Moeilijkheden los je op, uitdagingen ga je aan

Het verschil tussen moeilijkheid en uitdaging is groter dan gewoon een andere naam voor ongeveer hetzelfde. Neem nu een leeg blad voor de schrijver van dit tekstje of van een businessplan: moeilijkheid of uitdaging? Moeilijkheden komen op je pad. Ze initialiseren de actie. De mens reageert. Niet zo bij uitdagingen. Daar initialiseert de mens de uitdaging. Ook als een ‘moeilijkheid’ op je afkomt. Je kan erop gefixeerd blijven moeilijkheden kwijt te raken. Of je kan uitdagingen zien. Handen uit de mouwen!

In essentie draait het rond openheid. Een moeilijkheid is als een steen waarover je struikelt omdat je hem niet ziet of zelfs niet wil zien tot het te laat is. Met een open blik zie je uitdagingen. Je kan zelfs een aanloop nemen indien nodig. Met een nauwe blik leiden moeilijkheden tot verdedigingsreacties en nog minder openheid. Uitdagingen brengen een grotere openheid. In beide zit een vicieuze spiraal die je het best wel in acht neemt. Het verschil tussen uitdaging en moeilijkheid resulteert in een heel andere aanpak. Het is evident waar de grootste efficiëntie zit. Het verschil leidt ook tot een andere interne beleving. Kort gezegd: moeilijkheden creëren stress, uitdagingen verminderen (negatieve) stress. Je kan dat doortrekken naar burn-out versus flow oftewel het geluksgevoel op het werk. Actueel genoeg?

Moeilijkheden niet oplossen, veroorzaakt eerder schuldgevoelens. Uitdagingen hebben meer te maken met verantwoordelijkheid. Het gevoel van schuld immobiliseert; verantwoordelijkheid mobiliseert. ‘Schuld’ kijkt naar het verleden, verantwoordelijkheid altijd naar de toekomst. Op gezondheidsniveau: chronische schuldgevoelens leiden tot ziekte, een gevoel van verantwoordelijkheid leidt tot ‘bedrijfsgezonde medewerkers’.

Uiteraard mag je na het voorgaande nog steeds over ‘moeilijkheden’ spreken als je er vanaf nu ‘uitdagingen’ mee bedoelt. Zolang je toehoorders gewaarworden dat je ‘uitdagingen’ denkt, is het oké. Denk echter ‘moeilijkheden’ (eender hoe u ze noemt) en je krijgt wellicht te maken met een steeds groter wordende drang tot controle van buitenaf (inclusief veel administratie), pogingen om mensen te (doen) veranderen… maar die niet willen veranderen. Kortom: alles wat een baas lijden kan. Denk ‘uitdagingen’ en je krijgt energieke werknemers die graag samenwerken onder je open leiderschap.

Elk functioneringsgesprek is in dat opzicht een gedroomde kans. Het is interessant om aan het begin van het gesprek noch aan moeilijkheden, noch aan uitdagingen te denken. Je probeert samen met dezelfde blik naar de feiten te kijken. Psychologisch gezien zit je niet tegenover, maar naast elkaar. Dan pas probeer je in de mate van het mogelijke ook samen te kijken naar uitdagingen. Dat is een krachtig element: het samen doen. Je begint niet met verschillende standpunten. Er wordt geen energie verloren aan verdediging, laat staan aan een al of niet verdoken aanval. Dat is niet alleen van belang tijdens het gesprek, maar ook in de dagen, weken, maanden nadien. Je creëert samen uitdagingen en als leider zit je constant op een positieve manier in het hoofd van de werknemer. Dat is geen manipulatie, want wat je doet, doe je op het ogenblik zelf volledigvanuit jezelf. Wat jou betreft, bestaan er geen ‘moeilijkheden’. Je straalt ze niet uit. Als mensen naar je kijken, ‘vergeten’ ze ze ook. Alleen al bij jou zijn, vermindert de stress. Er is geen angst om iets verkeerds te zeggen of gedaan te hebben. Men komt graag met je praten, ook over mogelijke uitdagingen. Zo hou je perfect de vinger aan de pols.

Men denkt wel eens dat angst een goede bron van energie is, die arbeidsprestaties verhoogt. Dus: des te meer ‘moeilijkheden’, des te meer energie? Die energie is er al vóór de angst. Ze uit zich slechts als angst (andere term: ‘negatieve stress’) als ze zich niet kan realiseren als iets anders, bijvoorbeeld als ‘diepe motivatie’. De angst creëert die energie niet, ze kanaliseert ze. Dat kanaliseren vergt op zich ook energie, zowel van je medewerkers als van jezelf. Bovendien is een kanaal maar nauw. Hoeveel energie bereikt je op die manier niet? Dan spreken we nog niet over mogelijke verstoppingen van het kanaal, overstromingen en dergelijke. Vergeet liever in de mate van het mogelijke het kanaal. De uitdaging aan de bron is zoveel interessanter.

Meer info: www.openleiderschap.be

De auteur is arts, master in cognitieve wetenschappen en A.I., doctorandus in medische wetenschappen.

JEAN-LUC MOMMAERTS

Denk ‘uitdagingen’ en je krijgt energieke werknemers die graag samenwerken onder je open leiderschap.