Kenji Mizoguchi

Van 8 tot 31 augustus loopt in het Brusselse Filmmuseum een retrospectieve van een van de meesters van de Japanse cinema: Kenji Mizoguchi, de man die de aliënatie van de vrouw in de traditionele Japanse maatschappij als geen ander in beeld heeft weten te brengen.

Inlichtingen bij het Filmmuseum, Baron Hortastraat 9, 1000 Brussel. Tel. (02) 507. 83. 70.

Uit het omvangrijke oeuvre van de Kenji Mizoguchi (1898 – 1956) selecteerde het Brusselse Filmmuseum drieëntwintig producties van een nooit geziene harde en bloedstollende schoonheid. Ondanks de sinistere ruwheid en het somber realisme van zijn films, ging Mizoguchi’s aandacht gedurende zijn hele carrière naar het weergeven van hevige emotionele conflicten, naar pathetiek in de sterkste zin van het woord en naar dramatisch geladen verhalen die deze conflicten illustreren. Terwijl zijn eerste film dateert van 1922 (tussen 1922 en 1929 heeft hij niet minder dan eenenveertig films gemaakt), krijgt Mizoguchi’s thematiek en stijl pas een volwassen vorm in “De Gionzusters” (1936). Deze film markeert de hieropvolgende meesterwerken zoals: “Het verhaal van de laatste chrysanten” (1939), “Vijf vrouwen omheen Utamaro” (1946), “De liefde van Sumako de actrice” (1947), “Het leven van Oharu, courtisane” (1952), “De verhalen van de bleke maan” (1953), “De gekruisigde geliefden” (1954) en “De straat der schaamte” (1956). Een lyrische romantiek is zowel eigen aan Mizoguchi’s personages als aan zijn stijl. Centraal in zijn werk staat het lot van de onderdrukte vrouw binnen een fallocratische samenleving. De Mizoguchi-heldin mag dan nog sterker en intelligenter zijn dan de mannen uit haar omgeving, ze wordt steeds opgeofferd op het altaar van de mannelijke suprematie. In het werk van Mizoguchi zit de vrouw gevangen in een door de mannenwereld opgedrongen rolpatroon waarin ze zichzelf idealiseert om de haar opgelegde maatschappelijke positie beter in te vullen. Vervolgens kan de man deze geïdealiseerde vrouwen zonder beperkingen domineren. In tegenstelling tot het doorsnee westerse melodrama, waarin pathetiek gelijk staat aan een overdaad van emoties en huilbuien, verinnerlijken de heldinnen van Mizoguchi hun onrust en incasseren ze de klappen tot het moment dat hun ingehouden wanhoop losbarst. Dit veruiterlijkt Mizoguchi in zijn unieke filmstijl, waarin de afstandelijkheid van de totaalopname (paradoxaal genoeg) net emotie oproept. Hij verwerpt systematisch westerse stijlidiomen zoals de close-up, de shot-tegenshot en de verhalende montage, elementen die het inlevingsvermogen van een westers publiek bepalen. De films van Mizoguchi worden gekenmerkt door een opeenvolging van virtuoze en buitengewoon lange sequentieshots (of totaalopnames). Hij is een grootmeester van de elegante travelling en de verstilde, statische beeldopnames, die uitsluitend tot hun recht komen op het grote scherm.

Piet Goethals