NMBS: tijd voor keuzes

Een enkeltje back to the future, graag. De blauwdruk van wat de toekomstige structuur van de NMBS moet zijn, lag destijds al klaar op het bureau van toenmalig topman Karel Vinck. Gekaderd in het herstructureringsplan Move, mikte Vinck op twee entiteiten: één voor de infrastructuur, één voor de exploitatie. Onder politieke en sociale druk kwam daar uiteindelijk een holding boven, die de eenheid van het statuut moest verzekeren voor de wantrouwende vakbonden. Het consultancybureau Roland Berger schrijft nu twee toekomstmogelijkheden naar voren voor de NMBS, maar tussen de lijnen is een voorkeur te lezen voor een oplossing die teruggrijpt naar het plan-Vinck.

Het rapport van Berger, in opdracht van minister van Overheidsbedrijven Inge Vervotte (CD&V), legde vorige week de vinger op de wonde. De bevoegdheidsverdeling tussen de drie organisaties (NMBS Holding, Infrabel, NMBS Groep) werkt op het terrein suboptimaal. Bovendien loopt het personeelsbeleid mank, waardoor er aan de top van de NMBS nog te veel mensen rondlopen om hun politieke kleur, eerder dan om hun competentie.

Dat werd dadelijk bewezen door een NMBS-bestuurder van MR-stempel, die het tijd vond voor een aanval op Edmée De Groeve (PS), de voorzitster van de vervoersmaatschappij. Aanleiding: een loonsverhoging die eigenlijk vorig jaar al aan topman Marc Descheemaecker was toegekend. Die werd toen met een jaar uitgesteld omdat de toenmalige staatssecretaris Bruno Tuybens (sp. a) net was begonnen aan een kruistocht tegen de toplonen van overheidsmanagers. Tuybens profiteerde overigens van de heisa om zijn opvolgster Inge Vervotte te gispen, hoewel die zich gewoon aan de wettelijke regels hield.

Niet geheel toevallig lekte de opslag, bedoeld om het nettoverschil weg te werken met de twee andere NMBS-topmensen, Jannie Haek (Holding) en Luc Lallemand (Infrabel), uit een dag voor het strategisch comité van de NMBS bijeenkwam, en twee dagen voor het slot van de cao-besprekingen. En dus vliegt de weddeverhoging weer in de koelkast.

Het valt te hopen dat dit niet gebeurt met het rapport-Berger. De consultant schrijft twee toekomstmogelijkheden voor. De eerste, ‘Belgo-centric’ genaamd, is die van een sterke holding die de twee andere, louter operationele, entiteiten aanstuurt. Met andere woorden: terug naar de NMBS van de periode vóór Vinck. Dat zou des te opmerkelijker zijn omdat het mank lopende personeelsbeleid nu net een bevoegdheid is van de holding.

De andere oplossing noemt Berger de ‘Europese’ en die lijkt wel heel erg op wat Vinck destijds voor ogen had. Er blijven dan twee operationele eenheden over, met daarboven de holding die zich uitsluitend met statutaire kwesties en het schuldbeheer bezighoudt. Dit voorstel anticipeert op de evolutie naar een Europees spoorwegnet. Bovendien past het in een industriële en operationele logica die ook in de ons omringende landen in de praktijk wordt gebracht. Daarbij kan op termijn amper anders dan geraakt worden aan de eenheid van het statuut. Maar de bezwaren van de vakbonden tegen een dergelijk scenario zijn slechts een achterhoedegevecht. Ten minste voor wie een werkbare spoorwegmaatschappij wil. (T)

Door Luc Huysmans