Marijnen & Mishima

Als afsluiter van een seizoen waarin hij reeds twee regies met grote spektakelwaarde voor zijn rekening nam, ensceneert Franz Marijnen een sobere “Madame de Sade” (1965) van de Japanse auteur Yukio Mishima in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg.

Voor een schrijver die verknocht was aan Japanse tradities ook binnen het theater, zoals blijkt uit zijn moderne Nô- en Kabukistukken lijkt een verhaal rond de vrouw van de legendarische Markies de Sade een wat vreemde thematische keuze. Regelmatig echter dreef cultuurhonger Yukio Mishima ook in “westerse” richting. Zo wil de overlevering dat zijn Californisch aandoende villa met Spaanse barokke kitsch was volgestouwd. Zijn (soms sadomasochistische) fascinatie met pijn, bloed en dood deden hem vervolgens bij de Markies de Sade belanden.

Mishima zelf benoemde zijn “Madame de Sade” als “Sade gezien door vrouwenogen”. Wat hem intrigeerde, was de vraag waarom de Markiezin de Sade, na jarenlang trouw op haar man te hebben gewacht tijdens diens gevangenschap, hem verliet op het ogenblik van zijn vrijlating. In een poging een antwoord te formuleren op die vraag, volgt Mishima de Markiezin en vijf andere vrouwen uit de omgeving van de Markies op drie opeenvolgende historische tijdstippen : in 1772, na Sades arrestatie wegens zedenfeiten, in 1778, met ingang van de tweede fase van zijn gevangenschap, en tenslotte in 1790, na zijn vrijlating. Telkens weer herdefiniëren de vrouwen zichzelf in relatie tot mekaar en tot de afwezige Sade.

Franz Marijnen kiest in zijn regie voor een uitgesproken psychologische benadering. Hiermee lijkt hij te willen aantonen dat de zes vrouwen niet alleen bestaan bij gratie van de Markies. Rode draad is het onderzoek naar de manier waarop zij omgaan met de schaduwzijde van het bestaan. Veel ruimte trekt Marijnen uit voor de relatie tussen Madame de Sade (een ingetogen Bien De Moor) en haar moeder Madame de Montreuil (een verrassend extraverte en humoristische Frieda Pittoors) : de bewondering die Madame de Sade koestert voor de vrijheidsdrang van haar echtgenoot en voor de hardnekkigheid waarmee hij de grenzen van het kwaad verkent, zijn haar aartsconservatieve en opportunistische moeder een doorn in het oog.

Stilistisch bouwt Marijnen verder op de klassieke theatertaal die we ondertussen van hem gewoon zijn, met een secure lezing van de tekst en een graduele ontwikkeling van de personages in een aristocratisch aandoende setting. Geen verbluffende, wel een zeer degelijke en sereen gebrachte voorstelling.

P. Anthonissen

KVS speelt “Madame de Sade” van 28 tot 31 mei om 20.00 in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, Lakensestraat 146, 1000 Brussel. Tel.02/217.69.37.

Bien De Moor en Frieda Pittoors in Madame de Sade Zeer degelijke en sereen gebrachte voorstelling.