De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
Radiomaker Jan Hautekiet heeft twee weken geleden de Dag van het Gezond Verstand gelanceerd. Af en toe zeggen lezers me dat ik in deze columns vaak een ode aan het gezond verstand breng. Het is inderdaad een begrip dat me al jaren boeit. Ooit heb ik twee studenten fiscaliteit, die ik een herexamen voor het vak ‘management’ moest geven, gevraagd een paper te schrijven over gezond verstand, in de veronderstelling dat ook fiscalisten dat kunnen gebruiken.
Als je managers confronteert met nieuwe theorieën, halen ze hun schouders op. Ze wisten dat al lang. Ze hebben het zelf ondervonden, het is elementaire logica, ze hebben het met hun eigen ogen gezien. Managers bulken van het gezond verstand. Docenten hebben dat per definitie niet. Wij — en onze stiefbroers, de consultants — doen in een vreemd jargon uit de doeken wat vanzelfsprekend is.
Mijn gezond verstand zegt me echter dat wat ik zie, niet altijd even betrouwbaar is. Ik zie elke dag dat de zon rond de aarde draait, maar dat strookt blijkbaar niet met de werkelijkheid. Ook managers ondervinden dagelijks dingen waar ze beter een vraagteken bij zouden plaatsen. Als je medewerkers in het publiek uitkaffert, zullen ze zich nadien koest houden. Maar het is zoals met antibiotica nemen: de resultaten kunnen op korte termijn erg misleidend zijn.
Gezond verstand heeft blijkbaar vooral te maken met de manier waarop kennis tot stand komt. Je moet het zelf hebben ondervonden. Als ik lesgeef over culturele verschillen aan de hand van een theorie, is dat wereldvreemd. Enkele jaren geleden ontmoette ik een bedrijfsleider van een kleine onderneming. Hij voelde zich onwennig in de omgeving van een businessschool met al haar getheoretiseer. Hij wilde die geleerde professoren een lesje leren. Hij vertelde me waar het echt op aankomt in het internationale bedrijfsleven, en waar wij docenten nooit aan zouden hebben gedacht: je moet de taal van de klant spreken. Ik moest dat letterlijk interpreteren. Hij was succesvol geweest in Egypte, want hij sprak Arabisch. Dat was blijkbaar de enige reden. Sinds die dag doceer ik dat uiteraard, maar als het uit mijn mond komt, is het een wereldvreemde theorie.
In management heeft gezond verstand vooral te maken met het contact met de realiteit. Er zijn veel façades in het bedrijfsleven. Wijken die sterk af van de realiteit, dan heb je een geloofwaardigheidsprobleem. Als we allerlei rituelen ontwikkelen rond iets wat we absoluut niet zijn, dan zegt het gezond verstand dat we niet goed bezig zijn.
We denken van boeren dat ze veel gezond boerenverstand hebben. Als je naar zo’n verstandige boer luistert, vallen twee dingen op. Ten eerste spreken ze enkel over dingen waar ze ervaring mee hebben. Spreken over dingen waar je geen verstand van hebt, is duidelijk een uiting van gebrek aan gezond verstand. Ten tweede blijven boeren daarbij gematigd en nuchter. Mate lijkt het belangrijkste kenmerk van gezond verstand. Bomen groeien niet tot in de hemel, en er bestaan geen wondermiddelen waarmee je alle personeelsleden permanent kan motiveren. Geen enkel bedrijf kan tientallen jaren aan een stuk met dubbele cijfers groeien. En als iets te mooi is om waar te zijn, is het meestal ook niet waar.
Uit onderzoek naar de tijdsbesteding van CEO’s blijkt dat ze steeds minder contact hebben met klanten en leveranciers, en steeds meer tijd besteden aan reizen en corporate governance. Dat voorspelt niet veel goeds voor hun gezond verstand. Want je ontwikkelt blijkbaar vooral gezond verstand via rechtstreeks contact en door informatie uit de eerste hand te krijgen. Daarom zijn docenten gedoemd wereldvreemd te zijn. We lezen te veel boeken. Onze wijsheid is boekenwijsheid. Maar dat droeve lot is nu ook de CEO’s beschoren. Ook zij beslissen blijkbaar steeds meer op basis van rapporten en analyses, en steeds minder met de laarzen aan in het veld. Zou dat een aantal recente vreemde beslissingen in de banksector kunnen verklaren?
MARC BUELENS
Docenten zijn gedoemd wereldvreemd te zijn. Onze wijsheid is boekenwijsheid. Maar dat droeve lot is nu ook de CEO’s beschoren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier