‘Niet elke Borremans is 600.000 euro waard’

Er is enorme belangstelling voor de kunstwerken van Michaël Borremans. Toch blijft de vraagprijs in zijn galerie onder de marktwaarde. Frank Demaegd van galerie Zeno X legt uit waarom de wet van vraag en aanbod niet geldt.

Tien werken van Michaël Borremans hangen bij galerij Zeno X in Borgerhout. Het is de eerste grote soloshow die Frank Demaegd organiseert in zijn nieuwe galerie. Aan de gastenlijst op de vernissage te zien, schrikt Borgerhout de grote verzamelaars niet af. “Er vlogen topverzamelaars in uit Taiwan, Dallas, New York, Zwitserland, noem maar op. De belangstelling voor Borremans’ werk is enorm. En de vraag navenant”, zegt galeriehouder Frank Demaegd, die al sinds 2000 met Michaël Borremans samenwerkt.

Tien Borremansen verkopen aan 100 gegadigden, hoe begin je daaraan?

FRANK DEMAEGD. “Het is een luxeprobleem, want ik moet veel meer mensen teleurstellen dan plezieren. Mijn telefoon stond roodgloeiend. Had ik twintig werken, dan raakte ik ze ook allemaal kwijt. Het klinkt misschien raar, maar iemand die nu een Borremans mag kopen, krijgt een voorkeursbehandeling.

“Wie ik dan voorrang geef? De goede klanten met wie ik een vertrouwensband hebt opgebouwd natuurlijk. Verzamelaars die voor de eerste keer iets bij mij willen kopen, zal ik moeten teleurstellen. Als een autoverkoper een zeldzame oldtimer in huis heeft, dan verkoopt hij die toch ook aan een klant die al jaren zijn wagens bij hem koopt?”

U screent de kopers?

DEMAEGD. “Ja, maar dan nog kan ik vergissingen maken. Ik wil natuurlijk dat die schilderijen allemaal goed terechtkomen. Ofwel bij topverzamelaars, van wie je bijna zeker weet dat hun collectie ooit aan een museum wordt geschonken. Ofwel direct bij musea, want dan zijn de werken definitief van de markt. Het Museum van Dallas zal bijvoorbeeld een groot werk aanschaffen dat binnenkort op hun solotentoonstelling van Borremans zal hangen.”

Bij Christie’s werden in mei en juni twee werken van Borremans geveild voor 300.000 en 600.000 euro. Een zegen of een vloek?

DEMAEGD. “Het duurste werk bij Christie’s, ‘The Hornet’, komt van een Chinese verzamelaar. Hij had me beloofd het doek niet te veilen. Jammer dat het toch is gebeurd. Het frustreert me dat die man een woekerwinst maakt, puur omdat hij het vertrouwen schaadt. Wie een werk uit mijn galerie op een veiling binnenbrengt, weet dat hij nooit meer iets bij mij kan kopen. Dat het werk een recordprijs oplevert, bezorgt me een dubbel gevoel. Enerzijds wil ik natuurlijk dat Michaëls werk een zo goed mogelijke prijs haalt. Haalde het maar 100.000 euro, dan kon ik nooit 150.000 euro vragen voor een doek op deze tentoonstelling. Toch weet ik donders goed dat ik door de recordprijs in de problemen kom.”

Op welke manier?

DEMAEGD. “Dat bedrag ontploft in mijn gezicht, want als ik nu 150.000 euro vraag voor een doek, dan weet iedereen dat het potentieel veel meer waard is op een veiling. En dat lokt speculanten, met wie ik liever niet samenwerk. Bovendien bieden meer mensen mij nu hun Borremans aan, omdat ze die ten gelde willen maken bij mij. Ook de minderwaardige jeugdwerken duiken dan weer op. Het is tegenstrijdig. Ik doe mijn uiterste best om de prijzen en het niveau van Michaëls werk op te krikken, maar daardoor komt minderwaardig werk weer naar boven. En daar willen mensen dan ook topprijzen voor, omdat ze verblind zijn door die veilingresultaten.”

Als u 150.000 euro voor een doek vraagt, bent u dan gewoon niet te goedkoop?

DEMAEGD. “Nee. Die ene recordprijs doet mijn vraagprijzen niet exponentieel stijgen. Ik ben niet uit op het snelle geld. Ik wil gestaag groeien en bouwen aan de carrière van mijn kunstenaars. Niet elk werk van Borremans is 600.000 euro waard. Voor een portret van Luc Tuymans, die ik ook vertegenwoordig, werd onlangs 2,3 miljoen euro betaald op een veiling. Een record. Terwijl een abstract sleutelwerk dat op alle Amerikaanse museumtentoonstellingen van Luc hing, ‘maar’ 700.000 euro opleverde. Blijkbaar liggen portretten goed in de markt. De ‘provenance’ en tentoonstellingsgeschiedenis van een werk zijn minder belangrijk voor kopers.”

Hoe voelt Borremans zich bij deze belangstelling?

DEMAEGD. “Hij trekt zich al die prijsbeslommeringen niet aan. Michaël weet ook dat zijn carrière op lange termijn gepland moet worden. En dat laat hij aan mij over. Intussen werkt hij gestaag voort aan een coherent oeuvre dat ik omzichtig in de markt zet. Hij maakt geen kunstwerken puur voor het geld in een gigantisch atelier vol assistenten. Nee, hij heeft een zeer kleine productie. En daar kiest hij zelf voor.”

U runt al sinds 1981 galerie Zeno X. Intussen is de kunstwereld grondig veranderd.

DEMAEGD. “De jongste jaren is de kunstmarkt door de globalisering vooral geënt op geld en investeringen. De liefde voor de kunst raakte bij sommige verzamelaars helemaal ondergesneeuwd. Ook de mentaliteit van jonge kunstenaars is veranderd. Als ze na twee jaar nog geen prijsverdubbeling en drie museumshows hebben gekregen, klagen ze. Ik vraag mij soms af waar het in de kunstwereld nog om draait.”

Borremans heeft vanaf eind februari 2014 een soloshow in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. Komt het initiatief van hen of van u?

DEMAEGD. “De galerietentoonstelling is geen voorproefje voor Brussel, want daar presenteren we een overzichtstentoonstelling met 100 werken, films, video’s en werken op papier. Het Museum in Dallas had eerst interesse in een solotentoonstelling over Michaël. Toen het Paleis voor Schone Kunsten ook aanklopte, verbonden we die twee aan elkaar. De tentoonstelling verhuist daarna ook naar het Museum in Tel Aviv, omdat de directrice een grote Borremans-fan is. Die drie stops in de tournee sluiten goed op elkaar aan zodat we geen tussentijdse opslagkosten hebben. En zodat de verzamelaars hun geleende werken niet al te lang kwijt zijn.”

Drie Antwerpse galeries in de hedendaagse kunst, Office Baroque, Kusseneers en Van der Mieden, verhuizen dit najaar naar Brussel, waar de kunstscene meer lijkt te bloeien. Heeft u verhuis- of uitbreidingsplannen?

DEMAEGD. “Dat is niet aan de orde. Ik heb wel al met veel collega’s overlegd over een filiaal in Hongkong. Ik heb Chinese klanten, maar die komen toch naar hier als ze een werk willen. Bovendien spreek ik geen Chinees. Wij zijn de ‘moedergalerie’ van onze toppers Michaël Borremans, Luc Tuymans en Marlène Dumas. Goeie verzamelaars kopen graag aan de bron. Een extra galerie openen in een wereldstad, brengt heel wat kosten mee. Dus dan moet ik meer verkopen en mijn kunstenaars meer onder druk zetten om te produceren. Dat zie ik voorlopig niet goed zitten. Ik werk liever samen met satellietgaleries in het buitenland, die mijn kunstenaars daar goed vertegenwoordigen. Vanuit Borgerhout kan ik veel relaxter werken.”

Michaël Borremans, ‘The people of the future are not to be trusted’, tot 12 oktober bij galerie Zeno X in Borgerhout.

THIJS DEMEULEMEESTER

“Als ik 150.000 euro vraag voor een doek, dan weet iedereen dat het veel meer waard is op een veiling. Dat lokt speculanten”