Navelstrengbloed

In Antwerpen en Leuven zijn voor het eerst twee leukemiepatiënten behandeld met een dubbele portie navelstrengbloed.

Navelstrengbloed, het bloed dat nog aanwezig is in de navelstreng en de moederkoek meteen na de geboorte, kan je zeer makkelijk inzamelen en invriezen, waarna onderzoekers het minstens twintig jaar kunnen bewaren. Navelstrengbloed bevat stamcellen en die kunnen medici gebruiken voor de behandeling van kwaadaardige bloedziekten. Vroeger haalden de dokters vooral stamcellen uit beenmerg van donoren, maar dat is veel omslachtiger en daarom doen ze tegenwoordig meer een beroep op navelstrengbloedbanken. Navelstrengbloed is gemakkelijker te gebruiken: het geeft minder aanleiding tot afstoting of aanverwante verwikkelingen en is veel sneller beschikbaar.

De eerste transplantaties met navelstrengbloed dateren al van eind jaren tachtig van de vorige eeuw. Sindsdien kregen wereldwijd duizenden mensen navelstrengbloed: driekwart daarvan voor de behandeling van bloedkanker, zoals leukemie. Ook in België zijn al heel wat bloedkankerpatiënten succesvol behandeld met navelstrengbloed.

Nieuw aan de transplantaties die vorige week de krantenkoppen haalden, zijn de dubbele doses navelstrengbloed: beide leukemiepatiënten kregen bloed van twee donoren. Het is een nog experimentele techniek die meer kans van slagen geeft, maar ook een groter afstotingsrisico inhoudt. Wereldwijd zijn op dit moment enkele honderden patiënten met een dubbele navelstrengbloedtransplantatie behandeld.

Privé, publiek of Branson

Navelstrengbloedbanken doen veel stof opwaaien. Naast de universitaire navelstrengbloedbanken (Leuven en Gent) die het navelstrengbloed gratis en anoniem bewaren en volgens het solidariteitsprincipe werken, is er de commerciële navelstrengbloedbank (Cryo-Save) in Mechelen. Veel aanstaande ouders worden geconfronteerd met de vraag of ze na de geboorte het navelstrengbloed op naam van hun kind en tegen betaling willen laten invriezen en bewaren, voor het geval het kind op latere leeftijd een aandoening zou krijgen die de geneeskunde met navelstrengbloed kan behandelen. De andere optie is het navelstrengbloed afstaan aan een niet-commerciële bloedbank en het ter beschikking stellen van iedereen.

Het botert al lang niet goed tussen de commerciële en de solidaire navelstrengbloedbanken. Volgens die laatste draaien de commerciële bloedbanken de ouders een rad voor de ogen. Een eigen staal in de bloedbank is geen levensverzekering. De bewaring is niet levenslang en bovendien ervaren de solidaire bloedbanken dat de helft van de ingezamelde stalen uiteindelijk niet bruikbaar blijken. Of ze bevatten te weinig stamcellen, of ze zijn besmet met ziektekiemen (wat niet ongewoon is tijdens de bevalling). Een ander argument van experts die de solidaire bloedbanken beheren, is de transplantatie zelf: die zou beter aanslaan wanneer ze bestaat uit vreemde stamcellen dan uit eigen cellen.

Er is al lang vraag naar een wettelijke regeling voor de navelstrengbloedbanken. Er is discussie over de vraag of je de commerciële banken al dan niet moet verbieden of dat je alle banken strenge criteria moet opleggen.

In Groot-Brittannië woedt dezelfde discussie tussen de bestuurders van publieke en commerciële navelstrengbloedbanken. En daar kwam duizendpoot Richard Branson zopas op de proppen met zijn Virgin Health Bank. Hij combineert het stockeren van navelstrengbloed op naam én anoniem: van elk navelstrengbloedstaal blijft één vijfde op naam van de donor en vier vijfde van datzelfde staal anoniem bewaard. Branson belooft de helft van de opbrengsten van zijn Virgin Health Bank te schenken aan wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe therapeutische mogelijkheden voor stamcellen uit navelstrengbloed.

Marleen Finoulst n marleen.finoulst@trends.be