Kleine man, groot mens

Verkocht president Donald Trump weer eens onzinnigheden over het coronavirus, dan was er gelukkig Anthony Fauci om hem te corrigeren. De bescheiden maar onbevreesde topwetenschapper is uitgegroeid tot Amerika’s baken van vertrouwen.

Wat weegt zwaarder: 90.000 doden of 36 miljoen werklozen? De twee zijden van de Amerikaanse coronacrisis tekenen het beleidsdilemma voor het Witte Huis. Voor Anthony Fauci gaan levens voor op de economie, toch in deze fase van de epidemie. De immunoloog en medisch topadviseur van Donald Trump waarschuwde vorige week in de Amerikaanse Senaat dat een te snelle heropening van de economie zou leiden tot onnodig veel leed en sterfte. Trump, die zijn herverkiezing in gevaar ziet komen door de schrikwekkende werkloosheidscijfers, vond Fauci’s uitspraak “onaanvaardbaar”.

De geschiedenis zal uitwijzen wie gelijk heeft. Maar Fauci wint het van Trump op geloofwaardigheid. Niet alleen door zijn curriculum. De apothekerszoon uit New York is een wereldvermaard expert in infectieziekten en sinds 1984 directeur van het Amerikaanse Nationaal Instituut voor Allergie- en Infectieziekten. Fauci is ook het enige lid van de coronataskforce van het Witte Huis dat Trump durft tegen te spreken, ook wanneer de camera’s draaien. Wekenlang was het een vertrouwd beeld: Trump die op de dagelijkse persbriefings zijn wensen over het virus voor werkelijkheid nam, en Fauci die moest bijsturen, terwijl hij handig de directe confrontatie met zijn baas ontweek.

Trump maakte het wel erg bont. Begin maart verklaarde hij dat het virus op miraculeuze wijze zou verdwijnen, om een maand later, toen hij niet meer naast de duizenden doden kon kijken, te beweren dat mensen zichzelf konden genezen met injecties met een desinfecterend middel. Fauci, met de stijl van een sympathieke opa, gaf zijn land wat het nodig had: de feiten, of minstens een oprechte inschatting ervan. Zo kreeg de dokter ongevraagd de sympathie van het volk, net hetgeen Trump zo vurig wil, maar met zijn woordenkramerij dreigt te verliezen.

Held van de aidscrisis

Fauci kreeg doodsbedreigingen, tekenend voor de politieke polarisatie in de Verenigde Staten. Intussen kan Trump de populairste dokter van het land niet meer aan de kant schuiven zonder gezichtsverlies. Allicht ligt Fauci niet wakker van Trump. Hij heeft voor hetere vuren gestaan. Hij diende zes presidenten, onder wie Ronald Reagan, die in de jaren tachtig weinig enthousiasme opbracht voor de strijd tegen aids. Dat lokte protest uit, waarvan Fauci tegen wil en dank het mikpunt werd. Toen rumoerige manifestanten van de homobeweging rookbommen gooiden aan zijn kantoor, overtuigde hij de politie hen niet te arresteren, maar binnen te leiden voor een gesprek. Fauci ten voeten uit.

Fauci had zich gemakkelijk kunnen opsluiten in zijn ivoren toren, maar reisde het land af om aidspatiënten te ontmoeten. Hij smeedde goede banden met leidende aidsactivisten, inclusief Larry Kramer. De auteur en filmproducent had Fauci eerder bestempeld als een “incompetente idioot”, maar noemde hem nu “de enige ware en grote held” in de aidscrisis. Fauci regelde voor aidspatiënten ook een snellere toegang tot experimentele geneesmiddelen, een eis van de manifestanten. Begin jaren 2000 was Fauci een van de architecten van een Amerikaanse noodplan ter bestrijding van de aidsepidemie in Afrika, wat miljoenen levens heeft gered. Als wetenschapper leverde Fauci een belangrijke bijdrage aan de betere behandeling van reumapatiënten en lag hij mee aan de basis van het baanbrekende inzicht hoe het hiv-virus het immuunsysteem vernietigt. In 2008 kreeg Fauci de hoogste burgerlijke onderscheiding in de Verenigde Staten, de Presidential Medal of Freedom. Die kan hij toevoegen aan een berg andere onderscheidingen, waaronder 45 eredoctoraten van Amerikaanse en buitenlandse universiteiten.

Ebola bestrijden

Fauci had rijk kunnen zijn, maar dat heeft hem nooit geïnteresseerd, zei hij in een interview, verwijzend naar zijn ouders, die evenmin wakker lagen van rijkdom, maar gewoon hulpvaardige mensen waren. Fauci was al 74 jaar toen hij een beschermend pak aantrok om een hulpverlener te helpen behandelen, die in Afrika besmet was met ebola. Hij wilde zijn medewerkers tonen dat hij hen niets zou vragen wat hij zelf niet zou doen. Het tekent Fauci: klein van postuur, maar een groot mens.