“Ik ben blij dat Onkelinx het eindelijk begrepen heeft”

Ze is weinig bekend in Vlaanderen, maar staat daarom niet minder op de barricaden voor de zelfstandigen en de kleine ondernemers. Sabine Laruelle (MR), de federale minister van Kmo’s, Zelfstandigen, Landbouw en Wetenschapsbeleid.

Fotografie Jonas Hamers (Reporters)

Sabine Laruelle (44) groeide op in Haspengouw. Haar vader, een graanhandelaar uit Hoei, leidde het familiebedrijf waarin haar moeder meewerkende echtgenote was. “Zij genoot nog geen sociale bescherming. De betrokken vrouwen hebben die nu wel.” De politica zat tot 1999 in de slipstream van de PSC, het huidige cdH, en stond begin deze eeuw aan de wieg van de Fédération Wallonne de l’Agriculture. Laruelle leidde de organisatie, een fusie van de twee bestaande Waalse landbouworganisaties, tot de liberale coryfeeën Didier Reynders en Louis Michel haar in 2003 in de federale regering loodsten. Ze maakt er sindsdien onafgebroken deel van uit.

TRENDS. U bent medevoorzitter van de nationale conferentie over de pensioenen en was niet tevreden met het optreden van die andere voorzitter, Michel Daerden (PS). Hoe zit dat?

SABINE LARUELLE (FEDERAAL MINISTER). “Weet u dat de conferentie niet meer heeft vergaderd sinds juni. Michel Daerden sprak in eigen naam. Hij had het over drie jaar langer werken tegen 2030. Waarom drie jaar en bijvoorbeeld geen vier? Ik ben medevoorzitter, maar weet het niet. Vreemd, toch?

“Op korte termijn moeten de oudste en laagste pensioenen omhoog. Ik verhoogde het minimumpensioen voor alleenstaande zelfstandigen, maar dat bedraagt nog altijd minder dan 1000 euro per maand en dat na 45 jaar werken. Voor contractuele ambtenaren moet ook iets gebeuren en bijvoorbeeld voor vrouwen die deeltijds hebben gewerkt.

“Niet lang genoeg werken, veroorzaakt de problemen op middellange en lange termijn. Let wel, 70 procent van de zelfstandigen werkt nog na zijn zestigste. We mogen niet iedereen over dezelfde kam scheren. Dat neemt niet weg dat er tegen het midden van de eeuw slechts twee werkenden zijn voor één gepensioneerde. Vandaag is dat vier voor één. Daarom zal er bovenop het bestaande repartitiesysteem (waarbij de werkenden de pensioenen betalen, nvdr.), een vorm van kapitalisatie moeten komen voor de wettelijke pen-sioenen. (Waarbij de werkenden sparen voor hun eigen pensioen, nvdr. ) Een pijler 1-bis, zeg maar. Bovenop de solidariteit via repartitie plaats ik rechtvaardigheid via kapitalisatie. Wie langer werkt, moet meer pensioen krijgen. Pas op, die pijler 1-bis beschouw ik niet als de enig zaligmakende oplossing. Laten we verschillende ideeën verzamelen met alle betrokkenen.

“De Zweden hebben meer dan tien jaar denkwerk verricht voor ze hun pen-sioensysteem aanpasten. Het Zweedse kapitalisatiesysteem, dat een overgang van repartitie naar kapitalisatie betaalbaar helpt houden, spreekt me wel aan. We moeten nu beslissen om tijdig klaar te zijn. Overigens ben ik tegen de afschaffing van de derde pensioenpijler, wat de vorige minister van Pensioenen, Marie Arena (PS), voorstelde. Niet minder dan twee miljoen Belgen doen aan pensioensparen.”

De begroting staat al onder heel hoge druk. Waar haalt u het geld voor die hervormingen?

LARUELLE. “We moeten een lange overgangsperiode inbouwen en nu beslissen hoe we de wettelijke pensioenen hervormen. Gouverner, c’est prévoir.”

Unizo, spreekbuis van zelfstandigen en kmo’s, heeft de pijler 1-bis afgeschoten.

LARUELLE. “Unizo heeft niet altijd gelijk en zit niet in de regering. Ik heb sinds 2003 heel wat gedaan om de sociale si-tuatie van de zelfstandigen te verbeteren. Hun socialezekerheidssysteem zat met 490 miljoen euro schulden toen ik als minister aantrad. Nu is er meer dan 800 miljoen euro reserve. De minimumpensioenen van zelfstandigen werden de voorbije zeven jaar systematisch verhoogd, zonder de sociale bijdragen op te trekken. Na 42 jaar werken, vroeger was dat 45, gingen de pensioenen voor een gezin van 823 naar 1213 euro, en in augustus vermeerdert dat bedrag nog eens met 20 euro. Voor alleenstaanden komen we van 617 en we gaan naar 945 euro.”

Opnieuw, dat kost allemaal geld en daar mangelt het chronisch aan.

LARUELLE. “We doen niet alles in een keer en ondanks de moeilijke begrotings-situatie blijft het mijn doel een zelfstandige hetzelfde pensioen te kunnen betalen als een werknemer. Voor een gezin zal het verschil na augustus nog op 22 euro liggen. Er is een hele weg afgelegd.”

Een bonusmalussysteem om mensen langer aan het werk te houden, vindt u dat een goed idee?

LARUELLE. “Daarover zal nooit overeenstemming met de vakbonden worden gevonden. Dus ben ik pragmatisch en ik kies eerder voor een soort generatiepact om mensen langer aan het werk te houden.”

PS-vicepremier Laurette Onkelinx wil de lasten op arbeid verlagen en het geld daarvoor onder meer gaan halen bij de vermogenden.

LARUELLE. “Ik ben blij dat Laurette Onkelinx het eindelijk heeft begrepen over de lasten op arbeid. Die moeten omlaag en de MR zegt dat al jaren. Spaargeld meer belasten, beschouw ik als een verdoken belasting op werk. Veel mensen werken hard en sparen voor hun oude dag. We moeten het geld veeleer gaan zoeken in de groene fiscaliteit en bij een Europese taks op speculatie.”

Groene fiscaliteit is bedoeld om gedrag aan te passen en overbodig te worden. Een taks op speculatie is niet voor morgen. Dat zijn onzekere inkomstenbronnen.

LARUELLE. “Een regering is als een gezin, met inkomsten en uitgaven. Zo moet de groeinorm van 4,5 procent voor de uitgaven in de gezondheidszorg voor een volgende regeerperiode worden bekeken. Die groeivoet hoeft misschien niet zo groot te zijn, zonder te raken aan de kwaliteit van de gezondheidszorg natuurlijk.”

De regering heeft een resem maatregelen getroffen om ondernemingen door de crisis te helpen. Welke hebben het meeste succes?

LARUELLE. “Er liepen vorig jaar 2500 goedgekeurde aanvragen binnen voor uitstel van betaling van sociale bijdragen zonder dat er intrestlasten verschuldigd zijn. De tijdelijke uitbreiding van de verzekering voor bedrijven ter voorkoming van faillissementen was goed voor 950 aanvragen. Voorts is er natuurlijk de tijdelijke werkloosheid voor bedienden.”

Over faillissementen gesproken, hoe staat het met de inschakeling van het Participatiefonds om de betrokken ondernemers een tweede kans te gunnen?

LARUELLE. “De economische crisis heeft het aantal faillissementen fel verhoogd. Failliet gaan is echter geen schande, maar het is voor de betrokkene moeilijk geld te vinden om met een nieuw bedrijf te beginnen. De regering wil het voor gefailleerde ondernemers gemakkelijker maken om bij de banken te lenen en besliste dat haar eigen Participatiefonds hun voortaan ook leningen moet verstrekken. Daarvoor is het nog wachten op het wettelijke kader.”

De crisismaatregel waarbij ondernemingen een premie van 1666 euro moeten betalen aan een arbeider die ze ontslaan, maakte Unizo-topman Karel Van Eetvelt razend.

LARUELLE. (fel) “Ik maakte in het kernkabinet als enige groot voorbehoud bij die maatregel. CD&V liet zich niet horen en Open Vld pas op het laatste. Het is dankzij mij dat ondernemingen met minder dan tien werknemers die premie niet moeten betalen. En Karel Van Eetvelt weet dat zeer goed.”

Hoe zit het met Casheo, de maatregel die ervoor moet zorgen dat ondernemingen sneller hun geld krijgen van de overheid?

LARUELLE. “De federale overheid betaalt haar facturen al sneller. 70 procent binnen de overeengekomen termijn en we komen van 60 procent. Daarvoor hebben we 400 miljoen uitgetrokken. Maar het blijft een groot probleem. Casheo, dat overigens ook dient voor facturen van de andere overheden, heeft weinig succes. We kregen slechts 41 vragen binnen. Misschien kennen de ondernemers die mogelijkheid onvoldoende.

“Er is voorts beslist, samen met de ministers Stefaan De Clerck en Vincent Van Quickenborne, dat bedrijven die niet tijdig betalen altijd intrest aangerekend wordt. Dat heeft vooral te maken met de grote ondernemingen die de kleintjes op hun geld laten wachten. De ministerraad keurde de maatregel al goed en nu is het de beurt aan het parlement.”

En de maatregel voor starters die met 1 euro kapitaal mogen beginnen?

LARUELLE. “Dat wettelijk kader is er, maar opgelet, die maatregel zit anders in elkaar. Het is niet 1 euro voor iedereen. Dat wilde ik niet. De bvba Starter geeft de mogelijkheid aan zelfstandigen en ondernemers om hun startkapitaal te kiezen. Dat kan 1 euro zijn. De starter moet een financieel plan maken met een professionele cijferaar. Iemand die bijvoorbeeld in de dienstensector wil beginnen, heeft misschien genoeg aan 1 euro. Maar een garagehouder of bakker heeft meer geld nodig om te starten.”

Zijn er al ‘vliegende ondernemers’, die zelfstandigen tijdelijk vervangen?

LARUELLE. “Het wetsontwerp ligt ter goedkeuring in het parlement. In Vlaanderen werk ik samen met Unizo en Markant om tegen juli een website klaar te hebben waar vraag en aanbod elkaar kunnen vinden. Tegen dan zal het wettelijk kader voorhanden zijn dat juridische zekerheid verschaft. Een vliegende ondernemer moet een zelfstandige zijn die voor maximum 30 dagen als vervanger fungeert. Daarvoor moet hij over de nodige professionele capaciteiten beschikken om bijvoorbeeld een boekhouder te vervangen.”

Het ziet ernaar uit dat we door de economische crisis een wederopstanding krijgen van het socialere Rijnlandmodel ten nadele van het Angelsaksische model, dat gebaseerd is op het recht van de sterkste.

LARUELLE. “We moeten voorzichtig zijn met zo’n conclusies. Daar is het te vroeg voor. De crisis is jammer genoeg nog niet uitgewoed. Ik ben voor een gereguleerde vrije markt. Gereguleerd omdat de kleine actoren dezelfde kansen moeten krijgen als de grote. De concurrentie moet evenwichtig gebeuren. Mijn beleid is daarvan doordesemd. Liberalisme is geen synoniem van kapitalisme.”

U bent bevoegd voor de kleine ondernemingen en uw collega Van Quickenborne voor de grote, niet?

LARUELLE. “Ik spreek me nooit uit over de bevoegdheden van een collega. Ik ben bevoegd voor de kmo’s. Voor de wet op de handelspraktijken waren we met drie bevoegd. Naast Van Quickenborne, bevoegd voor economie, en ik voor de kmo’s, was er Paul Magnette voor de consumenten. Het heeft veel tijd gekost, maar we hebben uiteindelijk toch een compromis bereikt. Om het heel simpel uit te leggen: ik werk meer met Unizo en Vincent vooral met het VBO. Uiteraard is het complexer.”

U zat niet op dezelfde golflengte als Van Quickenborne over de sperperiode voor de koopjes.

LARUELLE. “Ik ben voor die sperperiode. De wet heeft ze trouwens behouden en alleen verkort van zes naar vier weken. Een kleine handelaar heeft baat bij zo’n stilstand voor de koopjes. Hij kan immers niet steeds weer dezelfde commerciële acties voeren als zijn grote concurrenten. Overigens, de sperperiode heeft ook nut voor de consument, die beter de vergelijking kan maken tussen de prijs voor en tijdens de koopjes.”

Van Quickenborne argumenteert dat de afschaffing van de sperperiode juist goed is voor de consument.

LARUELLE. “Ik ben Vincent Van Quickenborne niet. Ik draag geen bril en geen das. Ik twitter niet en zit niet op Facebook. We hebben misschien niet altijd dezelfde visie, maar sluiten wel compromissen.”

Van Quickenborne…

LARUELLE. “Bent u hier voor Van Quickenborne of voor mij?”

Nog eentje om het af te leren. Van Quickenborne krijgt in de media meer aandacht dan u. Toegegeven, vooral met zijn strapatsen. Maar toch. Hoe komt dat?

LARUELLE. “Dat is misschien zo in Vlaanderen, maar ik kom wel geregeld aan bod in de Franstalige media. Ik behoor misschien niet tot de top, maar ik ben een vaste waarde. Bij de verkiezingen in 2007 had ik bijna 40.000 stemmen, verhoudingsgewijs het hoogste aantal kiezers voor een vrouw.”

In de Trends-rangschikking van de machtigste vrouwen in Vlaanderen, stond u vorig jaar op de twaalfde plaats. Een verlies van vijf plaatsen in vergelijking met 2008.

LARUELLE. “En toch blijft het een goede score, als u het mij vraagt. Weet u, ik ben een politica die demagogie schuwt en die niet met gelijk wat de pers wil halen. Media-aandacht krijgen, is overigens niet moeilijk. Ik hoef maar iets kritisch te zeggen over een collega-minister. Zo zie ik het leven en het werk van een minister niet. Het komt er vooral op aan maatregelen te treffen ten bate van de bevolking. Met mijn bevoegdheden sta ik ten dienste van de zelfstandigen, de kmo’s, de boeren.”

Komt u soms in Vlaanderen spreken?

LARUELLE. “Ja, maar uiteraard niet elke week. Ik doe dat in het Nederlands. Over twee weken spreek ik bijvoorbeeld in Brugge voor een landbouworganisatie. Dat deed ik ook al bij Unizo. Trouwens, in mijn kabinet heb ik verscheidene Nederlandstalige medewerkers.”

Hoe zit het in de MR na de mislukte putsch van vader en zoon Michel tegen partijvoorzitter Reynders?

LARUELLE. “Ik maak geen deel uit van hun groep Renaissance. Voor mij is dat een kwestie van loyaliteit. We werken nu samen aan de actualisering van ons partijprogramma. We zijn een politieke beweging die vrije meningsuiting hoog in het vaandel voert. Ik ben vooral bezig met mijn regeerwerk. Voilà.”

Door Boudewijn Vanpeteghem & Alain Mouton

“Ik ben Vincent Van Quickenborne niet. Ik draag geen bril en geen das. Ik twitter niet en zit niet op Facebook.” SABINE LARUELLE

“Ik wil een zelfstandige hetzelfde pensioen betalen als een werknemer”