voor zijn opvolger en hij handelt daar ook naar.”

Als Vlerick zegt dat hij het te druk heeft, is daar geen half woord van gelogen. Ooit zei hij – in een zeldzaam interview – dat hij niet weet hoeveel mandaten hij precies bekleedt in eigen land. Wij telden er zowat 37, inclusief de mandaten in zijn eigen familiale vennootschappen zoals Lutherick en de Vlerick Investeringsmaatschappij. In datzelfde interview zei hij daarover: “Naast je ondernemersactiviteiten en je competentie is het belangrijk dat je over een netwerk beschikt. Hoe dat gaat? Je bent bestuurder in bedrijf X en daarna word je ook door anderen gevraagd. Vaak komen problemen of opportuniteiten voor in verschillende raden, maar in een andere vorm.”

Zo komt het dat de textielzoon vandaag evengoed kind aan huis is in de salons van de haute finance (KBC, KB Lux, Creafund, Franco Bruxelloise d’Investissement, Gevaert, Hermes Invest), de bouw- en vastgoedsector (Etex, Besix), de informaticasector (Spector), de machinebouwers (LVD), de mediawereld (Vum), de automobielwereld (Alcopa), de metaalsector (BMT) of de maritieme wereld (Exmar). Alleen al uit de KBC-portefeuille strijkt de familie Vlerick jaarlijks bijna 5 miljoen euro aan dividenden op. Maar in de geest van filosoof Philippe Vlerick – hij is naast Licentiaat in de Rechten en Licentiaat in Management ook houder van een diploma in de Wijsbegeerte – ben je pas echt rijk als je menselijk en ethisch zaken doet. Hij heeft naar eigen zeggen een passie voor mensen, iets wat hij in niet geringe mate heeft geërfd van zijn vader, maar mogelijk meer nog van zijn oom André Vlerick, die zowat zijn mentale goeroe is geweest.

Thuis bij ondernemers en koningen

In de vele raden van bestuur waar Philippe Vlerick vandaag zetelt, ontmoet hij het kruim van het Belgische grootkapitaal. Volgens de Belgische topadvocaat Louis Verbeke (ex-Allen & Overy) hebben vooral mensen zoals Jan Huy- ghebaert, professor-financier Rik Donckels (Almancora) en Pierre Scohier (ex-Cobepa) de entrepreneur in Philippe Vlerick in grote mate beïnvloed op het vlak van emotionele intelligentie en strategie. Vlerick is vandaag de spreekbuis van de historische en mythische Almanij-families (nu KBC Groep). Al is woordvoerder hier een loos begrip: net wegens zijn discretie is hij de ideale vertrouweling van de families die liefst zo ver mogelijk van de spotlights blijven. Van de tientallen door ons gecontacteerde Vlerick-kenners wilde er vrijwel niemand on the record spreken, want “dat zou de man zelf niet graag willen”. “Discretie is een gave, we zijn zo gekweekt,” zei hij ooit zelf.

Zijn adressenboekje telt namen die wegen. Zo ontmoet hij via zijn mandaat bij KBC Groep onder meer de familie Van Waeyenberge, Boerenbond-voorzitter Noël Devisch, Guido Van Roey (InBev), academicus Philippe Naert en Paul Borghgraef (Concentra) En dat gaat zo door op alle niveaus. Bij Besix is dat de familie Tytgadt, bij Etex de invloedrijke familie Emssen. Bij de Vum – die na het faillissement van De Standaard in 1976 kon rekenen op de steun van André Vlerick – zit hij aan tafel naast onder meer Thomas Leysen, Fred Chaffart en Piet Van Waeyenberge. Dankzij Alcopa is er een band met de familie Moorkens en zijn mandaten bij CMB en Exmar plaatsen hem op vertrouwelijke voet bij de steenrijke redersfamilie Saverys.

“Hij heeft als geen ander begrepen dat als je veel geeft, je ook veel terugkrijgt,” zegt Fedis-topman Baudouin Velge die hem van op de schoolbanken in Loppem kent. Velge ontdekte hem later via het circuit van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) opnieuw. “Hij durft altijd te zeggen wat hij denkt. Dat is minder evident dan het lijkt. Maar Vlerick doet dat op zijn manier, zonder ooit anderen te kwetsen.”

Die fijnbesnaardheid wordt kennelijk gewaardeerd tot in kringen van het Belgische vorstenhuis. Prins Filip heeft al jaren een discreet klankbord aan zijn naamgenoot. De goede relaties met het koninklijke paleis heeft hij deels te danken aan zijn vader, die tijdens vroegere buitenlandse handelsmissies het vertrouwen wist te winnen van de toenmalige prins Albert. Als tiener zag Vlerick meer dan eens de huidige koning en zijn Italiaanse gemalin langskomen in de thuisbasis aan de Kortrijkse Sint-Sebastiaanlaan. Vandaag is Vlerick een van de weinige Vlamingen die het gsm-nummer van prins Filip op zak heeft.

In nood kent hij zijn vrienden

Echte critici van de figuur Vlerick kom je niet tegen. Eén persoon durft off the record wel te zeggen dat Vlerick het geluk heeft gehad om zowel van thuis uit als via zijn familie een hoop kapitaal gratuit en via een erfenis te hebben meegekregen. “Als lanceerplatform kon dat bepaald tellen.” Maar hij heeft met dat mooie startkapitaal nooit alleen voor zichzelf gereden. “Net vanwege die erfenis wilde hij bewijzen dat hij meer is dan een Vlerick-nazaat,” fluistert een kennis. Fa Quix van Febeltex zegt het zo: “Hij heeft zijn naam misschien mee. Maar hij moest het ook nog waarmaken en dat hij daarin is geslaagd, is uitsluitend zijn verdienste.”

Hij heeft als oudste van vier kinderen ook altijd zijn eigen zussen en zijn eigen naaste familie mee laten genieten van meer welstand. Niet dat zijn zussen onbemiddeld zijn. Twee ervan (Isabelle en Charlotte) zijn gehuwd met twee broers Vanden Avenne (Patrick en Harold) van het gelijknamige veevoederbedrijf. Zijn andere zus Marie-Thérèse huwde met Philippe Croonenberghs (van de financieringsmaatschappij Texaf). “In zoveel Vlaamse families gebeurt net het omgekeerde en wordt de inboedel en het kapitaal verscheurd via een kletterende ruzie,” zegt iemand uit zijn omgeving. “Niet zo bij Vlerick: hij neemt het familiale peloton altijd op sleeptouw. En ze rijden altijd samen naar de meet.” Dat gebeurt niet alleen als er langs de kassa wordt gepasseerd, maar ook in kwade tijden. Zo ontkende hij prompt – en voor eenmaal publiek – dat KBC destijds een fiscale constructie zou hebben opgezet via KB Lux. En dat op de dag dat de Brusselse onderzoeksrechter Jean-Claude Leys binnenviel bij zijn tante Cécile Sap, weduwe van (gewezen KB-voorzitter) André Vlerick.

Maar ook als er alleen een netwerkrelatie is, komt niemand tevergeefs aankloppen in Kortrijk. Toen het water bijzonder hoog stond bij fotofinishinggroep Spector, haalde Vlerick uit zijn eigen portefeuille 3,6 miljoen euro naar boven. Ook de machinebouwer LVD sprong hij bij met raad en daad. In de ogen van Vlerick is netwerken ook helpen om branden te blussen. Maar opnieuw: altijd discreet.

Zijn schrandere inzicht houdt probleemloos stand, zoals bleek in de zaak-Lernout & Hauspie. Terwijl een groot deel van kapitaalkrachtig Vlaanderen en het hele Vlerick-netwerk grote meerwaarden rook, bleef hij totaal afwezig van de Ieperse scène.

Tapijt voor Elton John en Mick Jagger

Philippe Vlerick is groot geworden in het textiel. BIC Carpets, het bedrijf dat hij van zijn vader erfde, heet een verborgen pareltje te zijn. De creatieve en geweven designtapijten in zuivere wol vinden hun weg naar personaliteiten als Elton John, Mick Jagger en de Saudische sjeik. Door collega-textiliens wordt Vlerick voor vol aangezien, al blijft hij steeds een buitenbeentje. “Zijn retorische talent is legendarisch,” stelt Fa Quix. “Hij is geboren met de gave van het woord.”

Een talent dat in de West-Vlaamse mompelcultuur met- een opvalt, maar ook daarbuiten. Zo was Vlerick de eerste Febeltex-voorzitter die gevraagd werd om in de Franse textielsalons – die altijd al een beetje neerkeken op les petits Belges – te komen spreken. Hij liet niet na uitstekende relaties te onderhouden met zijn collega’s in de buurlanden. De Union des Industries Textiles (het Franse equivalent van Febeltex) wordt geleid door Guillaume Sarkozy, broer van Nicolas Sarkozy (de coming man in de Franse politiek). “Eén telefoontje volstond en Sarkozy en Vlerick zaten in Parijs samen om de grote probleemdossiers te bespreken.”

In internationale textielkringen zwaaien de deuren voor monsieur Vlerick overal makkelijk open. Henri Van Dierdonck, gedelegeerd bestuurder van Associated Weavers International, zegt het ronduit zo: “Hij is de beste Febeltex-voorzitter die we ooit gehad hebben. Intelligent, internationaal en toch met beide voeten stevig op de grond. Hij dwingt respect en eerbied af.”

“Hij is een geducht maar aanvaard partner,” klinkt het bij de vakbonden. “Zijn economische analyse primeert. En dat leidt soms tot een strakke houding, waarbij het engagement tegenover het personeel een beetje inboet ten voordele van zijn bedrijfs- en macro-economische inzicht. Ja, dat wekt soms wat wrevel op.” Een enkele ondernemer stelt dat je hem best niet te veel in de weg legt. Hij boezemt een beetje angst in, vanwege de hem toebedeelde macht. “Ach, zijn reputatie snelt hem wat vooruit,” lacht Fa Quix. “In elk geval weet hij zich te omringen met heel sterke managementteams. Maar hij leidt de dans. En als hij voor iets gaat, dan voor de volle honderd procent.”

Geen politieke vrienden

Zijn maatschappelijke netwerk is aardig vertakt dankzij zijn aanwezigheid in onder meer de Vlerick-school, het Instituut voor Bestuurders, Voka, het VBO, het VKW en De Warande, zes belangrijke pleisterplaatsen voor het betere Vlaamse volk. Via die tentakels heeft hij vlotte contacten met mensen als Luc Vansteenkiste (ex-VBO, Recticel), Gui de Vaucleroy en Georges Jacobs (UCB). “Maar nooit is hij de man die de eerste viool wil spelen,” getuigt iemand uit de Vlerick-school. “Hij heeft in ieder geval nooit zijn eigen familienaam uitgespeeld om daar voordeel uit te halen.” Op de vraag wat het voordeel is voor iemand als Philippe Vlerick om tot het Vlerick-netwerk te behoren, luidt het antwoord: “Daar kan hij zowel grote namen uit het Vlaamse bedrijfsleven ontmoeten als de kleine starters. Voor beide categorieën toont hij evenveel belangstelling. Ook dat is Philippe Vlerick ten voeten uit: hij wil een brede kijk op veel zaken.” “Hij is een echte entrepreneur zoals we er helaas niet veel hebben in Vlaanderen,” vindt Wilson De Pril van Agoria.

De politieke belangstelling die de ondernemer Philippe Vlerick aan de dag legt, is groot, maar zijn netwerk in die kringen is misschien niet navenant. “In bijna alle politieke partijen – ook in het zuiden van het land – heeft hij goede contacten, maar vrienden heeft hij er niet,” zegt een goed geplaatste bron. “Misschien is dat omdat hij de harde economische waarheid durft te zeggen en daarbij ook al eens op tafel slaat.”

Liever dan in het politieke milieu begeeft hij zich in diverse culturele kringen en onder kunstenaars, waar hij echte vrienden heeft zoals schrijver Jef Geeraerts, beeldhouwer Eric Degove (die ook al ontwerpen maakte voor BIC Carpets) en vele anderen. “Kunst is de ideale manier om te filosoferen of te herbronnen,” luidt zijn redenering. De voorbije jaren focuste hij vooral op modernistische Russische schilderwerken en bewonderde hij talenten zoals Nesterova en Koshliakov, die hij ook persoonlijk frequenteert. Enkele Russische werken sieren ook zijn thuis, pal op de taalgrens tussen Vlaanderen en Wallonië, en zijn BIC-kantoor in Kortrijk.

Eigenaar van straten en tientallen woningen

Philippe Vlerick mag in Vlaanderen dan wel eigenaar zijn van enkele tientallen woningen, enkele Kortrijkse straten en een flat in Knokke, toch is hij vóór alles ook een overtuigde Europeaan en een wereldburger. Ook in Amerika is hij helemaal thuis in de hogere kringen, niet in het minst dankzij zijn jarenlange en voortreffelijke relatie met Carl Bouckaert (Beaulieu of America). Aan de andere kant van de wereld heeft hij dan weer rijkelijk zicht op de evoluties in Azië dankzij zijn contacten met de gewezen Belgische consul Piet Steel en China, via zijn bestuursmandaat bij de Belgium-Hong Kong Business Association.

Wie zo hectisch leeft, zoveel verantwoordelijkheden heeft en zoveel contacten moet onderhouden, moet uiteraard ook oog hebben voor de balans in zijn leven. Ooit was hij een veelbelovend Belgisch tennistalent die de abdijschool in Loppem mocht verlaten om tennislessen te volgen. Tennis heeft hij nu grotendeels ingeruild voor golf. In de Royal Zoute Golf Club ontmoet hij niet alleen de familie Lippens, maar ook veel blauw bloed, zoals de nazaten van de families De Kerckhove de Denterghem, De Crombrugghe, Boël en anderen. Op de green kan hij er ook een babbeltje slaan met Albert Frère, Serge Kubla (MR), Rob Kuijpers, Marc Verwilghen (VLD) of Michèle Sioen. Als hij al eens zijn vrouw volgt naar de Gentse paardenclub Le Drags de Gand, botst hij op mensen zoals Roger Nellens (ex-Casino van Knokke) of afstammelingen van de familie Bekaert.

De conclusie zou kunnen luiden dat het netwerken bij Philippe Vlerick nooit eindigt, ook niet tijdens de weinige uren van vrije tijd. Toch omschrijft een goede kennis hem als een echte familieman. “Zo reserveerde hij de vrijdagavonden steevast voor zijn vier kinderen, die thuiskwamen van school.” Maar relevanter is misschien de vraag naar het waarom van dit alles. Philippe Vlerick heeft daar een uitgesproken mening over: “Dit doe ik omdat ik een onblusbare passie heb voor mensen. Ik doe veel zaken waar ik geen euro aan verdien, maar dat deert me hoegenaamd niet. Als ik iets kan doen voor mensen in wie ik geloof, beleef ik daar evenveel plezier aan. En ja, ik heb allicht een vrij groot plichtsgevoel ontwikkeld. Loyaliteit tegenover mijn vrouw en mijn kinderen en mijn dichtste familie ervaar ik als vanzelfsprekend.”

Karel Cambien Lieven Desmet

“Zijn economische analyse primeert, wat soms leidt tot een strakke houding. Ja, dat wekt soms wat wrevel op.” (De vakbonden)

“Hij is de beste Febeltex-voorzitter die we ooit gehad hebben. Intelligent, internationaal en toch met beide voeten op de grond.” (Henri Van Dierdonck, topman van Associated Weavers)