HOOGE MAEY. Afvalpretpark in Antwerpen

Eric Pompen Eric Pompen is redacteur van Moneytalk

Dertien jaar na het eerste proces-verbaal zetten provincie- en stadsbestuur van Antwerpen eind deze maand de eerste stappen voor de sanering van de Hooge Maey-stortplaats. De Vlaamse Milieuholding koördineert het ambitieuze afvalplan voor de hele regio.

“Krachtens het nieuwe bodemsaneringsdekreet moet de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) de stad Antwerpen in gebreke stellen, de Hooge Maey sluiten en een ambtshalve sanering van dat stort opleggen, ” zegt Walter Mondt, algemeen direkteur van het Mechels milieuadviesbureau Environmental Remediation and -Management (ERM) én auteur van een doctoraat (VUB, 1992) over de Hooge Maey. Die 130 hektare grote stortplaats in het noorden van Antwerpen de stad is eigenaar en exploitant is reeds jarenlang een black point op de milieukaart van Vlaanderen.

Walter Mondt : “Maar OVAM beschikt niet over de nodige middelen. Haar werkingsbudget bedraagt één miljard frank per jaar, terwijl de totale schoonmaakoperatie op 2,5 miljard frank wordt geraamd. Ook kampt de stad die jaarlijks meer dan 100 miljoen frank inkomsten uit de stortplaats haalt met een groot begrotingstekort, zodat het kankergezwel blijft woekeren. Tenslotte raken alle stortplaatsen in de provincie opgevuld. Daarom pleit ik dringend voor een publiek convenant (vrijwillige overeenkomst) tussen de diverse overheden om samen een bedrijfsmatige, gecentralizeerde én grootschalige oplossing uit te dokteren. “

De eerste stapjes in de richting van zo’n oplossing worden nu gezet. Op 27 november ’95 tekenen de Vlaamse Afvalstoffen- en Rekuperatiemaatschappij (VLAR) dochter van de Vlaamse Milieuholding (VMH) de bestendige deputatie en het stadsbestuur van Antwerpen een voorakkoord voor de oprichting van een werkmaatschappij (een koöperatieve vennootschap) om een geïntegreerd afvalstoffenplan voor de provincie Antwerpen (GIPA) uit te voeren. Nog vóór het einde van dit jaar zullen OVAM, de intercommunales en de gemeenten uit de regio zich bij die koöperatieve vennootschap aansluiten. In tegenstelling tot Gent, waar de gemengde intercommunale Ecov (Watco, VLAR en Seghers Engineering) het afval beheert, blijft de privé-sektor hier buiten spel (nvdr deelname op termijn wordt niet uitgesloten).

MASTERPLAN.

Vóór de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar zag de situatie er enigszins anders uit. Toen zou Inavra, een gemengde intercommunale van de stad en twee milieubedrijven (van Gansewinkel/Machiels) de stortplaats overnemen, saneren en exploiteren. De kostprijs van deze operatie werd op 4,5 miljard frank begroot (nvdr al jarenlang staat in de begroting van het Vlaamse gewest een steun van 500.000 frank ingeschreven).

Op 1 augustus ’94 schorste de Antwerpse provinciegoeverneur Camille Paulus echter het publiek-private samenwerkingsverband Inavra (werkkapitaal van 1,86 miljard frank), omdat volgens hem deze intercommunale de andere gemeenten uit de regio discrimineerde (nvdr Antwerpen, Kapellen en Stabroek kregen gratis stortrechten, terwijl de deponieruimte in de provincie buiten de Hooge Maey zowat opgebruikt is). Vervolgens nam hij als kersverskoördinator van het gemeentelijk afvalbeleid nieuwe bevoegdheid van de provincie, krachtens een wijziging in het afvalstoffendekreet van 20 april ’94 zelf het heft in handen om een alternatief uit te werken.

Op basis van het eerste GIPA-rapport, dd. maart ’95, heeft de VLAR nu een model met de grote lijnen uitgetekend. Naast de grondige sanering van de stortplaats voorziet het masterplan de aanleg van een verbrandingsoven (240.000 ton/jaar), een sorteer- (290.000 ton/jaar) en een komposteringsinstallatie (75.000 ton/jaar) op de Hoge Maey. Ook wordt het nieuwe systeem van selektieve inzameling en recyclage van afval Fost Plus (zie Trends 7 september ’95) in het projekt opgenomen. Hetzelfde geldt voor het preventieprogramma van de OVAM en de intercommunales, die verantwoordelijk blijven voor de ophaling en verwerking van het huisvuil.

Begin volgend jaar willen de publieke partners met dit mammoetprojekt (kostprijsraming van 5 à 6 miljard frank) van start gaan. Binnen een termijn van 10 à 15 jaar hopen zij de afvalberg in de provincie één miljoen ton per jaar (zie kader : Afvalberg) met 60 % te verminderen.

KANKERGEZWEL.

De Hooge Maey overtreedt zowel het bodemsaneringsdekreet als haar exploitatievergunning van april ’93, en is in die zin als een sluikstort te bestempelen, stelt Walter Mondt. Hij legt uit : “Sinds ’67 wordt op de deponie ongekontroleerd gestort. Het eerste PV van OVAM dateert reeds uit ’83. Al jarenlang palaveren diverse partijen over de dringende nood aan sanering. Maar buiten de aanleg van de kleine waterbeheersingswerken (een strikt minimum) en de administratieve kontrole aan de weegbrug, zodat het storten voortaan beperkt blijft tot huishoudelijk afval en slib van de waterzuiveringsinstallaties van Aquafin, is nog niets gebeurd. “

De huidige stortvergunning Ministerieel Besluit van 18 maart ’93 met een rechtzetting op 2 juni ’93 loopt normaliter tot 19 april 2006. Maar de stad voldoet niet aan de algemene en de biezondere uitbatingsvoorwaarden, aldus de algemeen direkteur van ERM : “Op 31 augustus ’94 moest een definitief plan voor afvalpreventie en -verwijdering aan OVAM overgemaakt worden, de installatie van een evaluatiekommissie inkluis. Dat is niet gebeurd. De oprichting van Inavra (nvdr waarmee de stad schermt om te bewijzen dat ze wèl in orde is met de regels) lijkt mij geenszins voldoende.

Bovendien werd de stad verplicht een aantal werken zoals de ondergrondse sanering, de afvoer van het perkolaat (vervuild water) naar een waterzuiveringsinstallatie, het aanbrengen van afsluitlagen, de immobilizering van het slib en de aanleg van een ringgracht onder de huidige stortzone ten laatste op 19 april ’94 uit te voeren. Ook op dat vlak is de exploitant in gebreke gebleven. “

Volgens Mondt is de afbakening van de historische verontreiniging krachtens het bodemsaneringsdekreet eigenlijk al te laat : “In het bestuursdokument van de stad Antwerpen staat wel de oprichting van een geïntegreerd verwerkingscentrum op de agenda, maar konkrete nota’s bestaan jammer genoeg nog niet. Milieuschepen Mieke Vogels (Agalev) zoekt naarstig naar uitwegen, maar zit budgettair en administratief in een keurslijf (zie kader : Afvalberg).

Het is hoog tijd dat de overheid een afvalstoffenplan met een lange-termijnvisie over bijvoorbeeld een periode van 20 jaar opstelt. De huidige nota ’90-’95 is nooit aangepast. Bovendien wordt slechts een periode van vijf jaar overbrugd, terwijl de bestuursmandaten van een gemeenteraad zes jaar duren, zodat altijd het motto après moi le déluge geldt. “

CONVENANT.

Als oplossing stelt Mondt een publiek convenant tussen de diverse administraties voor, waarbij de exploitant de waarborg krijgt dat in de provincie geen andere stortvergunningen afgeleverd worden. Anders wordt door het derven van inkomsten de financiering van de Hooge Maey-sanering onmogelijk en raakt het kankergezwel nooit weggesneden. Bij ongewijzigd beleid zal de Hooge Maey met nog een beschikbare kapaciteit van 7 à 8 miljoen m3 binnen de 10 jaren volstort zijn, zonder sanering van dat black point. “

In die zin vindt de algemeen direkteur van ERM het een goede zaak dat OVAM en de provincie Antwerpen zich op de Hooge Maey hebben geworpen : “Stortplaatsen kunnen alleen maar ekonomisch verantwoord uitgebaat worden, mits een geïntegreerde én grootschalige aanpak van de afvalproblematiek. De milieuvergunnende overheden moeten dus zorgen voor voldoende aanvoer van grondstoffen en verwerkingsmogelijkheden. Hiervoor is een duidelijke afbakening van het verzorgingsgebied meer dan noodzakelijk. Het gaat niet op alle privé-bedrijven die met gelijkaardige initiatieven rondlopen een vergunning te verlenen, want anders blijft de Hooge Maey onderbezet en zal ze haar saneringskosten nooit kunnen dragen.

Hydrodynamische isolatie, biogasrekuperatie, fysico-chemische waterzuivering en de bouw van alternatieve verwerkingsinstallaties zoals kompostering, recyclage en verbranding vereisen immers grote investeringen, die één partner alleen niet kan dragen. Bovendien komt slechts 40 % van het afval op de Hooge Maey uit de agglomeratie Antwerpen. De andere Vlaamse provincies en zelfs het buitenland zijn verantwoordelijk voor de resterende 60 %. Ook deze vervuilers moeten een steentje bijdragen tot de sanering. “

AFVAL BLIJFT.

Voorts pleit Mondt voor een verhoging van de deponiekosten : “Storten is een terminale bestemming van het terrein. Deponie dient tot een strikt minimum beperkt te worden met een maximale kontrole. Daarom dringt een verhoging van de stortprijs zich op. Nu ligt die rond de 2000 frank per ton, dat is veel te laag. In het buitenland vragen ze het dubbele. Dat heeft tot gevolg dat men meer gaat nadenken over alternatieven. Ten tweede laat het toe stortplaatsen te runnen op een gekontroleerde manier, want ook dat is een dure operatie. Daarvoor heb je gegarandeerde opbrengsten nodig. Daar moet de politieke overheid haar verantwoordelijkheid nemen en met een geïntegreerd afvalstoffenplan voor de dag komen. Het gaat toch niet op dat afvalstromen van Limburg naar Antwerpen gaan als gevolg van een prijzenslag tussen de stortplaatsen. Hier heeft het vrije-marktprincipe geen zin. “

Afval zal altijd blijven bestaan, besluit Mondt : “Alle groene initiatieven ten spijt, uiteindelijk belanden alle reststoffen op een stortplaats. In het belang van het milieu gebeurt de verwerking van het vuilnis best op een centrale plaats, zodat de kontrole optimaal kan verlopen. Wel kunnen we de totale afvalberg verminderen, maar een halvering is utopie. Met een intensief voorkomingsbeleid haal je maximum een reduktie van 20 %. Containerparken, kompostvaten en ander hergebruik of recyclage zijn immers geen alternatieven voor de verwerking, maar voor de ophaling van afval. “

ERIC POMPEN

WALTER MONDT, ALGEMEEN DIREKTEUR ERM-MILIEUBUREAU Pleidooi voor een publiek convenant om nieuw afvalverwerkingscentrum op de stortplaats van de Hooge Maey te saneren en voor minstens 20 jaar te exploiteren.

PROVINCIEGOEVERNEUR CAMILLE PAULUSKelderde het publiek/private plan van de stad en lanceert het geïntegreerd provinciaal afvalstoffenplan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content