Meer werk, meer groei,niet meer welvaart

Er wordt verteld dat wie na de oorlog op een stoel ging staan, heel Rotterdam kon overzien. …

Er wordt verteld dat wie na de oorlog op een stoel ging staan, heel Rotterdam kon overzien. Zo plat was het gebombardeerd. Maar binnen de kortste keren draaide de haven van Rotterdam weer op volle toeren en deed het Antwerpen hevige concurrentie aan.

Na de meest gruwelijke rampen blijkt de enorme veerkracht van een samenleving. Fysieke schade wordt relatief snel gerepareerd. Lang voor de psychische wonden zijn geheeld, draait de economie weer. Lang voor de woede om het onrecht is gekoeld, is de ergste materiële nood gelenigd. Waar komt die kracht vandaan? Die komt uit de mensen. Na een ramp die alles heeft vernietigd, blijft alleen de mens en zijn vindingrijkheid over. Wie gebombardeerd is, moet slim zijn?

Wat in Amerika is gebeurd, is als een bombardement. Delen van Manhattan zien er uit als een maanlandschap. Als we iets geleerd hebben van Dresden en Rotterdam, dan is het dat herstel van basisfuncties verbazingwekkend snel kan gaan. Met het enorme menselijk kapitaal waarover Amerika beschikt en de creativiteit van haar burgers, verwacht ik dan ook dat de reparatie van de materiële schade snel zal gaan en dat spoedig creatieve oplossingen worden gevonden voor wat niet meer functioneert.

In Nederland staat de periode van wederopbouw van vlak na de oorlog bekend als een periode van intense solidariteit en saamhorigheid tussen de mensen, en van grote groei en welvaart. Als het nu slecht gaat, wordt vaak nostalgisch teruggekeken naar de tijd van toen. Het lijkt wel of zo’n ramp achteraf nog iets waardevols heeft. In de herstelperiode na de ramp wordt er immers veel geïnvesteerd in de opbouw en is er veel werk en bedrijvigheid. Maar dat is valse schijn. Zelfs al wordt de periode van herstel en wederopbouw ervaren als een goede en welvarende tijd, dan weegt het goede nooit op tegen de enorme schade die eraan voorafging.

Als straks het World Trade Center in New York weer wordt opgebouwd, hoger, mooier en sterker dan de vorige, dan nog lijdt Amerika een groot economisch verlies. Dat economische verlies staat dan nog geheel los van het onmetelijke leed dat wordt veroorzaakt door het verlies aan mensenlevens. Het economische verlies van een ramp wordt gemeten aan de economische waarde van alle kansen die door de ramp zijn gemist.

De investeringsgelden en de inspanningen die de Amerikanen nu besteden aan de wederopbouw van de World Trade Center hadden ze zonder de ramp en in gelukkiger omstandigheden veel beter kunnen besteden. Met de miljarden die in de wederopbouw gaan, hadden ze bijvoorbeeld een nieuw geneesmiddel kunnen ontwikkelen waarmee honderden levens werden gered, of hadden ze de armoede in Amerika en daarbuiten kunnen bestrijden. Een ramp zoals die in de VS zet de mensheid een paar jaar terug. Door de grote veerkracht van de getroffen samenleving wordt de schade beperkt, maar nooit uitgewist.

Jules Theeuwes

De auteur is directeur van de Stichting voor Economisch Onderzoek (SEO), Universiteit van Amsterdam.

Er wordt vaak gedacht dat de extra bedrijvigheid die wordt gegenereerd door het herstel van de schade goed zou zijn voor de economie. Maar het is zinloos werk en verhoogt de welvaart niet.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content