Verwijzen naar de gezonde Duitse economie zorgt in zowat elk Europees land voor verhitte discussies. Ook zo in België, en zeker in Frankrijk. Nu de Franse regering onder de nieuwe eerste minister Manuel Valls kiest voor minder uitgaven (zo worden uitkeringen anderhalf jaar bevroren) en lastenverlagingen, lijkt het erop alsof onze zuiderburen de weg van het zogenaamde ‘Duitse model’ zijn ingeslagen. Al is binnen de regerende Franse PS de kritiek aan het toenemen op die beleidskeuze. Voor de Franse linkerzijde staat Duitsland gelijk aan een weliswaar rendabele industrie, maar een die is gestoeld op lage lonen en on-zekere jobs.
De journalist François Roche wil een einde maken aan deze vooroordelen door zelf te kijken hoe de Duitse economie functioneert. In Un voyage en Allemagne wordt een realistisch en genuanceerd verhaal gebracht. Roche gaat langs in Berlijn, Hamburg, Düsseldorf en Weimar en probeert te achterhalen waar dat Duitse dynamisme vandaan komt. Het is een reportageboek dat vooral de nadruk legt op het ontleden van de succesvolle Duitse industrie. Voor Roche is veel, zo niet alles, te herleiden tot wat hij ‘Made in Mittelstand’ noemt: een term die niet te vertalen is en er eigenlijk op neerkomt dat kleine, innovatieve en familiale bedrijven uitgroeien tot internationale successen. Roche: “De bedrijven functioneren volgens eenvoudige principes: een constante innovatie, een specialisatie in hoogkwalitatieve nicheproducten, een uitgebreide klantendienst en een personeelsbeleid dat rekening houdt met de wensen van de werknemers.” Die pijlers waarop de Mittelstand is gebouwd zijn al decennia oud en meer nog dan het flexibele arbeidsmarktbeleid zijn ze de echte motoren van het Duitse succes.
Roche vraagt ook de mening van Franse managers die Duitsland goed kennen. Zoals Pierre-André de Chalendar, topman van Saint-Gobain, het eerste Franse bedrijf dat ooit in Duitsland actief werd. In 1853 was dat: “U zal opmerken dat de meeste grote economische beslissingen die de Duitse regering neemt, gericht zijn op het bevorderen van de industrie en het versterken van het productieapparaat. Een strategie die kan rekenen op een brede consensus bij de bevolking, waar ideologische debatten plaatsmaken voor een gemeenschappelijke visie over de nood aan een efficiënte economie.”
Een vraag die velen in Europa zich stellen, is of Duitsland zijn economische dominantie niet vroeg of laat zal omzetten in politieke dominantie. Roche betwist dit op basis van zijn talrijke gesprekken met Duitsers van allerlei slag: bedrijfsleiders, vakbondsmensen, politici en ge-wone burgers. Zijn conclusie is duidelijk: “De Duitsers hebben een bijzondere verhouding tot het begrip ‘macht’. Het is de eerste economie van Europa, het is omwille van haar export een geduchte concurrent voor de geïndustrialiseerde landen. Maar wanneer men de woorden ‘macht’ en ‘Duitsland’ met elkaar verbindt, doet dit denken aan bepaalde periodes in de geschiedenis waarover liefst niet meer gesproken wordt. Maar als er één zaak is die opvalt bij een bezoek aan Duitsland, dan is het de afkeer voor de begrippen ‘macht’ en ‘hegemonie’.”
François Roche, Un voyage en Allemagne, Le Passeur Editeur, 2014, 202 blz., 18,90 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier