Krapte op arbeidsmarkt terug van nooit echt weggeweest

De Nationale Bank verwacht voor 2011 in België bijna 30.000 extra jobs. In 2010 kwamen er al bijna 29.000 bij. De Belgische arbeidsmarkt heeft de recessie duidelijk uitgezweet. Meteen betekent dit ook dat de krapte op de arbeidsmarkt het komende jaar een thema wordt. De voorbije crisis heeft er niet voor gezorgd dat het aantal openstaande vacatures verdwenen is. Integendeel zelfs. Vandaag telt de VDAB zo’n 50.000 openstaande vacatures. Voor 14.000 vacatures is zelfs geen opleiding vereist. Het aantal niet-ingevulde vacatures lag ook tijdens de recessie trouwens relatief hoog. Zeker voor knelpuntberoepen (van ingenieur tot lasser en zelfs poetsvrouw) is de krapte op de arbeidsmarkt nooit echt weggeweest. Arbeidsmarktexperts zoeken de oorzaak bij de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Veel werkzoekenden beschikken niet over voldoende vaardigheden om aan te slag te gaan of vinden het interessanter om zich niet op de arbeidsmarkt aan te bieden. De niet-invulling van de vacatures wordt volgend jaar een van de kopbrekers voor bedrijven en beleidsmakers.

Want naast de stijgende vraag naar arbeid om conjuncturele redenen komen er de komende jaren ook tal van vacatures om demografische redenen vrij. De Leuvense econoom Luc Sels berekende dat er tussen nu en 2014 in Vlaanderen zo’n 300.000 mensen de arbeidsmarkt verlaten om met pensioen te gaan. De vervangingsgraad zal het hoogst liggen bij logistieke bedrijven, banken en de chemie. Vooral die laatste sector, toch goed voor 30 procent van de Vlaamse industrie, staat voor een gigantische uitdaging. Het aantal jongeren dat afstudeert in een richting verbonden aan chemie moet het komende decennium verdrievoudigen om het personeelsbestand op peil te houden.

Generatiepact

De krapte op de arbeidsmarkt zal het debat over de vervroegde uittreding opnieuw in alle hevigheid doen losbarsten. Want alleen met extra opleiding zal men er niet in slagen de vrijgekomen vacatures in te vullen. De schok op de jobmarkt kan voor een deel worden opgevangen door mensen langer te laten werken. In België ligt de werkgelegenheidsgraad van de 55-plussers met 35,3 procent nog altijd een heel stuk onder het Europese gemiddelde.

Werkgevers pleiten ervoor om in 2011 het Generatiepact uit 2005 te herzien. Een aangepast Generatiepact moet de systemen van vervroegde uittreding zoals brugpensioen verder ontmoedigen. De werkgevers zijn voorstander van een herziening van dat Pact. Het ACV zou bereid zijn de discussie aan te gaan, het ABVV – dat het Generatiepact in 2005 niet goedgekeurd heeft – zegt neen. Een mogelijkheid is de activering van de oudere werkzoekenden. De maximumleeftijd voor de activering van werklozen ligt nu op 52 jaar. Arbeidsmarktexperts vragen dat die grens wordt opgetrokken. Daarnaast zal de roep om werkonwillige werklozen sneller te bestraffen (bijvoorbeeld door het verlies van een werkloosheidsuitkering) steeds luider weerklinken.

A.M.