In de schaduw van de ministers

Honderden mensen werken op de kabinetten van de Belgische ministers. Deze mannen en vrouwen zijn weinig bekend maar zeer invloedrijk. Een overzicht.

Ministers beslissen volledig autonoom over de aanwerving van hun kabinetsmedewerkers. Een eenvoudig ministerieel besluit volstaat. Vaak gaat het om mensen die al jaren een sterke persoonlijke band hebben met ‘hun’ minister, soms al meer dan tien of twintig jaar. We zetten de belangrijkste ‘cabinetards’ of ‘sherpa’s’ op een rijtje.

PREMIER CHARLES MICHEL (MR)

De eerste minister heeft een tweespan aan het hoofd van zijn kabinet: Gerald Duffy en Rudy Volders. Eerstgenoemde werkt al een tiental jaar voor Charles Michel. Hij was politiek secretaris van de MR-fractie in de Kamer en de rechterhand van Michel tijdens het formatieberaad. Duffy is secretaris van de ministerraad en houdt zich ook bezig met de algemene strategie van de premier. Rudy Volders, een ambtenaar van Financiën, brengt zijn fiscale en budgettaire expertise aan. Hij is Nederlandstalig en een ouwe getrouwe van MR-kabinetten, meer bepaald onder Didier Reynders, Olivier Chastel en Hervé Jamar.

Ex-RTL-journalist Frédéric Cauderlier is meer dan een woordvoerder van de premier. Hij begeleidt Michel al sinds die tot voorzitter van de MR verkozen werd en ligt mee aan de basis van een duidelijker herpositionering in de richting van de middenstand.

JAN JAMBON (N-VA)

De N-VA mocht dan al vijf jaar als aparte partij in de Vlaamse regering zetelen, de toetreding tot de federale regering was toch nog iets anders. De Vlaams-nationalisten moesten op zoek naar een hele reeks nieuwe mensen om hun kabinetten te vullen. Een pak medewerkers van de Kamerfractie stapte over naar de kabinetten, maar dat was niet voldoende. Aan het hoofd van een kabinet moeten echte zwaargewichten staan. Dat is ook de keuze die minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon heeft gemaakt.

Zijn kabinetschef algemeen beleid is de voormalige McKinsey-topman Herman De Bode, die zich in februari 2014 tot de N-VA bekende. Bij de verkiezingen duwde De Bode de Antwerpse opvolgerslijst voor het federaal parlement. De Bode verwierf in 2005 nationale bekendheid toen hij een stap opzij moest doen als topman van McKinsey Benelux na zijn medewerking aan het Manifest voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa van de denktank In de Warande. Hij verliet McKinsey niet, want hij zette de consultant op de kaart in Saoedi-Arabië. De overstap naar de politiek vindt De Bode logisch. Toen bekendraakte dat hij rechterhand van Jambon zou worden, verklaarde De Bode dat hij ervaring heeft opgedaan “rond veranderingsprocessen in en voor bedrijven en administratie. Nu wil ik mij ook actief inzetten om onze economie weer op het goede spoor te zetten, de sociale welvaart te verzekeren en de sociaaleconomische hervormingen mee te begeleiden.”

De Bode zal een tandem vormen met Joy Donné, de kabinetschef Binnenlandse Zaken. Joy Donné werd in korte tijd een ‘bekende Vlaming’ toen hij tijdens een van de nachtelijke regeringsonderhandelingen als chauffeur fungeerde van N-VA-voorzitter Bart De Wever. Wat vooral opviel was dat Donné met een Porsche reed en een parkeerboete onachtzaam weggooide. Donné kent de wereld van de kabinetten. Hij was een tijdlang aan de slag op de Belgische ambassade in Tokio en werkte ook voor het kabinet van toenmalig minister van Financiën Didier Reynders (MR).

De woordvoerder van Jan Jambon is de eveneens bekende Olivier Van Raemdonck, in het verleden nog een tijdlang presentator van het VTM-ochtendjournaal. Aan Franstalige kant is Anne-Laure Mouligneaux de woordvoerster. Zij kwam vorig jaar in de schijnwerpers te staan als eerste Franstalige woordvoerder die de N-VA aanwierf.

KRIS PEETERS (CD&V)

Voor Kris Peeters was de overstap van de functie van Vlaams minister-president naar die van vicepremier en minister van Werk in de federale regering een hele verandering. Dat blijkt ook uit het verschil in profiel tussen zijn huidige en vroegere medewerkers. Aan het Martelarenplein leunden ze dicht aan bij het bedrijfsleven: de ex-zakenadvocaat Koen Geens was jarenlang zijn kabinetschef, net als Karel Tobback, die de belangen van de vrije beroepers behartigt.

Zijn huidige rechterhand is Eddy Peeters. Die komt weliswaar van het kabinet van de als ‘rechts’ bekendstaande Pieter De Crem, maar heeft duidelijk een ACW-signatuur. Eddy Peeters was constant aanwezig tijdens de regeringsonderhandelingen.

Eveneens afkomstig uit de christelijke arbeidersbeweging is directeur Peter Vansintjan. Hij is een ex-kabinetschef van Joëlle Milquet (cdH) en zwoer voor de verkiezingen dat hij niet meer als adviseur van een minister zou werken indien de N-VA aan de macht kwam. Toch is hij vandaag de ‘sociale man’ op het kabinet-Peeters, net als de pensioenspecialist Liesbet Sommen. Een andere directeur, Bart Ooghe, ex-kabinetschef van Hendrik Bogaert, staat dichter bij de patronale vleugel van CD&V. Woordvoerder is Leo De Bock, ex-baas van de VRT-nieuwsdienst en in het verleden onder andere aan de slag bij Jo Vandeurzen (op Justitie en als Vlaams minister van Welzijn)

DIDIER REYNDERS (MR)

In de loop van de jaren heeft de minister van Buitenlandse Zaken een hecht team van vertrouwelingen rond zich verzameld, mensen die hem al tien, vijftien jaar volgen. Zo lang overleven in het afmattende politieke wereldje is vrij zeldzaam. Dat lijkt overigens te bevestigen dat Reynders zich net zo meelevend en attent kan tonen ten opzichte van zijn ‘echte’ vertrouwelingen als hij cynisch en arrogant uit de hoek kan komen in bredere kringen.

Het zou ons te ver leiden om heel Reynders’ hofhouding uit de doeken te doen. Een atypische verschijning in de hiërarchie is alvast Clarisse Albert. Atypisch omdat ze zelfs niet in het organogram van het kabinet voorkomt, terwijl ze toch vaak naar voren geschoven wordt als de rechterhand van Reynders. Ze kennen elkaar al vanuit de tijd van het kabinet-Gol, eind van de jaren negentig. Ze houdt voor Reynders de vinger aan de pols van de wereld buiten de federale politiek. Ze zit ook in de raad van bestuur van de RTBF.

Al even atypisch is Jean-Claude Fontinoy, de voorzitter van de NMBS (Reynders weet zijn getrouwen te bedanken). Hij is de man van de informele contacten en de stoutmoedigste manoeuvres achter de schermen. Zo regelde Fontinoy in 2010 het beruchte rendez-vous met Bart De Wever in restaurant Bruneau, toen Elio Di Rupo een meerderheid bij elkaar trachtte te brengen zonder de liberalen maar met de N-VA.

Wat het regeringsbeleid betreft, steunt Reynders vooral op Olivier Henin en Damien Van Eyll. Eerstgenoemde is al vele jaren zijn kabinetschef voor het algemeen beleid. Hij is het die bij de DAB (directeurs algemeen beleid, de vergadering van kabinetschefs die de vergaderingen van het kernkabinet voorbereidt) de ‘deals’ maakt over alle gevoelige onderwerpen, gaande van de redding van de banken tot de politieke benoemingen. Henin verlaat tegen de zomer het kabinet om financieel directeur van de NMBS te worden. Voor Reynders wordt dan een belangrijk hoofdstuk afgesloten.

De jurist Van Eyll is als adjunct-kabinetschef gespecialiseerd in institutionele zaken, de hervorming van de verkiezingen enzovoort. Hij is tevens belast met de dossiers van Beliris (de federale financiering van Brussel) en van de federale culturele instellingen.

ALEXANDER DE CROO (OPEN VLD)

Alexander De Croo stapte over van Pensioenen naar Ontwikkelingssamenwerking, maar rekent nog altijd op dezelfde getrouwen. Net als in de vorige regering is hij vicepremier en mag hij dus zijn licht laten schijnen op het algemeen beleid. Onder Di Rupo was Ruben Lecok zijn ‘übersherpa” en dat is hij nog altijd. Lecok heeft massa’s politieke ervaring. Hij werkte jarenlang op liberale kabinetten. In de lange periode van ‘lopende zaken’ in 2010-2011 ging hij even aan de slag als adviseur bij de Nationale Bank. Hij was ook een tijdlang hoofd van de Open Vld-studiedienst. Hij staat bekend als netwerker en dossiervreter. Ook woordvoerder Tom Meulenberghs is een absolute vertrouweling van De Croo.

De kabinetschef Ontwikkelingssamenwerking is Peter Moors, de ‘mister diplomatie’ van de Open Vld. Moors was ook de diplomatiek adviseur van Guy Verhofstadt toen die premier was. Moors schreef over die periode het boek Mister Nice Guy, dat nog altijd als het standaardwerk over het buitenlandbeleid onder Verhofstadt geldt. De voorbije jaren was hij topman van de Directie-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking (DGD).

Nog een belangrijke figuur voor Alexander De Croo is Johan Hanssens, lid van de hoge raad van Financiën en een van de jonge wolven in de entourage van de Oost-Vlaming toen De Croo eind 2009 partijvoorzitter werd. Hanssens is vaak de brug tussen De Croo en partijvoorzitter Gwendolyn Rutten.

HERVÉ JAMAR (MR)

De minister van Begroting ging voor zijn technisch personeel vissen in de vijver van zijn voorganger Olivier Chastel. Zijn kabinetschef, inspecteur-generaal van Financiën Jacques Warnimont, en ‘dé’ grote begrotingsspecialist Laurent Tailderman dienden al tijdens de vorige legislatuur. Hetzelfde geldt voor de econoom Olivier Lohest, die gedetacheerd wordt door de Nationale Bank, maar voordien in dienst was bij… Laurette Onkelinx (PS). Eerder werkte Lohest bij het Planbureau.

Is Lohest een ietwat verrassende keuze, dan geldt dat ook voor Martine Maelschalck, de ex-hoofdredactrice van L’Echo, die opgeroepen werd om de communicatie van Jamar meer spierkracht te geven. Aan het eind van de jaren negentig had Maelschalck al een eerste kabinetservaring bij Hervé Hasquin, de voorzitter van het Brussels Gewest en de Franse Gemeenschap.

Behalve op die experts steunt Jamar op getrouwen uit zijn thuisbasis Hannuit. Het gaat dan om Ingrid Kempeneers, die zijn persattaché was in het Waals Parlement en tevoren in het staatssecretariaat van Financiën, en om Gau-thier Viatour.

MAGGIE DE BLOCK (OPEN VLD)

De kabinetschefs van minister van Sociale Zaken Maggie De Block zijn trouwe Open Vld’ers.: de Leuvenaar Pedro Facon en vooral Axel Delvoie. Toen De Block het onder de vorige regering moeilijk had met haar departement Asiel en Migratie, profileerde Delvoie zich als fixer toen er een crisis ontstond rond de winteropvang van asielzoekers in 2011-2012. Onder andere door het lobbywerk van Delvoie wist De Block bij Defensie opvangplaatsen los te krijgen. Delvoie leerde de knepen van het vak bij Karel De Gucht toen die minister van Buitenlandse Zaken was.

De belangrijkste adviseur van Maggie De Block werkt niet op haar kabinet, wordt wel eens gezegd. Het is haar echtgenoot Luc Asselman, die als constant klankbord fungeert. Woordvoerster Els Cleemput is evenmin een onbekende. Zijn is ex-woordvoerder van de federale politie en van gewezen minister van Binnenlandse Zaken Guido De Padt (Open Vld).

STEVEN VANDEPUT (N-VA)

Steven Vandeput stond bekend als begrotingsspecialist van de N-VA, maar heeft nu Defensie en Ambtenarenzaken onder zijn hoede. Bij Defensie zijn er nog zekerheden, zoals een militair als kabinetschef. Bij zijn aantreden was dat nog luitenant-generaal François Florkin, die de functie tijdelijk uitvoerde. Ondertussen is hij vervangen door luitenant-generaal Claude Van de Voorde, een ex-F16-piloot die tot voor kort commandant was van de luchtcomponent van het leger. De directeur van de beleidscel ambtenarenzaken is Chris Van der Auwera, in het verleden onder meer actief in het bedrijfsleven bij Essent en Belgacom.

DANIEL BACQUELAINE (MR)

Als u een speciale boodschap hebt voor de minister van Pensioenen, dan gaat u het beste via Hervé Bechoux. Beiden kennen elkaar al van bij de PRL van Jean Gol en ze werkten een vijftiental jaar samen in de Kamer. Bacquelaine leidde de MR-fractie en Bechoux was er de pers-attaché. Hij heeft altijd gewaakt over de goede betrekkingen met de andere politieke families en beschikt over een zeer gevarieerde contactenkring, een waardevolle factor voor de minister van Pensioenen.

De kabinetschef van Daniel Bacquelaine is Hughes Vlemincq, de expert sociale zaken van de MR. De in sociaal recht gespecialiseerde jurist werkte onder meer bij de RVA en de federale overheidsdienst Sociale Zekerheid. Als Brusselaar — hij is OCMW-raadslid in Sint-Pieters-Woluwe — diende Vlemincq op een aantal FDF-kabinetten (Gosuin, Mandaila) voor hij adviseur in sociale zaken werd van vicepremier Reynders.

Wat de pensioensector aangaat, heeft Bacquelaine zich omringd met Florence Delogne, een deskundige in aanvullende pensioenen die ook al onder Alexander De Croo diende, en met Jacques Boulet, een van de leden van de commissie-Vandenbroucke voor de hervorming van de pensioenen.

Zoals alle lokale mandatarissen, houdt ook Bacquelaine eraan mensen uit zijn streek aan te trekken. In dit geval kan werkelijk gesproken worden van een vertrouwenspersoon. Zijn communicatiedirecteur Laurent Burton is tevens zijn waarnemend burgemeester in Chaudfontaine. Burton heeft tot nu toe voor Reynders gewerkt, zowel op zijn kabinet als op het hoofdkwartier van de partij. Hij heeft heel wat contacten in de bedrijfswereld via Meusinvest, dat hij voorgezeten heeft en waarvan hij nu de vicevoorzitter is.

JOHAN VAN OVERTVELDT (N-VA)

Kabinetschef Mathieu Isenbaert is dé fiscaal specialist van de minister van Financiën. En dat vertaalt zich ook in zijn taalgebruik. Wanneer de minister van Financiën het tijdens een discussie heeft over ‘de burger’ antwoordt Isenbaert steevast: “Johan, je moet belastingplichtige zeggen.” Isenbaert was jaren actief als advocaat en belastingadviseur, gespecialiseerd in fiscaliteit voor Belgische ondernemingen en multinationals. Hij werkte voor de kantoren Linklaters-De Bandt, Baker &McKenzie, Laga en Ernst & Young. Hij doceerde ook aan de HU Brissel en aan het European Tax College in Tilburg. En hij was N-VA-sherpa toen de fiscale maatregelen op de tafel van de regeringsonderhandelingen kwam.

Adjunct-kabinetschef is Sven De Neef, dé begrotingsspecialist van de N-VA. Een man in de schaduw die ook een belangrijke rol speelde in het berekenen van het N-VA-verkiezingsprogramma.

Behalve naar zijn kabinet houdt Van Overtveldt ook de lijnen open naar kennissen onder de economen (Geert Noels) en in de werkgeverswereld (Karel van Eetvelt). Voorts is er nog Guy Clémer van de studiedienst, een oude bekende van Johan van Overtveldt, onder andere tijdens een van diens periodes als Trends-hoofdredacteur.

KOEN GEENS (CD&V)

Ook Koen Geens kiest voor zekerheid. Vincent Houssiau werd kabinetschef toen Koen Geens in het voorjaar van 2013 Steven Vanackere verving als minister van Financiën. Deze laatste had ontslag genomen wegens de heisa rond Arco. Houssiau lijkt een wat vreemde eend in de bijt. Hij heeft eigenlijk een diplomatieke carrière achter de rug, onder andere als ambassadeur in Athene en bij de Europese Unie. Hij was onder meer ook diplomatiek adviseur van de eerste ministers Yves Leterme en Herman Van Rompuy. Houssiau, met een cdH-etiket, behoort tot de Franstalige taalrol. Hij wordt geroemd om zijn diplomatieke eigenschappen: discretie en trouw.

WILLY BORSUS (MR)

De minister van Middenstand had zachtjes in de voetsporen kunnen stappen van Sabine Laruelle, die het departement tien jaar leidde. Maar nee, het personeel van het kabinet werd voor 80 procent vernieuwd… evenwel zonder dat Willy Borsus zijn ex-medewerkers in het Waals Parlement aantrok. Zijn secretaris Pierre Pirard is een van de weinigen die hem gevolgd zijn.

Borsus stelt onder meer vertrouwen in technici als Muriel Galerin, een specialiste in het zelfstandigenstatuut die gedetacheerd werd van het RSVZ, of de dierenarts Jean-François Heymans, gedetacheerd van het FAVV, die belast is met de voedselveiligheid. Heymans is sterk betrokken bij de Naamse politiek en hij kent de nieuwe minister dus erg goed. Dat is minder het geval voor zijn kabinetschef Frédéric Jacquet, die voorheen communicatiedirecteur was van Sabine Laruelle.

Ook het vermelden waard is de aanwezigheid van een schoonbroer van de koning in het kabinet-Borsus. Nicolas Janssen (adviseur kmo’s) is getrouwd met de zus van koningin Mathilde.

JACQUELINE GALANT (MR)

De minister van Mobiliteit krijgt versterking van enkele experts van de MR. Haar kabinetschef Dominique Offergeld, financieel directeur van ORES, kent de materie aangezien ze ooit de NMBS voorzat en er nog altijd bestuurder van is. Tevoren werkte ze op het kabinet van vicepremier Louis Michel, waar ze overigens Galant als collega had.

Spoorwegzaken worden gemanaged door David Weystman, een jonge handelsingenieur die op de Guldenvlieslaan (de zetel van de MR) adviseur was in fiscaliteit, openbare ondernemingen en energie. Hij is gemeenteraadslid in Brussel. Dominique Laurent behandelt dan weer de wegen- en luchtvaartdossiers. In de vorige legislatuur was ze adjunct-kabinetschef van Maggie De Block.

Een van de naaste medewerksters van Galant is haar woordvoerster Stéphanie Hotton, die al een tiental jaar aan haar zijde stond in het parlement.

MARIE-CHRISTINE MARGHEM (MR)

Het kabinet van de minister van Energie wordt geleid door Anne Junion, een bekende van MR-kabinetten. Ze werkte al voor Louis Michel en Didier Reynders. Ze was kabinetschef van Charles Michel toen die MR-voorzitter was. Marghem en Junion hebben zich wel vooral omringd met mensen die gespecialiseerd zijn in energie- en milieumateries.

De woordvoerder van Marghem is Ariane van Caloen, ex-journaliste bij La Libre Belgique en daar energie-expert. De Vlaamse woordvoerder is Ingrid Van Daele, ex-Knack en ex-kabinet-Milquet.

ALAIN MOUTON, CHRISTOPHE DE CAEVEL EN GILLES QUOISTIAUX