(Nog eventjes) welkom op pirateneiland

Eén regio viel uit de boot toen tien nieuwe lidstaten op 1 mei de Europese rechten van vrij verkeer kregen: Noord-Cyprus. Blijft dit landsgedeelte ook in de toekomst een toevluchtsoord voor fraudeurs?

Het referendum van 24 april maakte een einde aan de droom om Noord- en Zuid-Cyprus nog vóór de uitbreiding van de Europese Unie ( EU) te herenigen. Terwijl het Turkse gedeelte met meer dan twee derde vóór de hereniging stemde, verwierp het Griekse zuiden de hereniging met bijna drie vierde van de stemmen. Nog altijd verdeelt de zogenaamde Groene Lijn het eiland in twee. Terwijl het Griekse zuiden internationale erkenning geniet, beschikt het noorden alleen over een verdrag met Turkije.

Deze situatie bezorgt de Europese Unie nachtmerries. Buitenlandse vonnissen zijn niet rechtsgeldig in Noord-Cyprus. Schuldeisers kunnen dus moeilijk hun rechten laten gelden op schuldenaars die zich hier zouden vestigen. Bovendien hebben de Europese autoriteiten niet de mogelijkheid om bij een strafonderzoek een rogatoire commissie naar Noord-Cyprus te sturen. Dat is een ernstige handicap in de strijd tegen het terrorisme en de zware criminaliteit, die nagenoeg altijd gepaard gaat met ernstige fiscale fraude.

De EU kan dus geen gegevens vragen aan Noord-Cyprus over de identiteit van de Europeanen die daar bankieren en de roerende inkomsten die ze er incasseren. Op die manier zou Noord-Cyprus het grootste zwarte gat van het Westen kunnen worden. Dit probleem kan de EU missen als kiespijn.

Malafide ondernemers

Omdat Noord-Cyprus zo goed heeft meegewerkt aan het referendum, wordt het internationale isolement van dat landsgedeelte een klein beetje versoepeld. Zo heeft de EU voor 259 miljoen euro economische steun toegezegd en denkt Amerika eveneens aan een pakket steunmaatregelen. Dat is volgens de Noord-Cypriotische minister van Economische Zaken en Toerisme, Ayse Dönmezer, een mooi gebaar, maar onvoldoende om de lokale economie uit het slop te halen.

Het grootste obstakel om buitenlandse investeerders naar Noord-Cyprus aan te trekken, is volgens haar het totale gebrek aan rechtstreekse vliegverbindingen. Er zijn geen directe vluchten naar Nicosia mogelijk. Met het oog op de mogelijke toetreding tot de EU had het noorden geïnvesteerd in de aanleg van de nieuwe internationale luchthaven Ercan. Op 11 mei werd deze nieuwe luchthaven officieel in gebruik genomen, maar veel verder dan een vlucht van en naar Turkije komt ze niet.

Het gebrek aan directe vluchten wurgt de lokale economie. Terwijl toerisme de belangrijkste bron van inkomsten zou moeten zijn, kennen de hotels een gemiddelde bezettingsgraad van amper 37 %. Toch telt de toeristische sector nog 11.000 werknemers. Maar de omzet van de lokale economie is onvoldoende om de eigen 20.000 ambtenaren te betalen. Daarvoor moeten jaarlijks leningen afgesloten worden bij Turkije.

In die belabberde positie kiest Noord-Cyprus bewust voor een politiek van verzoening. In plaats zich te wentelen in de status van niet-erkende staat en zich te profileren als pirateneiland voor mensen met een handel en wandel die het daglicht niet goed verdraagt, kapt Noord-Cyprus resoluut met de obscure offshorepraktijken die de internationale gemeenschap een doorn in het oog zijn. Na 2007 zullen alle offshorebanken in Noord-Cyprus worden gesloten. De minister van Economie is de offshoreactiviteiten ook liever kwijt dan rijk, omdat die bovendien niet investeren in de lokale economie. De creatie van tewerkstelling vanuit die hoek is te verwaarlozen. Ze vestigt haar hoop op de chipindustrie. Directe vluchten zouden van Cyprus een silicon island kunnen maken voor West-Europa, Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Azië.

Daarnaast stelt een rechter van het Supreme Court dat de uitvoerbaarheid van buitenlandse vonnissen zal worden versoepeld en voor elk geval apart in overweging zal worden genomen. Ook op jurisdictioneel gebied streeft Noord-Cyprus naar een betere internationale samenwerking, omdat het niet langer malafide ondernemers wil aantrekken die op de vlucht zijn en een veilig onderkomen zoeken omdat ze in hun thuisland een frauduleus bankroet achter de rug hebben.

Laagste belastingtarief

Noord-Cyprus wil in de mate van het mogelijke een platform bieden aan bonafide ondernemers. Vanaf 1 januari 2005 wordt de vennootschapsbelasting van 15 % verlaagd naar 10 %, in overeenstemming met de republiek Cyprus in het zuiden. Alleen voor de jaren 2003 en 2004 wordt deze aanslagvoet nog met 5 % verhoogd voor de winsten boven 1 miljoen pond (circa 1,5 miljoen euro). Daarmee hanteert het eiland Cyprus de laagste vennootschapsbelasting van de EU. Maar om een vennootschap op te richten in Noord-Cyprus zal voortaan wel 30.000 dollar aan maatschappelijk kapitaal nodig zijn. Vroeger kon dat nog met 5000 dollar en dat kapitaal moest niet eens volgestort worden.

Zonder lid te zijn van de EU wil Noord-Cyprus alle Europese richtlijnen en verordeningen toepassen. Eigenlijk was het voorbereidende wetgevende werk toch al gebeurd. Dat de uitslag van het referendum daar nu een stokje voor heeft gestoken, hoeft geen hinderpaal te zijn voor de uitvoering van de Europese wetten en normen in het noorden. Noord-Cyprus heeft naar aanleiding van het referendum het volledige pakket wetswijzigingen dat daarvoor nodig was (een boekwerk van ongeveer 9000 bladzijden), in zijn geheel voorgelegd aan de bevolking. Met het referendum in het noorden werden tegelijk ook alle wijzigingen goedgekeurd om het wettelijke stelsel aan te passen aan de normen van de EU.

Noord-Cyprus heeft dus eigenlijk een wettelijke basis (de meerderheid van het referendum) om de Europese richtlijnen toe te passen. Bovendien zijn de autoriteiten van Noord-Cyprus zich bewust van het feit dat de EU hen op termijn toch zal verplichten om alle Europese normen uit te voeren. Het behoort dus tot het charmeoffensief van Noord-Cyprus om zich op dit vlak als een goede leerling te profileren en avant la lettre hiervoor al het nodige te doen. Op die manier hoopt men dat de internationale gemeenschap Noord-Cyprus erkent en dat het eiland uiteindelijk weer herenigd zal worden.

Het kabinet van Financiën van Noord-Cyprus bevestigde dat het de bedoeling is om de Europese spaarrichtlijn in al haar geledingen toe te passen. Couponnetjesknippers kunnen zich dus de trip besparen. Noord-Cyprus werkt aan een systeem van uitwisseling van informatie met de EU. Bankieren met behoud van anonimiteit behoort voor onderdanen van een EU-lidstaat ook daar tot het verleden.

Aankoop van onroerend goed

Alle goede voornemens ten spijt houdt Noord-Cyprus nog vast aan enkele beperkingen voor wie in onroerend goed wil investeren. Buitenlanders kunnen er maximaal één dunum kopen (een lapje grond van een kleine 1400 vierkante meter), waarop dan een optrekje kan worden gebouwd. Ze moeten daarvoor niet eens zijn ingeschreven in Noord-Cyprus. Een vennootschap kan alleen onroerend goed kopen als een Noord-Cyprioot aandeelhouder is voor minstens 51 % en als de maatschappelijke zetel in Noord-Cyprus is gevestigd. Als aan die twee voorwaarden is voldaan, kan de firma zoveel onroerend goed kopen als ze maar wil. Buitenlandse vennootschappen die niet aan die voorwaarden voldoen, kunnen alleen in de toeristische sector investeren (bijvoorbeeld een hotel of vakantiepark), op voorwaarde dat de raad van ministers daarvoor zijn goedkeuring heeft gegeven.

Noord-Cyprus werkt tegelijk ook aan een betere verstandhouding met zijn buur in het zuiden. Die heeft zijn houding ten aanzien van het noorden sinds 1 mei versoepeld. De Groene Lijn werd opengesteld voor onderdanen van EU-landen. Dat was vroeger anders. Wie ‘s morgens naar de andere kant ging, moest ‘s avonds terug zijn. Nu laat Zuid-Cyprus toe dat iemand die op een luchthaven in het zuiden is geland, toch kan doorreizen en zijn vakantie in het noorden doorbrengen.

Toch blijft die regeling beperkt voor Europese burgers. Een Amerikaan kan van die faciliteit geen gebruik maken. Hij moet nog altijd naar Istanboel vliegen en daar overstappen op een vliegtuig met bestemming Noord-Cyprus. Dat is een hele omweg en veel toeristen of zakenmensen zijn niet bereid om een dag te verliezen aan een enkele reis. Bovendien is Noord-Cyprus bij verschillende reisbureaus een absolute onbekende. Er zijn bijvoorbeeld geen hotelbrochures voorhanden, terwijl Grieks Cyprus alomtegenwoordig is. De luchthavens van Noord-Cyprus zitten niet eens in de computer.

Zuid-Cyprus heeft wel het goederenverkeer enigszins versoepeld. Met de toetreding tot de EU wordt aanvaard dat goederen (voornamelijk landbouwproducten, fruit en groenten) in het vrije verkeer van de EU worden gebracht, op voorwaarde dat ze worden vervoerd via een lucht- of zeehaven van het zuiden.

Taalbarrière

Zakendoen in Noord-Cyprus gaat nog steeds gepaard met veel obstakels. Een van de belangrijkste hinderpalen is de taal. Het is niet makkelijk om iemand te vinden die goed Engels spreekt. En op enkele hooggeplaatste ambtenaren na is het nagenoeg onmogelijk om met iemand een afspraak vast te leggen. Steevast word je enkele keren doorverwezen, totdat je eindelijk iemand te pakken krijgt die een beetje Engels kent. Maar dan blijkt dat de persoon met wie je een afspraak wilt maken, nog niet op kantoor is. Wanneer hij terugkomt? Niemand die het weet. Of hij je even kan bellen? Natuurlijk. Maar dat gebeurt niet. Je doet nog een vruchteloze poging om de man te ontmoeten en nog één. De vierde keer heb je geluk. Hij is op kantoor. Kun je hem dan ontmoeten? Neen, zegt men je zonder verpinken, hij is zojuist vertrokken.

Werner Niemegeers

Na 2007 zullen alle offshorebanken in Noord-Cyprus worden gesloten.