MITTAL EN DE VLAAMSE PROFESSOREN

“Dear Arcelor shareholders, thank you,” klonk het vrolijk. 92 procent van de aandeelhouders van Arcelor accepteerde het bod van Mittal Steel. Mittal is het soort firma dat de papieren tijgers van de Vlaamse bedrijfskunde lang onnozel vonden. Mittal Steel is een familiezaak en de Mittals groeien vanuit een woestijntraditie. Dat geeft de honger en dorst om toe te slaan.

Snobs zijn een algemeen verschijnsel. Je vindt ze onder dokters, bankiers, sportlui, politici, schrijvers, journalisten en onder professoren. Vlaanderen drijft een eeuw op kmo’s en dan zou je vermoeden dat die kleinschalige ondernemingen al lang het voorwerp uitmaken van onderzoek en academische sympathie. Dat is niet zo, leren de herinneringen van Rik Donckels op bladzijde 24.

Kiezen voor de underdogs. Rik Donckels is een wiskundige van de eerste generatie universitair afgestudeerden in België die de mathematica huwden met de economie. Dat heeft hem niet in een zelfgekozen ban van luchtfietserij geduwd. Labelleformule haalt het in de econometrie immers geregeld van de werkelijkheid. Rik Donckels raakte verslingerd op de kmo en ligt aan de basis van de tweehonderd wetenschappelijke publicaties van zijn Studiecentrum voor Kmo’s.

Waarom koos Donckels voor de underdogs? Omdat hij als vlasserszoon in de woonkamer de discussies volgde van zijn ondernemende vader, diens broer en hun compagnon. Rik Donckels stootte in Leuven op de afkeer van de onderzoekers voor de kmo – een houding die toen algemeen was. Dat kon je niet maken, wetenschappelijk onderzoek over dat grut. Neen, een ernstige bedrijfskundige moest zweren bij de multinational en de holdings. Dat betekende eer en aanzien, niet die dwergen van Eeklo, Diksmuide of Herk-de-Stad.

Donckels had bovendien het voordeel zich geen sikkepit te generen voor de cumulatie. Hij leerde het ondernemen van binnenuit kennen bij bijvoorbeeld Cera en Meli en paste die inzichten toe op de resem studies over zijn lievelingen: de kmo, de starter en de familiezaak.

Rik Donckels wordt gewroken door Mittal Steel en de papieren tijgers van de bedrijfskunde tonen hun analfabetisme. Het van oorsprong Indiase bedrijf is een mooie illustratie dat familybusiness ook in 2006, en in de volgende decennia, een vaste waarde in de globalisering zal blijven. Mittal Steel is voor België, door zijn belangen in Zelzate, Genk en Wallonië, de bekendste naam uit de zogenaamde BRINC-landen (Brazilië, India en China). In die drie grootstaten zijn familiale ondernemingen een essentiële kracht voor de modernisering en de internationalisering van de economie.

Interbrew zou Interbrew gebleven zijn, indien niet het Braziliaanse familiebedrijf Ambev een fusie was aangegaan met de Belgische clan de Spoelberch. Anbemi en Tata zijn oudere Indiase voorbeelden van familiale wereldconcerns die groeiden uit vestzakbedrijfjes. Meer dan de helft van de Indiase beursgenoteerde ondernemingen heeft belangrijke familiale aandeelhouders.

Volksaard en ondernemingszin. Nog iets wat de snobs onder de professoren bedrijfskunde graag over het hoofd zien – want politiek incorrect – is de volksaard. De volksaard kan de ondernemingszin prikkelen of lamleggen. Die volksaard kan breed gaan of smal.

Een illustratie van de smalle variant is Rik Donckels. Zijn moeder stamt uit een Wevelgemse familie van stevenisten. De stevenisten zijn een katholieke minderheid met puriteinse kenmerken. Respect voor hard werken, plicht, eerlijkheid, opleiding zijn er dominant. Geen hardwerkende Donckels zonder een stevenistische moeder.

Een illustratie van de brede variant is de familie Mittal. Lakshmi Mittal, de meest gefortuneerde Indiase expatriate, is een Marwari. Die etnische groep gelooft in familiecontrole van ondernemingen, familiale netwerking en trouw aan de culturele waarden die zij deelt. De Birla’s, de Jindals en de Ruia’s zijn drie Marwari-dynastieën die vandaag drie van de vijf Indiase staalgroepen bezitten en overheersen in de theehandel, de textielsector, de maakindustrie en de mijnbouw.

Hoe maak je in één generatie van de verwerving van een Indonesische staalfabriek, de eerste schaakbeweging van Lakshmi Mittal die op zijn 25ste het familiale huis (betonnen vloeren, geen elektriciteit of stromend water) verliet, de belangrijkste staalgroep ter wereld? Het helpt als je de waarden koestert van de Marwari’s, wat een kwalitatief aspect is en geen kwantitatief (en dus in de huidige bedrijfseconomie een onderbelicht element). Marwari komt van maru, het Sanskriet voor woestijn. De Marwari’s wortelen in droogte en de ontbering van de woestijn van Rajasthan. De ruwe start van deze nomaden bepaalt tot op vandaag hun vechtlust, gemeenschapszin, familietrots en zakelijke succes. Het verwondert Rik Donckels niet.

De auteur is directeur van Trends. Reacties: frans.crols@trends.be

Frans Crols