Oorlog: andere manier om politiek te bedrijven

De Londense historicus R.G. Grant belicht de geschiedenis van de oorlog. Hij begint en eindigt zowat in hetzelfde gebied: Irak.

Oorlog is in de eerste plaats de “continuering van politiek met andere middelen”, schreef de Pruisische officier Karl von Clausewitz (1780-1831) in zijn postuum gepubliceerde Over de oorlog. Geweld als praktisch instrument om politieke doelen te bereiken, lijkt anno 2007 niet achterhaald. Al moeten we daar ongetwijfeld belangrijke economische motieven aan toevoegen. Een blik op de brandhaarden en tegelijk op de wereldkaart van grondstoffen en vooral van oliegebieden zegt genoeg. Het conflict in Irak louter toeschrijven aan de rijkelijke aanwezigheid van olie is weliswaar een veel te simpele voorstelling van zaken, maar dergelijke doelen mogen nooit uit het oog verloren worden bij de analyse van een conflict.

Economische motieven zijn niets nieuws onder de zon. De notoire Amerikaanse journalist John Reed (1887-1920), over wie Warren Beatty in 1981 zijn Hollywoodepos Reds filmde, prikte ooit in de hoog oplaaiende idealen met zijn laconieke verklaring dat de Eerste Wereldoorlog alleen maar om geld draaide. Bladerend in het monumentale Oorlog – Van de Perzische oorlogen tot de strijd in Irak duiken vijf hoofdmotieven op om een conflict te doen losbarsten: religie, ideologie, natie, economie en uiteraard liefde. Liefde? Of gaat het om gekrenkte trots? De legendarische oorlog tussen de Trojanen en Grieken begon nadat de Trojaanse prins Paris Helena, de vrouw van de Spartaanse koning Menelaus, schaakte. Tien jaar lang belegerden de Grieken de stad. Pas met de beruchte list van het Trojaanse paard konden ze de stadspoorten open wrikken en Troje onder de voet lopen. Dat verhaal kennen we uit de Ilias van dichter Homerus, maar archeologische vondsten wijzen erop dat de legende gestoeld is op een historisch conflict. Soms lijkt de oorzaak van een oorlog zo klaar als een klontje, soms tasten we in het duister en vaak is de oorzaak veel complexer dan de officiële lezing. Precies over de oorzaken is de Londense historicus R.G. Grant wat al te zuinig in zijn indrukwekkende encyclopedische overzicht. Hij begint zijn kroniek in 2450 voor Christus met een aantal conflicten in Sumerië en Mesopotamië. Die regio valt voor een groot deel samen met de locatie waar het boek eindigt: Irak. In terzijdes heeft Grant aandacht voor de wapenuitrusting, waardoor het boek tevens de geschiedenis van de wapens weergeeft, van de strijdwagen tot de Predatorspionagevliegtuigen. De kern van het boek blijven de beroemde velslagen. De oorspronkelijke Engelse titel geeft dan ook beter het opzet weer: Battle. Vanuit dat perspectief – een kroniek van doorslaggevende veldslagen – is deze kanjer helemaal een voltreffer.

R.G. Grant, Oorlog – Van de Perzische oorlogen tot de strijd in Irak. Lannoo, 360 blz., 49,95 euro.

Luc De Decker