MISPLAATST APPLAUS

Veel niet-gouvernementele organisaties applaudisseerden toen bekend raakte dat de Doharonde was mislukt. Dat was dus applaus voor protectionisme, voor verarming, en finaal ook voor sociale en politieke destabilisering.

D as Ende der Globalisierung’, zo blokte de Duitse Börser Zeitung. In de Financial Times luidde het dat de mislukking van de Doharonde over de verdere liberalisering van de wereldhandel “een van de donkerste momenten voor de Wereldhandelsorganisatie was sinds de oprichting ervan in 1995”.

Zoals te verwachten viel, begon na het stopzetten van de onderhandelingen meteen een spelletje zwartepiet toespelen. De Amerikanen kregen daarbij de volle laag, omdat zij elke vermindering van de subsidies aan hun landbouwers koppelden aan een reductie van de importtarieven voor landbouwproducten in de rest van de wereld. Aangezien anti-Amerikanisme in Europa nog altijd bon ton is en omdat de Amerikanen inderdaad voet bij stuk hielden, lag het US blame game voor de hand. Dat het net dankzij diezelfde Amerikanen was dat de Doharonde – na de vorige desastreuze WHO-vergadering in Cancún (2003) – weer op gang kon komen, was iedereen blijkbaar al lang vergeten.

Geen bereidheid. Dat de mislukking van de Doharonde bijzonder slecht nieuws is voor de wereldeconomie staat buiten kijf. Vooral omdat we net een sterke en langdurige expansie van de wereldeconomie kennen. We moeten al teruggaan tot het einde van de jaren zestig, begin jaren zeventig van de vorige eeuw om een soortgelijke periode van uitgesponnen economische groei terug te vinden. Politiek gezien kan je veel makkelijker de handel liberaliseren in een periode dat de economie groeit dan wanneer ze stagneert.

Heel concreet betekent dit dat er vandaag gewoon geen bereidheid bestaat om tot een ernstige deal te komen. Wat niet lukt onder een gunstig economisch gesternte, is sowieso onmogelijk in een minder positief economisch klimaat.

Dat heel wat niet-gouvernementele organisaties – maar niet alleen zij – stonden te applaudisseren bij de mislukking van de Doharonde, is werkelijk ongelooflijk. Deze mensen vinden het blijkbaar niet erg dat het risico van een wereldwijde toename van het protectionisme nu aanzienlijk is toegenomen. Wie zelfs maar een oppervlakkige historische bagage meedraagt, weet dat protectionisme tot verarming en finaal ook tot sociale en politieke destabilisering leidt, met alle desastreuze gevolgen van dien. Wie vermoedt dat we hier doelen op de depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw – die uitmondde in fascisme, nazisme en vreselijk oorlogsgeweld – gokt goed. Zo’n scenario kan toch niet meer in de 21ste eeuw, zo horen we u denken? Hoop doet leven, maar valse hoop leidt tot desillusies.

Ngo’s zonder moed. Het terugdraaien van de klok inzake de liberalisering van de wereldhandel zal ook voor de minder ontwikkelde landen negatieve gevolgen hebben. Dat veel van die landen tegen vrijhandel en vrijemarkteconomie zijn, komt vooral omdat de bevolking daar alleen in aanraking komt met verkrachte versies van de vrijemarkteconomie. In veel ontwikkelingslanden tolereert de elite (politiek, industrieel, bancair) alleen maar de vrije markt in de mate dat die haar goed uitkomt.

Je kan het de armen in de ontwikkelingslanden dan ook niet kwalijk nemen dat zij zich tegen vrijhandel en de vrije markt keren. Toch blijft internationale vrijhandel een van de effectiefste instrumenten om het status-quo ten voordele van de beperkte elite in ontwikkelingslanden onder druk te zetten. Iets waar de armere delen van de bevolking baat bij zouden hebben.

Het zou intellectueel veel eerlijker zijn indien de ngo’s net die toestanden systematisch zouden aanklagen. Dat zou in ieder geval veel moediger zijn dan het misplaatste applaus dat nu weerklonk bij het mislukken van de Doharonde.

De auteur is directeur van de denktank VKW Metena.

Johan Van Overtveldt