Nederland- België 1-0

De organisatie van het Europese voetbalkampioenschap Euro 2000 door België en Nederland heeft in beide landen de renovatie en bouw van stadions een impuls gegeven. Naar analogie met onze voetballers blijven de Belgische stadionbouwheren voorzichtiger dan hun Nederlandse collega’s.

M ichel Sablon, jarenlang adjunct-bondscoach maar nu Director Stadiums & Sites bij Euro 2000, is een tevreden man: tien maanden voor de openingsmatch (10 juni 2000) in het Koning Boudewijnstadion zijn de voornaamste stadionperikelen achter de rug. De bouwwerken zijn voltooid en de onderhandelingen met de stadioneigenaars tot een goed einde gebracht. “Toch is er nog veel werk aan de winkel,” vertelt hij. “Want al kan er dan in de stadions reeds gevoetbald worden, dat betekent nog niet dat zo’n stadion klaar is om een evenement als Euro 2000 te ontvangen.” Speciale vereisten op het vlak van veiligheid, infrastructuur voor de pers, ontvangstfaciliteiten enzovoort zorgen ervoor dat de stadions nog her en der kleine veranderingen moeten ondergaan. “Maar we zitten overal mooi op schema,” aldus Michel Sablon.

Het heeft er nochtans lange tijd minder rooskleurig uitgezien. En hoewel de Nederlanders met een lengte voorsprong aan de bouw van hun stadions begonnen, bleken de problemen aan de meet toch vooral aan Nederlandse zijde te liggen. Michel Sablon: “Een van de voorwaarden om als Euro 2000-stadion in aanmerking te komen ( nvdr – naast onder meer minimaal 30.000 zitplaatsen waarvan twee derde overdekt) was de rechtenvrije oplevering van het stadion. In tegenstelling met de Belgische stadions, die meestal eigendom zijn van de stad, zijn in Nederland de stadions vaak in handen van privé-investeerders. Die hebben bepaalde rechten gekregen die Euro 2000 niet kan aantasten. Dat moesten we dus aan de onderhandelingstafel uitpraten. In België was dat niet nodig.”

Michel Sablon voegt er onmiddellijk aan toe dat het Nederlandse model ook zijn voordelen heeft. “Zo’n privé-stadion biedt veel meer faciliteiten. In de Amsterdamse ArenA vind je verschillende restaurants, een bank, telefooncentrales, mediacenters… Hier is er niets.”

“Hier” is het Koning Boudewijnstadion, met 50.000 zitplaatsen het grootste stadion van België. Het Hoofdstedelijk Brussels Gewest, de federale overheid, de Belgische voetbalbond en de stad Brussel (eigenaar van het stadion) investeerden samen 1,5 miljard frank in de verbouwingswerken. Van het vroegere Heizelstadion bleef enkel de voorgevel overeind. Het resultaat is een mooi, functioneel en naar Belgische normen ruim stadion. Dat er gezien het pijnlijke verleden veel aandacht besteed werd aan de veiligheid ligt voor de hand. Maar op het vlak van supplementaire infrastructuur is het er inderdaad pover gesteld. Beneden is er een taverne en er zijn ook ruimten voorzien voor recepties, maar deze zijn ontoereikend om de genodigden, sponsors en VIP’s op het Euro 2000-openingsfeest te ontvangen. Voor een nationaal stadion toch een tekortkoming.

Het investeringsbedrag van 1,5 miljard frank staat in schrille tegenstelling met de ruim 15 miljard frank die het prestigieuze Stade de France kostte of met de 3 miljard frank die een subtopper als het Nederlandse Vitesse Arnhem in haar nieuw stadion investeerde (zie kader Arnhem en het Colloseum).

Het contrast tussen het kale Koning Boudewijnstadion en de supertoegeruste ArenA is geen alleenstaand geval. Investeringen in loges en business-seats, dat kan nog wel in België, maar op het eerste echte multifunctionele stadion is het nog altijd wachten. Investeren in een groot modern stadion is hier ook niet verantwoord, luidt het, want het Belgisch voetbal trekt te weinig publiek. Het voorbeeld van Vitesse lijkt dit argument enigszins te ontkrachten: sinds de ploeg uit Arnhem in de luxueuze Gelredome speelt, steeg het gemiddeld aantal toeschouwers van 8600 naar 23.000.

Naar Engels voorbeeld

De prijs voor het meest originele Belgische Euro 2000-stadion gaat ongetwijfeld naar Charleroi. Deze stad profileert zich graag als dé sportstad van Wallonië en wou dan ook niet ontbreken op het Europese voetbalfeest. De renovatiewerken aan het stedelijk stadion waren al gestart en de beloofde financiële steun van het Waalse Gewest bij deelname aan Euro 2000 opende perspectieven voor een ietwat ambitieuzer project. Het Waalse Gewest investeerde 250 miljoen frank en de Nationale Loterij stak 75 miljoen frank toe. Samen met de 125 miljoen frank die de stad zelf had voorzien, kwam men zo aan een budget van 450 miljoen frank.

De ligging van het stadion, midden in een woonwijk, zorgde evenwel voor problemen. Wegens plaatsgebrek kon men de vereiste minimumcapaciteit van 30.000 zitplaatsen uitsluitend bekomen door steile en relatief hoge tribunes op te trekken. Vooral de plannen voor de nieuwe grote tribune met drie niveaus zetten kwaad bloed bij de bewoners van de achterliggende appartementsblokken die nu zouden uitkijken op een betonnen constructie. Na een gerechtelijke procedure werden de werken even stilgelegd, een nieuwe procedure leidde tot een originele maar ook vrij omslachtige oplossing: het derde niveau van de grote tribune moet na Euro 2000 verwijderd worden. Het dak, dat op grote pijlers naast de tribune rust, kan men dan laten zakken tot het tweede niveau. De buurtbewoners gingen echter in beroep. Volgens Jean Vangeel, Centre Director in Charleroi en verantwoordelijke voor de lokale organisatie van Euro 2000, brengt dit de organisatie in Charleroi niet in gevaar, want “een uitspraak kan nog makkelijk vijf jaar op zich laten wachten.”

Ondanks de vertraging werd het stadion volgens schema in mei 1999 opgeleverd. Het resultaat mag best gezien worden. Kenners noemen het een “echt Engels voetbalstadion”. Het publiek zit zeer kort bij het grasveld en de hoeken van het stadion zijn opengelaten. Dat verhoogt niet alleen de veiligheid, het is ook bevorderlijk voor de staat van het grasveld. Maar ook in dit vernieuwde stadion valt het gebrek aan faciliteiten op. Bovendien is er nauwelijks parkeerruimte in de buurt. De infrastructuur van het iets verder gelegen Palais des Expositions helpt de organisatoren van Euro 2000 uit de nood.

Minder problemen waren er bij het andere Waalse Euro 2000-stadion, het Stade de Sclessin, thuishaven van Standard Luik. Dit stadion werd in drie fasen verbouwd waarbij de Luikenaars de capaciteit optrokken tot de vereiste 30.000 zitplaatsen. Sclessin beschikt nu eveneens over business-seats en loges. Opdat er ook evenementen zouden kunnen plaatsvinden, werd één van de tribunes zo gebouwd dat vrachtwagens met grote constructies het stadion binnen kunnen rijden. Met een kostprijs voor de verbouwingswerken van ongeveer 340 miljoen frank is het Luikse stadion het goedkoopste Euro 2000-stadion. Het Waalse Gewest (250 miljoen frank), de Nationale Loterij (75 miljoen frank) en de provincie Luik (15 miljoen frank) traden op als geldschieters.

Van Olympia naar Jan Breydelstadion

Brugge is de enige Vlaamse gaststad voor Euro 2000 en het Jan Breydelstadion het enige 30.000-stadion waar een kwartfinale wordt gespeeld. Burgemeester Patrick Moenaert (CVP) heeft het niet zonder trots over een “goed dossier” voor zijn stad. “Brugge is met Club en Cercle een echte voetbalstad en omdat het stadion een opknapbeurt nodig had, waren wij als eigenaar sowieso van plan te investeren in renovatiewerken. Wij hadden de kosten daarvoor geraamd op 70 miljoen frank. Dankzij Euro 2000 zag ik de mogelijkheid om met serieuze tussenkomsten van de hogere overheid in plaats van een opgekalefaterd een volledig vernieuwd stadion te hebben.”

Samen met Michel D’ Hooghe, voorzitter van de Belgische voetbalbond én Bruggeling, verkreeg de burgemeester van toenmalig Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CVP) een toezegging voor 250 miljoen frank Vlaamse overheidssteun voor de renovatie. Als tegenprestatie moest het vernieuwde stadion wel meer Vlaamse identiteit uitstralen. De Bruggelingen doopten het Olympia-stadion daarom om tot Jan Breydel-stadion. Verder moesten er in het stadion ook culturele manifestaties plaats kunnen vinden. De bijdrage van de Vlaamse Gemeenschap werd met de traditionele cheque van 75 miljoen frank van de Nationale Loterij en met 85 miljoen Brugse franken aangevuld tot een totaalbudget van 410 miljoen frank. Voor dit bedrag werd de capaciteit opgetrokken van 16.000 naar 30.000 zitplaatsen, kwamen er nieuwe geluids- en verlichtingsinstallaties, werden er nieuwe parkeerterreinen aangelegd en werd een en ander opgefrist.

Als toeristische stad rekent Brugge erop dat heel wat voetballiefhebbers hun verblijf niet zullen beperken tot de duur van de match. “In de hotels merkt men nu al aan de reserveringen dat het drukker zal zijn,” verzekert de burgemeester. Hij beschouwt Euro 2000 als een ideale aanloop naar Brugge Culturele hoofdstad van Europa in 2002. Voor elke match wordt trouwens een promotiefilmpje van een halve minuut over de gaststad uitgezonden. Niet niets, want het Europese voetbalkampioenschap is na de Olympische Spelen en de Wereldbeker voetbal het derde grootste televisie-evenement ter wereld. Euro 2000 verwacht per wedstrijd gemiddeld 225 miljoen televisiekijkers.

Antwerpse vaudeville

Al deze “gratis” promotie loopt Antwerpen mis. De sinjorenstad had zich nochtans ook kandidaat gesteld en het zag er lang naar uit dat het ook zou lukken. Het schepencollege onderzocht verschillende locaties voor een nieuw stadion en koos in februari 1997 voor de Bosuil, de thuishaven van Antwerp FC. Dat voetbalteam, met voorzitter Eddy Wauters, had reeds vergevorderde plannen met de bouwgroep BAM/Kairos. Tot dan leek er geen vuiltje aan de lucht. Eerste veeg teken was de breuk tussen Antwerp FC en BAM/Kairos in juli 1997. De club vond echter in december een nieuwe financier, het Duitse Otto International Leasing ( OIL). Maar wanneer blijkt dat de Duitsers een multifunctioneel stadion met dak op het oog hebben, schrikt het schepencollege terug. Uitgangspunt van het schepencollege was immers dat het nieuwe stadion geen extra overlast mocht opleveren voor de buurt. Antwerp FC en de stad komen niet tot een compromis, OIL trekt zich terug en Antwerpen ziet de miljoenen subsidies en Euro 2000 aan de neus voorbijgaan.

De Antwerpse sportschepen Gilbert Verstraelen (SP) geeft toe dat het een gemiste kans is. Hij wijt dit falen “aan de bewuste politiek van desinformatie die het bestuur van Antwerp heeft gevoerd naar het stadsbestuur. Ik denk ook dat de contacten die Antwerp had met OIL van dubieuze aard waren. Ze hebben volgens mij die Duitsers wijsgemaakt dat er een dak op mocht.”

In Antwerp-kringen suggereert men dat een anti-Antwerp-houding van het schepencollege het dossier heeft doen stokken. Favoritisme voor de bestaande evenementenhal Sportpaleis doet het in diezelfde kringen ook goed als verklaring. Antwerp-ondervoorzitter Karel Vertongen drukt zich voorzichtiger uit: “Er was altijd een duidelijk standpunt van OIL over het dak. Maar ik denk dat men in Antwerpen in tegenstelling tot andere Europese steden het nut van zo’n multifunctioneel stadion niet inziet.”

Toch geeft Antwerp FC zijn stadionplannen niet op. Toen de bouwfirma’s Van Roey en Vanhoutte in juli van dit jaar ook effectief op de werf van start gingen, leken die plannen zelfs concreter dan ooit. Maar met de aanhouding op 12 augustus van Albert Pans, de nieuwe financier, volgde al snel de ontnuchtering. Volgens Karel Vertongen zal de eerste fase van het stadion (een tribune met ongeveer 4000 zitplaatsen) er in ieder geval komen. “Hoe het daarna verder moet, is voorlopig onduidelijk,” zegt hij. “Het is even afwachten wat er zal gebeuren met onze investeerder.” Als alles meezit, komt er volgens de ondervoorzitter alsnog een stadion met 30.000 zitjes. Met of zonder dak? En wat met de bestaande business-seats? “Dat staat allemaal nog niet vast,” aldus Karel Vertongen.

Aan de andere kant van de stad wacht de nieuwe fusieploeg GBA intussen op een bouwvergunning voor de verbouwing van het vroegere Beerschot-stadion. De stad Antwerpen is eigenaar van het stadion en investeert 110 miljoen frank. Ook hier steekt de Nationale Loterij 75 miljoen frank toe. Met een capaciteit van 12.000 zitjes stellen de Antwerpenaars zich deze keer bescheiden op.

LAURENZ VERLEDENS