De Gezinsbond bepleit een drastische verhoging van de kinderbijslag met 75 tot 232 euro. Wordt het niet tijd om een einde te maken aan de mythe van de kinderbijslag? Is deze vorm van ondersteuning niet alleen inefficiënt en nutteloos, maar waarschijnlijk zelfs contraproductief?
Jaarlijks verdelen 26 kinderbijslagfondsen 3,8 miljard euro onder de gezinnen met kinderen. Die administratieve omweg is niet bepaald efficiënt. Het zou eenvoudiger zijn die kindvriendelijke ondersteuning te laten verlopen via lagere belastingen voor kindrijke gezinnen (en eventueel een negatieve belasting voor bijvoorbeeld werklozen). Maar we kunnen ook het nut van de kinderbijslag zelf in vraag stellen. Wordt de doelstelling van een hoger geboortecijfer wel verwezenlijkt door dit instrument? Weinig demografen zijn ervan overtuigd. Als dat zo zou zijn, waarom heeft het land met de hoogste kinderbijslag (Duitsland) dan het laagste geboortecijfer van de Europese Unie?
Terecht wijst Jan Van Bavel, docent Demografie van de KU Leuven, erop dat dit geld beter kan worden besteed aan de verbetering van de omstandigheden waarin ouders hun kinderen laten opgroeien. Tweeverdieners laten zich niet zozeer afschrikken door de directe kosten van hun kroost, maar wel door het feit dat een van de partners haar (of zijn) carrière moet opgeven om het kind groot te brengen. Crèches en kindvriendelijke bedrijven stimuleren eerder het geboortecijfer dan de relatief lage kinderbijslag.
Naast de werkloosheidsval bestaat er misschien ook zoiets als een kinderbijslagval. Sociale assistenten en het personeel van de jeugdrechtbanken zien hoe de kinderbijslag de belangrijkste bron van inkomsten is van generatie op generatie van arme gezinnen. Academici vinden geen bewijs voor de stelling, maar het lijkt erop dat arme ouders soms kinderen hebben omdat dit hen de enige manier lijkt om fondsen te verwerven. Die kinderen hebben, zo redeneert de Gezinsbond, geen schuld aan hun armoede. Dus trekt men de kinderbijslag best naar omhoog. Niets wijst er echter op dat de kinderbijslag ten goede komt aan de kinderen zelf. Waarschijnlijk komen de bedragen terecht in het algemene gezinsbudget.
Het Vlaams Minderhedencentrum hield ooit een pleidooi voor een soort kinderbijslag voor de kinderen van asielzoekers. Die zou dan niet aan de ouders, maar aan de scholen worden uitgekeerd. Dat zou de hygiëne, de voeding en de algemene zorg van hun kroost stimuleren. Kan het financiële pakket dat vandaag rechtstreeks naar de ouders in de arme bevolkingslagen vloeit, niet kindvriendelijker worden besteed? Aan een maximumfactuur voor gezondheidszorg? Aan school- en maaltijdcheques? En, waarom niet, aan vakantiecheques?
De specialisten noemen deze aanpak paternalistisch en betuttelend. De waarheid is dat de armen amper zelf in staat zijn hun armoede te ontgroeien. Een ander voorbeeld (asielzoekers) leert dat de vervanging van rechtstreekse inkomens door voordelen in natura een negatief effect heeft op de vraag naar steun. Waarschijnlijk komt deze ‘gratispolitiek’ de kinderen uit de arme lagen van de bevolking ten goede, en misschien is dat de manier om het generatieoverschrijdende karakter van armoede te helpen verminderen. Als kinderbijslag het aantal kinderen in arme bevolkingslagen doet stijgen en hij de armoede generatie op generatie verankert, wordt de maatregel beter afgeschaft.
Hans Brockmans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier