Land van bier, chocola en verspilling

Daan Killemaes Hoofdredacteur

MOCHT EEN DOORSNEE GEZIN zijn budget beheren zoals België dat doet, het zou nooit het einde van de maand halen. De onzorgvuldige manier waarop de Belgische overheden, op alle niveaus en in geledingen, omspringt met het vele belastinggeld getuigt van grove nalatigheid. Er is amper sprake van een kritische doorlichting van de uitgaven. Er wordt niet nagedacht over welke uitgaven prioritair zijn en welke niet. Er is vaak geen flauw benul of bepaalde maatregelen kostenefficiënt zijn. Dat is geen specifieke kritiek op de ontslagnemende federale regering, of gelijk welke regering of bestuur, want het probleem zit bijzonder diep. Er is in dit land geen cultuur om een gezond financieel beheer te voeren. “Het is een Belgische traditie”, antwoordde Peter De Keyzer, de voormalige hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, in De Morgen op de vraag of het gebrek aan efficiëntie onwil of onkunde is.

De wereld verandert razendsnel, maar het begrotingsbeleid van België is in steen gebeiteld.

EUROPA LEGDE VORIGE WEEK België nog eens over de knie in een evaluatie van het beleid. Er zijn succesjes, maar de lijst met verbetermogelijkheden is een stuk langer. Opvallend is dat het financiële beheer van de nv België een stevige veeg uit de pan krijgt. Europa stelt vast dat ondanks de omvang van de uitgaven, goed voor nog altijd ruim 50 procent van het bbp, de kwaliteit van verschillende overheidsdiensten te wensen over laat. Dat doet vragen rijzen over de kostenefficiëntie. Zo vertalen de hoge uitgaven voor onderwijs zich onvoldoende in kwaliteit, al zijn er grote regionale verschillen. De uitgaven voor gezondheidszorg stijgen al tien jaar en zijn gemiddeld hoger dan in de rest van de Europese Unie. Maar hoewel het systeem behoorlijk functioneert, kunnen de eerstelijnshulp en de preventie veel beter, terwijl de lagere inkomensgroepen onvoldoende worden bediend. In efficiëntie van het spoorvervoer staat België wereldwijd op plek 41, en voor de kwaliteit van de wegen op plek 51, aldus het World Economic Forum. Op basis van het beschikbare budget zou België in de top moeten staan.

IN WEZEN IS de Belgische begroting een doorgeefluik. Bovenaan worden er een pak belastingen ingestopt, onderaan komen er vooral uitkeringen en personeelsvergoedingen uit. De helft van het overheidsbudget wordt besteed aan sociale uitgaven, en een kwart aan lonen voor het overheidspersoneel, wat veel meer dan gemiddeld is in Europa. Wetten en arbeidsovereenkomsten leggen dus 75 procent van alle overheidsuitgaven min of meer vast, met de bekende gevolgen. Door de vergrijzing zullen deze uitgaven blijven stijgen, en bij ongewijzigd beleid stijgt het begrotingstekort automatisch. Als er bespaard moet worden, dan wordt er geschraapt op de bodem van het vat van de andere 25 procent uitgaven. De investeringen in publieke infrastructuur zijn daar de voorbije decennia het grootste slachtoffer van geworden, hoewel die van cruciaal belang zijn om de armtierige groei van de Belgische economie te ondersteunen.

EUROPA MERKT OP dat een beter financieel beheer geld kan vrijmaken voor noodzakelijke investeringen. De Vlaamse overheid geeft het goede voorbeeld en begint een aantal uitgaven door te lichten, zoals de subsidies voor de dienstencheques. Zulke oefeningen kunnen dit land helpen om prioriteiten te maken. Europa noteert ook dat het uitgavenbeleid relatief weinig selectief is in vergelijking met de buurlanden. Alle uitgaven stijgen hier ongeveer in hetzelfde tempo. De wereld verandert razendsnel, maar het begrotingsbeleid van België is in steen gebeiteld. Nochtans is de nood hoog om de uitgaven beter af te stemmen op de economische en sociale noden. Naast een herstel van de infrastructuurinvesteringen, is een investering in een verdere verlaging van de lasten op arbeid een must. Financier dit beleid niet met gemakkelijke belastingverhogingen, maar met een doordacht financieel management. Pak de nodeloze verspilling aan, en doe meer doordachte investeringen. Dat lijkt de evidentie zelve, maar o zo moeilijk in de Belgische traditie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content