Naar een nieuwe gezondheidszorg

Gezondheid is iets heel bijzonders en kostbaars. En toch schijnen we de waarde ervan pas te beseffen wanneer we ze dreigen te verliezen of verloren hebben. In het Natural History Museum in Londen loopt een prachtige tentoonstelling, die aan de hand van historische vondsten toont hoe we al duizenden jaren trachten onze pijn en ziektes te bestrijden. De voorbije eeuw gebeurde er echter iets unieks in de geschiedenis: de gemiddelde levensverwachting in Europa en de VS is met ongeveer dertig jaar gestegen (van 45 tot circa 75 jaar). Maar achter die cijfers gaat zoveel meer schuil. Gezonde kinderen hebben betere kansen en ook later is gezondheid een belangrijke voorwaarde om een bijdrage te kunnen leveren aan de maatschappij. Een gezondere bevolking heeft de voorbije eeuw ook wezenlijk bijgedragen aan de sociale en economische verbeteringen.

Die vooruitgang in levensverwachting en -kwaliteit is vooral in ontwikkelde regio’s te danken aan betere levensomstandigheden. Denk aan betere sanitaire voorzieningen, maar vooral aan betere inzichten in ziektes en hoe ze te behandelen. Er werden betere bevallings- en chirurgische technieken ontwikkeld, brede vaccinatiecampagnes hielpen ziektes te voorkomen, tal van nieuwe geneesmiddelen veranderden fundamenteel de geneeskunde en nieuwe technieken lieten toe betere diagnoses te stellen. Zo ontstond een uitgebouwde gezondheidssector met ook beter opgeleide artsen en zorgverleners.

Maar al die vooruitgang had een prijs, letterlijk. Wereldwijd spendeerden de OESO-landen in 2007 ongeveer 10 procent van hun bbp aan de gezondheidszorg, terwijl de VS ongeveer 16 procent spenderen. De groei in de uitgaven steeg de voorbije decennia steevast in een hoger tempo dan de groei van het bbp in de respectieve regio’s. Tal van rapporten wijzen op de verdere groei van die uitgaven. Eerder dit jaar werden op het World Economic Forum in Davos de eerste resultaten van een nieuwe, mondiale studie voorgesteld. Daaruit bleek dat de meeste experts bevestigen dat we zelfs niet meer afstevenen op een lineaire toename van die uitgaven, maar mogelijk op een exponentiele groei als we niet ingrijpen. Zo zullen de VS over enkele jaren bijna een derde van hun economische opbrengst aan gezondheid moeten uitgeven. Voor veel Europese landen zou dat de komende decennia oplopen tot 15 à 20 procent van het bbp. De druk op het gezondheidssysteem en het overheidsbudget wordt uiteraard groter bij lagere economische groei, hogere werkloosheid en minder inkomsten.

Die cijfers zijn een duidelijk signaal dat niet langer mag genegeerd worden. Enerzijds is er een grotere vraag naar gezondheidszorg. Zo is er de snel verouderende bevolking die steeds langer leeft (in 2040 is ongeveer een derde van de bevolking meer dan 65 jaar). Daarnaast leeft een toenemend deel van de bevolking erg ongezond, wat chronische ziektes in de hand werkt. Maar er zijn ook typisch menselijke factoren: we worden als patiënt steeds veeleisender nu de basisbehoeften ingevuld zijn. Er komen ook steeds meer nieuwe oplossingen, die op ook gefinancierd moeten worden.

Tot dusver zagen we in veel landen een strikt budgettair denken met de eerste tekenen van rantsoenering: het aanbod beperken en kosten verschuiven naar de patiënt. De komende jaren zal blijken dat zulke quick fixes op langere termijn het probleem alleen maar vergroten. Er is nood aan een transformatie van het gezondheidssysteem waarbij de kwaliteit, productiviteit en doeltreffendheid radicaal moeten verbeteren, met de patiënt als centrale belanghebbende. We krijgen een beter inzicht in de rol van risicofactoren, het verloop van ziekteprocessen en waarom therapieën al dan niet werken, mede door doorbraken in moleculair en klinisch onderzoek. Het is in het belang van de patiënt en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg dat we zo snel mogelijk evolueren naar de juiste therapie, voor de juiste patiënt ( personalised medicine). Er moet meer aandacht komen voor preventie, vroegere diagnose en innovatie in die domeinen waar nog grote medische noden bestaan. Betalingssystemen moeten vooral die diensten en producten bevoordelen die een meerwaarde bieden voor het hele traject dat patiënten doorlopen.

Alle stakeholders, ook die buiten de gezondheidssector, moeten die transformatie uittekenen en steunen. Het zal een totaal nieuwe aanpak vergen om de gezondheid van de groeiende wereldbevolking ook de komende eeuw te verzekeren.

De auteur is CEO van Biocartis.

RUDI PAUWELS

Het is in het belang van de patiënt en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg dat we zo snel mogelijk evolueren naar de juiste therapie, voor de juiste patiënt.