Klinkt het of botst het ?

De BRTN wil zijn koor en orkest “privatiseren”. I Fiamminghi is kandidaat-overnemer. Met welk doel ? Welke strategie ? Welk geld ?

In kringen van muzikanten liepen de geruchten reeds enkele weken. Maar de bekendmaking op 30 april jl. dat het kamerorkest I Fiamminghi met de BRTN een princiepsovereenkomst had gesloten voor de overname van het BRTN-orkest en -koor kwam voor pers en publiek als een verrassing. Tegen 1 oktober moet er een definitief akkoord zijn. Tot zolang nemen de betrokkenen een “radiostilte” in acht.

Het functioneren van orkest en koor (respectievelijk 89 en 25 leden, plus nog eens 11 “technici”) zorgde bij de BRTN al jarenlang voor controverse. Tegenstanders (de grote meerderheid) vonden de 250 miljoen frank werkingskosten te zwaar wegen in het BRTN-budget, vooral omdat naar hun mening orkest en koor te weinig beschikbaar waren voor opdrachten voor radio of tv en te veel in beslag werden genomen door cd-opnamen en dergelijke. Waar bovendien uiterst weinig inkomsten uit gepuurd werden : naar verluidt slechts 7 miljoen frank in ’95. Maar er waren ook felle verdedigers, tot in de hoogste regionen ( Cas Goossens, Els Witte, Bart De Schutter…), die oordeelden dat koor en orkest essentieel waren binnen de opdracht van de openbare omroep.

De nieuwe BRTN-topman Bert De Graeve, die de herstructurering moet uitwerken, wil eerst en vooral die splijtzwam aanpakken. Op de informatievergadering voor het personeel op 7 mei jl. verklaarde hij eigenlijk geen keuze te hebben. Orkest en koor opdoeken, wat de RTBf enkele jaren geleden deed, was uit sociale en juridische overwegingen geen optie. Orkest en koor behouden bleek ook niet doenbaar : van de voorstanders was er niemand bereid ze op zijn budget in te schrijven. Dus diende een overnemer gezocht.

McKinsey, dat de BRTN had doorgelicht, suggereerde de organisatie en het management van kamerorkest I Fiamminghi (artistiek en zakelijk geleid door resp. Rudolf Werthen en Dries Sel) als na te volgen voorbeeld. Het kantoor herhaalde daarmee wat het drie jaar geleden vertelde bij z’n audit van de “biculturele instellingen”, waaronder het Nationaal Orkest van België (NOB). Op basis daarvan werd Dries Sel destijds door premier Jean-Luc Dehaene gepolst voor een overname van het Nationaal Orkest. Dat ging niet door, deels uit politieke overwegingen I Fiamminghi was immers Cultureel Ambassadeur van Vlaanderen maar vooral om artistieke redenen : in het NOB leek geen voldoende kwaliteit aanwezig.

In de ensembles van de BRTN ziet Werthen die blijkbaar wel. Maar er blijven heel wat problemen op te lossen. Bijvoorbeeld : wat wordt de relatie tussen de BRTN en het geprivatiseerde orkest ? Waar wordt het orkest gehuisvest ? En nog : waar haalt I Fiamminghi het nodige geld om naast de huidige 25 min of meer “vaste” muzikanten nog eens 125 bijkomende mensen te betalen ? Dat Cultuurminister Luc Martens met een forse subsidie op de proppen komt, lijkt voor Dries Sel een “opschortende voorwaarde” te zijn.

CULTUURBEDRIJF.

Pregnant is ook de vraag of men de BRTN’ers kan overtuigen om hun ambtenarenstatuut en vaste benoeming op te geven in ruil voor een contractuele baan bij de “privé-onderneming” I Fiamminghi ? Momenteel lijkt de overgrote meerderheid anti.

I Fiamminghi, juridisch een vzw, is een orkest dat als een echt bedrijf wordt geleid. Het management is doordrongen van het belang van public relations in de raad van beheer bijvoorbeeld zetelen businesscoryfeeën als Louis Verbeke, Johan Mussche en Philippe Bodson en van moderne marketing. Er is een mission statement opgesteld met een duidelijke muziekkeuze (klemtoon op 19de en 20ste eeuw, wat, toevallig, ook de sterkste kant van het BRTN-orkest is) en met de nadruk op internationale uitstraling en een kwalitatief imago. Want het imago bepaalt de marktwaarde, weet Dries Sel. De uitkoopsom voor een avond I Fiamminghi in z’n kamerorkestbezetting (45 man, waarvan een 20-tal freelance) is vandaag 500.000 frank het BRTN-orkest of het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen huurt u voor veel minder. Qua eigen inkomsten haalt I Fiamminghi 35 miljoen frank uit concerten plus 5 miljoen aan cd-royalties. Sponsors leggen daar 40 miljoen naast, Vlaamse Gemeenschap en Nationale Loterij samen 60 miljoen.

Dat het ensemble zich heeft opgewerkt tot internationaal erkende kwaliteit, moge blijken uit de recente “blijde intrede” bij het Amerikaanse top-impresariaat Columbia Artists Management Inc. dat het kruim van ‘s werelds dirigenten, solisten en orkesten onder contract heeft, en uit de 2 jaar geleden afgesloten deal met het prestigieuze Amerikaanse platenlabel Telarc, dat de cd’s van I Fiamminghi wereldwijd verspreidt. De ambitie om door te groeien tot een uitgebreid symfonisch orkest ontstond mede onder impuls van mogelijke projecten voor Telarc. Dat vertelde Dries Sel vroeger reeds, maar hij zag er toen (financieel) geen beginnen aan. De door de BRTN voorgestelde overname is een mooie opportuniteit. En ze ligt in de lijn van het door I Fiamminghi toegepaste projetcmanagement : straks kan de ene “module” van I Fiamminghi (een kwartet bijvoorbeeld) in Japan toeren, terwijl een andere (12 strijkers) in de VS optreedt, en een derde (koor en symfonie-orkest) in Brussel concerteert.

R.P.

BERT DE GRAEVE Willen de BRTN-ambtenaren overstappen naar privé-bedrijf I Fiamminghi ?