IS DE EEUWELING NOG WAKKER ?

Vandaag stelt het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) het feestprogramma voor, opgezet ter gelegenheid van zijn honderdjarig bestaan. Zijn eerste voorlopers werden op het eind van de vorige eeuw opgericht, in het kielzog van de snel groeiende vakbonden. De sociale realiteit leerde de patroons dat ze beter ook maar wat gecentralizeerde onderlinge “solidariteit” konden organizeren, als ze hun stempel wilden drukken op de sociaal-ekonomische politiek.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de patroonsorganizatie zich meer dan elke andere drukkingsgroep tot de sterkhouder van het Belgisch sociaal gekorrigeerd kapitalisme. Mekanisme en basisprincipes bleven de jongste vijftig jaar ongewijzigd : “haalbare” toegevingen aan vakbonden en partijen in ruil voor sociale vrede, produktiviteitsbevorderende maatregelen en algemene erkenning van de “vrije onderneming” ; disciplinering van de beroepsfederaties en de bedrijfswereld als geheel ; een mengeling van harde retoriek tegenover werknemerseisen, met enige soepelheid in al dan niet formele overlegorganen. Ondanks enkele negatieve connotaties die aan dit recept kleven, bleef het Belgisch model al die tijd overeind.

Inmiddels lijkt iedereen het erover eens te zijn dat met de tijd de faktuur te hoog opgelopen is, zodat het Belgisch model zich uit de wereldmarkt prijst. Is het in de loop der jaren geamendeerde Sociaal Pakt aan het eind van zijn Latijn ? Sleurt het het VBO mee in zijn ondergang ? (zie Inside). De legitimiteit van de patroonsorganizatie wordt veel minder bedreigd door interne konflikten (balorige beroepsfederaties of twisten over de representativiteit), door de federalizering van het land of zelfs door de aktie van de syndikale broeders, dan wel door de wankele sociale zekerheid en het ongenoegen over de blijvend hoge werkloosheid onder de “gewone” arbeiders en bedienden zelfs indien de wrevel zich niet rechtstreeks op de ondernemer richt.

Gezien het VBO het bijltje er nog niet bij wil neerleggen, moet het dringend aansturen op een volledig vernieuwd Sociaal Pakt met al wie niet tot ondernemingskringen behoort. Dit vraagt meer zin voor aktie en initiatief. Het is aan de ondernemers en hun vertegenwoordigers om niet alleen met eindeloos herhaalde stellingnamen, maar vooral met precieze, weloverwogen en becijferde voorstellen (voor sociale zekerheid en tegen werkloosheid) naar de “sociale partners”, de politiek en het volk te trekken. Wie zal het anders doen ?

De bedrijven hoeven echter geen illuzies te koesteren. Zij zullen blijven betalen voor de sociale orde en de brede welstand die ze nodig hebben om te funktioneren, of zij zullen medeverantwoordelijk zijn voor een onkontroleerbare politieke explosie. Is het VBO nog kwiek en alert genoeg om de historische uitdaging opnieuw sociale welstand garanderen tegen een rationele prijs te aanvaarden ?

JG