Keynes versus Hayek

Maakte China zich in 2011 vooral zorgen over de schuldproblemen van anderen, dan wordt het in 2012 geconfronteerd met zijn eigen problemen. Het duurde twintig jaar voor de ‘ General Theory‘ van John Maynard Keynes in het Chinees vertaald werd. En zelfs dat was voor sommigen nog te vroeg. Keynes werd beschuldigd van de onvergeeflijke zonde het ka-pitalisme te verdedigen.

Ruim vijftig jaar later zien de zaken er totaal anders uit. Het leidersduo van de Communistische Partij, Hu Jintao en Wen Jiabao, heeft de keynesiaanse voorschriften vastberaden in de armen gesloten. Als reactie op de financiële crisis van 2008 keurden ze een stoutmoedig stimuleringspakket goed dat de overheidsrekeningen uit balans bracht en de banken aanspoorde leningen te verstrekken. Dat behoedde hun typische variant van het kapitalisme mee voor een vernietigende vertraging.

Iets dergelijks is misschien ook in 2012 vereist, mochten de Amerikaanse stagnatie en de Europese schuldencrisis de wereldeconomie bedreigen. Maar de nieuwe leidende tandem Xi Jinping en Li Keqiang – die wellicht tegen het einde van het jaar de teugels in handen neemt – zal Keynes waarschijnlijk niet zo enthousiast volgen. Het is niet uitgesloten dat ze verslaafd raken aan de ideeën van die andere dode econoom en Keynes’ intellectuele vijand, Friedrich Hayek.

Waar Keynes zich zorgen maakte over ondoelmatige investeringen – te weinig om iedereen bezoldigd aan het werk te houden – was Hayek vooral bezorgd over slechte investeringen. Als te gemakkelijk krediet verleend wordt, zo stelde hij, dan storten de ondernemers zich op al te ambitieuze projecten die te zwaar wegen op de middelen van de maatschappij.

Spooksteden

Om in China overambitieuze projecten te vinden, moeten we niet ver zoeken. Denk maar aan spooksteden zoals Ordos in Binnen-Mongolië, waarvan de overheid de bouw al goedkeurde lang voor mensen bereid waren er te gaan wonen. De Chinese autoriteiten geven nu toe wat al die tijd overduidelijk was: heel wat van die projecten leveren niet genoeg op om de schuldeisers terug te kunnen betalen. Het zijn wat Hayek zou omschrijven als ‘ malinvestments’, investeringen in capaciteit waar niemand voor wil betalen of op zit te wachten.

Hayek was ervan overtuigd dat de malinvestments in een boomperiode verantwoordelijk zijn voor de daarop volgende inzinking. Hij geloofde bovendien dat overheden weinig kunnen doen om de pijn van een economische herstructurering te verzachten. Maar zelfs als hij gelijk heeft, wat hevig betwist wordt, dan nog weigeren de politici hem te geloven. De Chinese beleidslieden vormen daarop geen uitzondering. De centrale overheid gaat ongetwijfeld ingrijpen en de banken en de ontleners helpen om hun schuldenlast te torsen.

Gesloten deuren

Hoe ze dat gaat doen, is nog een open vraag. Ze kan bijvoorbeeld sommige infrastructuurprojecten financieren met publieke middelen om te verhinderen dat bruggen die gebouwd worden de andere oever niet halen. Dergelijke reddingsoperaties kunnen openlijk plaatsvinden of achter gesloten deuren bedisseld worden.

Een Chinese geleerde voerde onlangs aan dat Hayek bekender is in China dan in het Westen. Maar de Chinese beleidsvormers vinden, net als hun westerse tegenhangers, Hayeks diagnose wellicht boeiender dan zijn voorschriften.

De auteur is redacteur Aziatische economie van The Economist.

SIMON COX

De centrale overheid grijpt ongetwijfeld in.