KRACHTPATSER

Leo baron Delwaide toert rond in Korea. Statig als een prelaat of een generaal van de orde van de Jezuïeten. Hij is een van de weinige krachtpatsers in het huidige Antwerpse stadsbestuur, bestiert sedert 1995 de tweede grootste haven van Europa en zet de traditie voort. Zijn roemruchte vader, Leo sr., CVP, leidde de haven tweemaal, van ’39 tot ’41 en van ’59 tot ’78.

Een Koreaanse reder heeft twijfels over zijn Antwerpse ankerplaats en dan aarzelt de havenschepen geen ogenblik. Een verre vlucht wordt geboekt om persoonlijk de weifelzuchtige te sussen. Dag en nacht denkt havenschepen Delwaide aan zijn Antwerpen, aan zijn haven. Voor hem is dat iets gemakkelijker dan voor zijn confraters. Hij woont als enige schepen in hartje Antwerpen, schuins over de Kamer van Koophandel en met de rug tegen de Boergondische Kapel. Als hij de neus buitensteekt, ziet hij de ravage die vorige bestuurdersgeneraties hebben aangericht. Leo Delwaide is ziedend om het geknoei, ook door het stadsbestuur, met het patrimonium en het stratenweefsel.

Leo Delwaide wil het verzelfstandigde Havenbedrijf inschuiven in een nieuwe beheersvorm van de luchthaven Deurne en hoopt op een vrachtluchthaven op de gesloten Navo-basis van Malle/Wechelderzande. De groei van het luchtvrachtverkeer is indrukwekkend. In januari ’98 heeft schepen Delwaide daar veel over opgestoken in Davos, het flaneerveld voor de machtigen der aarde in de Zwitserse Alpen. Bij zo’n initiatieven denkt Delwaide niet politiek, waardoor hij in een eerste fase, als de tegenstand opwelt, dreigt overklast te worden.

Het lek van Delwaides bespiegelingen vuurt het debat over Antwerp City Airport aan. In Antwerpen heerst verwarring over Deurne. De Kamer van Koophandel en de luchthavenleiding – (volgt als het Havenbedrijf binnenstapt, haar collectief ontslag?) – bespelen het chauvinisme van de Antwerpenaren en krijgen voor hun campagne om de startbaan te verlengen steun van groepen en mensen met luttele dossierkennis. Minister-president Luc Van den Brande, minister Wivina Demeester en Marc Van Peel ruiken CVP-stemmenwinst door hun ja aan een langer Deurne. De tegenargumenten kennen ze niet of willen ze niet kennen.

Leo Delwaide is de mooiste vis aan de haak van Guy Verhofstadt in Antwerpen. De VLD’er van de nieuwe lichting blijft loyaal, zichtbaar en hardwerkend. Een electorale troef, want hij ambieert een tweede ambtstermijn na 2000. Havenschepenen van Antwerpen zijn vice-burgemeesters en hebben meer stijl, meer talenkennis en meer manieren dan hun baas en confraters. Privé is Delwaide ook een internationalist, zijn echtgenote is een Roemeense. Wie de jongste burgemeesters van Antwerpen bekijkt – een uitzondering was op zijn betere momenten, Bob Cools – wordt getroffen door hun arme gehalte. De havenschepenen zijn eveneens minder partijmilitant dan de overige schepenen. (Een uitzondering was Jan Devroe, CVP, de voorganger van Delwaide. Zijn bleekheid compenseerde hij door sektarisme). De haven verbindt de Antwerpenaren in een gezamenlijke trots en belang. Leo senior, Jan Huyghebaert (voorganger van Jan Devroe) en Leo junior beantwoorden aan dit uitgangspunt: trouwe partijgenoten, zonder favoritisme. Fernand Traen, de onverwoestbare havenschepen van Brugge, is een CVP’er, maar ook voor hem heeft dat etiket weinig betekenis. De Antwerpenaar en de Bruggeling zijn sterke persoonlijkheden en geen partijtrawanten.

Delwaides vrije geest wordt gewaardeerd. Hij moet tegen niemand dank u zeggen, want is een onafhankelijke man door zijn fortuin en zijn leeftijd (58 j.). Hij was een van de grote maritimisten onder de Antwerpse advocaten. Het advocatenkantoor Delwaide werd gestopt, zodat de patron zich sterker kon gaan wijden aan de haven en de politiek. ” Ge hebt er gene pak aan, alleen zijn vrouw kan hem commanderen,” meldt een insider.

De havenondernemers hebben gaarne te maken met Leo Delwaide, ook bij de bonden heeft hij vrienden alhoewel de liberale schepen let op het rendement van het havenbedrijf: bij discussies over de loodsen, de sluiswachters, de sleepboten prevaleert zijn hang naar het vrije initiatief. Met een dosis pragmatisme. De haven van Antwerpen is verzelfstandigd, noemt zich nu Havenbedrijf met hoofdletter en heeft een bedrijfsleider, Eddy Bruyninckx. Het zelfstandige Havenbedrijf is evenwel slechts gemeentelijk verankerd. Dit is geen Thatcherisme.

Tegen het initiatief van een confrater-schepen om een Eurovoetbalstadion te bouwen in het Straatsburgdok, keerde Leo Delwaide zich zonder terughoudendheid. Dat vond hij conflicterend met de richtlijnen om de haven in te breiden en de linkeroever zoveel mogelijk te ontzien. Daardoor kreeg Leo Delwaide het odium uit de hand te eten van Eddy Wauters van het vernieuwde Antwerp-stadion. Eén, Leo Delwaide houdt niet van voetbal, en twee, is erg bedroefd om het mislukken van dat Eurostadion op den Antwerp. Aan het Straatsburgdok verschijnt echter wel een kmo-zone.

Leo Delwaide verdedigt Antwerpen als een Mainport die veelzijdig moet blijven en keert zich daarmee deels tegen een politiek van strategische allianties zoals die wordt bepleit door de Vlaamse regering en de branchevereniging AGHA (Antwerpse Gemeenschap voor de Haven). De werkverdeling met Zeebrugge – wij de grote schepen, jullie in Antwerpen de kleinere – verwerpt de Antwerpse havenschepen. Vandaar ook zijn actie voor havenactiviteiten in de gemeente Doel, dossier waarin hij werd beschuldigd, excusez du peu, van moord en doodslag, terwijl er bijvoorbeeld een genereuze regeling is voor de eventuele kandidaat-verhuizers.

Leo baron Delwaide is deftig in de pre-moderne trant. Op de feestjes van demaritime lalt hij niet, je zal hem evenmin met een ijsje zien slenteren op de plage van Sint-Anneke, de paljas zien uithangen op de Rubensmarkt van 15 augustus of fietsen – zijn favoriete fysieke ontspanning -, als een reclamezuil. De pakken van Leo Delwaide hebben de kwaliteit van Saville Row en hij is de elegantste seigneur onder de schepenen. Vader en zoon Delwaide hadden een fijne relatie. In de gang van de havenschepen hangen de portretten van zijn voorgangers sedert 1900. Die van Leo senior werd met grote zorg uitgekozen. Leo baron Delwaide verwijst zelden naar zijn vader vanwege het eventuele verwijt, te teren op diens faam. Hij aanvaardde de titel van baron om zijn vader eer te bewijzen. Enkele jaren kreeg die het, ten onrechte, verwijt van oorlogscollaboratie te horen.

FRANS CROLS