NICK LEESON

Zwendelaar of zondebok ?

“Toen ik voor het eerst voet op de beursvloer zette, kon ik het geld letterlijk ruiken en zien. Al die tijd bij Barings was ik er centimeter voor centimeter naartoe gekropen en in Singapore stond ik er opeens middenin.” Dit is één van de zeldzame citaten waarop Nick Leeson zijn fascinatie voor geld blootgeeft. Enkele regels verder proeven we zelfs pure geldhonger. Nochtans doet de gevallen wonderknaap aardig zijn best om als gewone jongen over te komen. Door niet toegestane handelsverrichtingen in afgeleide producten op de optiebeurs van Singapore liet de nauwelijks 28-jarige Brit een put van meer dan 42 miljard frank achter. De 200 jaar oude Barings Bank moest de boeken neerleggen. Vrij vlug nam de Nederlandse ING de dof geworden parel over.

De rest was voer voor de media, die in de affaire alle ingrediënten voor een glamour-soap vonden : de zoon van een stukadoor uit een voorstad van Londen werkt zich verrassend vlug op tot een gevierd beursexpert en derivatenhandelaar, die na een imposante turnaround-operatie in Jakarta, de leiding krijgt van het Singaporese filiaal. Tussen het ellenlange zwoegen door blijft hij lol trappen en huwt hij een blonde beauty. Dat verhaal krijgen we ook opgedist in de autobiografie Rogue Trader (meteen al vertaald als De bom onder de Barings Bank), die Leeson in de gevangenis van Singapore schreef. Hij zit er een straf van zes en een half jaar uit als gevolg van zijn ongeoorloofde transacties. Leeson legt ook haarfijn uit hoe hij twee jaar lang ongemoeid heimelijk kon blijven speculeren. Daar begint tevens de oratio pro domo. Zijn fraude werd hem bijzonder gemakkelijk gemaakt door een noodlottige combinatie van laksheid, incompetentie en verblindende hebzucht van de Barings-top. De aristocratische directie in Londen vermoedde dat hij ontzagwekkend veel poen binnenbracht, maar wist niet echt hoe de complexe markt met futures functioneerde.

Het begin van de fraude dekt Leeson toe met een sympathieke stolp. Hij gebruikt een clandestiene foutenrekening en fictieve transacties om eerst een blunder van een nieuwkomer weg te moffelen en later de verliezen van een op hol geslagen vriend-collega te verbloemen. Op dit detail pakt de Britse journalist Stephen Fay hem. Hij ontdekte dat Leeson er al vroeger voor zorgde dat Londen geen zicht meer op de rekening had, wat Leeson nergens vermeldt in zijn boek. In The Collapse of Barings spaart Fay Barings evenmin. In plaats van de lefgozer met het gouden hart, portretteert hij Leeson evenwel als een geldwolf die misbruik maakte van het matte Barings-beleid. Gelooft u de versie van Leeson, die zich veeleer ziet als een slachtoffer, een zondebok die boet voor de Barings-arrogantie of het vernietigende onderzoek van Fay ?

LUC DE DECKER

Nick Leeson, De bom onder de Barings Bank. Bruna, 304 blz., 695 fr.Stephen Fay, The Collapse of Barings. Cohen, 310 blz., 1350 fr.