Hoe u uw leven kunt beteren

Bent u bereid uw leven een andere wending te geven? Moeilijk is het niet. Het volstaat om uw eetgewoonten te verbeteren, op te houden met roken, te werken aan uw conditie, op uw gewicht te letten, minder te drinken en het wat rustiger aan te doen. Denkt u dat het te laat is om al de slechte gewoonten in uw leven ongedaan te maken? Het jongste onderzoek daaromtrent zal u alvast verbazen.

Achter het merendeel van de slechte dingen die we als volwassenen ons lichaam aandoen – te veel eten, drinken, piekeren en luieren – verschuilen zich twee tegengestelde ideeën die we van in onze kindertijd meedragen. Enerzijds gaan we uit van de veronderstelling dat we onverwoestbaar zijn en, anderzijds, denken we dat al de schade die we ons biologisch systeem toebrengen ongedaan kan worden gemaakt eens we hebben besloten orde op zaken te stellen.

Als de bewijzen voor die eerste misvatting niet onmiddellijk duidelijk worden wanneer u in uw blootje voor de spiegel staat, wacht dan even. Of, als u niet kunt wachten, vergelijk dan maar eens de ideale menselijke vormen van bijvoorbeeld een klassiek Grieks standbeeld met de lijven van de luitjes die staan aan te schuiven aan de ingang van een bioscoop of pretpark, of die een hamburgertent of een ijssalon binnenstappen.

Een lichaam geneest zichzelf

Maar hoe zit het met de tweede idee? Wat als u gezond begint te eten, uw conditie verzorgt, aan al uw slechte gewoonten verzaakt en uw lichaam begint te behandelen als de tempel waarvoor onze voorouders het hielden? Is het dan nog te laat? Wanneer u er vandaag aan zou beginnen, kan de schade dan nog worden hersteld?

Hoe eigenaardig het ook mag klinken, het antwoord is in grote mate ja. De voorbije vijftien jaar hebben wetenschappers een massa gegevens verzameld over wat er gebeurt wanneer ouder wordende doordrijvers of luilakken besluiten om hun leven een andere wending te geven. De bemoedigende conclusie is dat het lichaam een verbazend groot vermogen heeft om zichzelf te genezen, op voorwaarde dat de onderhuidse schade niet te groot is.

Indien u nog niet overtuigd bent, moet u eens deze jongste berichten van het medisch onderzoeksfront bekijken:

Onlangs kwam een studie in het tijdschrift van de American Medical Association tot het besluit dat vrouwen die zelfs maar 250 gram vis per week eten, het risico op een beroerte met de helft terugschroeven.

Metingen in laboratoria wijzen uit dat meer fruit, groenten en vezels eten de gevoeligheid van het bloed voor insuline binnen de twee weken verandert en zo bijna onmiddellijk het risico op diabetes naar beneden haalt.

Wetenschappers zijn tot de conclusie gekomen dat vrouwen van veertig, die tot nu toe een zittend leven hebben geleid en besluiten om vier dagen per week een half uur per dag flink door te stappen, maar evenveel risico op een hartaanval lopen als vrouwen die heel hun leven lang trouw hun oefeningen hebben gedaan.

De dag dat u besluit om op te houden met roken, zakt het koolmonoxidegehalte in uw lichaam dramatisch. Binnen de week wordt uw bloed minder kleverig en begint het risico om plots te overlijden aan een hartaanval al te dalen. Vier of vijf jaar later zal de kans op een hartaanval teruggevallen zijn op die van iemand die nooit rookte.

Een kleine aanpassing volstaat

Uiteindelijk komt het terugschroeven van een leven vol slechte gewoonten neer op het aanleren – en aanhouden – van een hele reeks nieuwe gedragingen. En u hoeft heus uw levensstijl niet volledig om te gooien: zelfs een kleine aanpassing kan leiden tot grote verbeteringen.

Zo hebben de dokters jarenlang gedacht dat een verlaging van het cholesterolgehalte het risico op een hartaanval verlaagde omdat ze de aanzettingen in de aders deed krimpen. Nu blijkt echter dat een verlaging van de cholesterol geen invloed heeft op de omvang van de aanzettingen, maar dat ze die wel minder reactief maakt, waardoor de kans op een aderbreuk verkleint.

Op dezelfde wijze verlaagt zelfs een bescheiden afname van de bloeddruk de waarschijnlijkheid dat een ader openbarst. Het risico op een hartaanval of een beroerte wordt daardoor dus naar beneden gehaald.

Weet u niet waar te beginnen? Wel, eigenaardig genoeg doet het er weinig toe, omdat de ene positieve verandering doorgaans tot een andere leidt. Een fysisch actiever leven zet bijvoorbeeld heel wat mensen aan om ook gezonder te gaan eten. Als u maar voldoende veranderingen aanbrengt, zal u uiteindelijk merken dat u zichzelf een nieuwe wijze van leven hebt aangekweekt.

EET GEZONDER

Gedurende meer dan een decennium hielden diëtisten en voedingsdeskundigen donderpreken om te zeggen dat we de hoeveelheid vet in ons dieet moesten beperken. Maar eigenlijk was die boodschap slechts ten dele correct. Ook al bevatten alle vetten heel wat calorieën, toch zijn er een aantal – zoals de omega-3-vetzuren, die veel voorkomen in vis – die eigenlijk goed voor u zijn, als u ze met mate consumeert. De omega-3’s verlagen niet alleen het risico op klontervorming in de aders, ze doen ook het volume aan triglyceride, een andere vette substantie in het bloed, afnemen.

Het komt erop neer dat mensen die 150 tot 250 g vis per week eten, aanzienlijk minder het slachtoffer worden van hartaanvallen en beroertes.

Op het lijstje van met mate te nuttigen producten staan dan weer de verzadigde vetten, die doorgaans worden aangetroffen in rood vlees en volle zuivelproducten. Recente studies wijzen echter uit dat ook een andere groep vetten – de zogenaamde transvetzuren -, die in grote hoeveelheden worden aangetroffen in crackers en koekjes die werden bereid met gehydrogenereerde olie, een mogelijk nog gevaarlijker bron van hoge cholesterol vormen dan verzadigde vetten.

Het meest voor de hand liggende voordeel van een gezonder dieet is dat de bloeddruk erdoor kan worden verminderd. Zelfs al hebt u geen last van hypertensie, dan nog maakt een verlaging van uw bloeddruk uw aders veerkrachtiger en kan ze bijdragen tot een stabilisatie van de mogelijk gevaarlijke aanzettingen in de aders.

Twee belangrijke studies, een ervan nog gepubliceerd in januari, hebben aangetoond dat het DASH-dieet (wat staat voor Dietary Approaches to Stopping Hypertension – dieetvoorschriften tegen hypertentie), dat sterk de nadruk legt op fruit en groenten, vetarme zuivelproducten en granen met hoog vezelgehalte aanbeveelt en bescheiden porties mager vlees en verlaagde natriuminname toelaat, even efficiënt de bloeddruk kan verlagen als om het even welk geneesmiddel tegen hoge bloeddruk. Wat minstens even belangrijk is: het voedsel vult de maag, smaakt goed en is niet zo erg verschillend van wat de doorsnee Amerikaan gewoonlijk eet (voor meer info over DASH, zie: dash.bwh.harvard.edu).

STOP MET ROKEN

De voorbije paar jaar hebben de artsen ontdekt dat bloedvaten en het weefsel van de kransslagader bijna onmiddellijk reageren op het stoppen met roken, zelfs bij rokers die zestig of zeventig jaar oud zijn. Het risico op een plotse dood begint tijdens de eerste weken al terug te lopen en vijf jaar na het ophouden is het nauwelijks nog te onderscheiden van dat van iemand die nooit heeft gerookt.

VERZORG UW CONDITIE

Een van de meest opmerkelijke bevindingen van de voorbije tien jaar is dat oefenen met gewichten een aantal effecten van het ouder worden kan tegenwerken. In 1990 toonden onderzoekers van Tufts University aan dat oudere bewoners van verpleeghuizen – in de leeftijdscategorie van 86 tot 96 – spectaculair sterker en vaster te been werden na amper acht weken oefenen met gewichten.

U hoeft echter niet tot uw negentigste te wachten om ermee te beginnen. Studies wijzen uit dat mensen die met gewichtstraining beginnen als ze dertig of veertig zijn er het grootste profijt uit halen. Dat wil echter niet zeggen dat u aërobische activiteiten zomaar kunt laten vallen. Zelfs een fikse wandeling, drie keer per week gedurende telkens een half uur, brengt al baat. Maar de beste cardiovasculaire resultaten worden pas geboekt als u zich ten minste vijf keer per week in het zweet werkt. Naarmate u fitter wordt, kan het ook zijn dat u de intensiteit van de fysische activiteit moet opkrikken.

Het is misschien wat onverwacht, maar de voordelen van regelmatige training lijken redelijk los te staan van hoeveel u weegt. Een studie uit 1999 bij 25.000 mannen (gemiddelde leeftijd 44) heeft uitgewezen dat, al het andere gelijk blijvend, mannen die zwaarlijvig en fysisch in vorm waren over een periode van tien jaar ongeveer hetzelfde risico op overlijden liepen als mannen die fysiek fit waren en een normaal gewicht hadden. Daartegenover staat, dat mannen die een normaal gewicht maar geen conditie hadden twee keer zoveel kans liepen om te sterven als dikke, fitte mannen.

Doe er dus wat aan, ook al hoeft u geen gewicht te verliezen of hebt u alle pogingen daartoe opgegeven. Aangewezen zijn onder meer fiks doorstappen, redelijk snel dansen en zwemmen.

LET OP UW GEWICHT

Artsen weten al lang dat wanneer u vijftien kilo of meer boven uw normaal gewicht bent, het risico op een hartziekte, diabetes, galkwalen en artritis spectaculair stijgt. De meest doeltreffende strategie om gewicht te verliezen en daarna niet opnieuw bij te komen, bestaat, volgens een studie uit 1997 onder mannen en vrouwen die minstens vijftien kilo afgevallen waren gedurende meer dan vijf jaar, in een verlaging van de calorie-inname gekoppeld aan een aanzienlijk verhoogde fysische activiteit.

Kan u het zich niet voorstellen om vijftien kilo te verliezen? Onderzoek toont aan dat mensen met overgewicht, ook al vallen ze slechts tien kilo af, hun bloeddruk kunnen verlagen (wat niet meteen wil zeggen dat hij helemaal normaal wordt) en in sommige gevallen het risico op diabetes verlagen. Bedoeling is om slechts een kilo per week te verliezen, zodat het lichaam zijn stofwisselingsthermostaat niet verlaagt naar een uithongeringsniveau (eigenaardig genoeg bevordert te snel gewichtsverlies het ontstaan van galstenen). En zelfs zo’n geleidelijk regime, zo werd onlangs aangetoond, kan leiden tot verlies van spierweefsel, samen met het vet, tenzij u er een matige routine van versterkingsoefeningen bijdoet.

STOP MET DRINKEN

Het blijkt aantoonbaar dat het nuttigen van een matige hoeveelheid alcohol, overeenstemmend met een glas of twee wijn, het hart en de bloedvaten goed kan doen. Maar de onderzoeksresultaten zijn niet overweldigend positief. Bovendien is er niet veel nodig om een hele reeks kwalen uit te lokken – van vuistgevechten tot hoge bloeddruk. Een heleboel hangt af van de omstandigheden en het individueel gestel.

Wat zonder twijfel vaststaat, is dat de lever en de hersenen het meest zijn blootgesteld aan de schadelijke invloed van alcohol. In tegenstelling tot het volksgeloof, regenereert de lever zichzelf niet altijd. Zolang er geen uitgebreide schade werd aangericht, kan de lever zich herstellen, maar eens cirrose en littekens zich in het orgaan beginnen te vormen – iets waarvoor vaak jaren van intensief drinken nodig zijn – is de schade niet langer omkeerbaar. Het beste wat u dan kan doen, is vermijden dat het nog erger wordt.

De hersenen verdragen misbruik nóg minder. Een weekendje stappen roeit sowieso een aantal neuronen uit. Of u dat merkt, hangt af van hoeveel keren u het doet.

Wellicht een van de gevaren van alcohol die het meest over het hoofd worden gezien is dat hij geestesziekten, vooral dan depressies, verdoezelt of zelfs versterkt. In dergelijke gevallen is het nodig om ook de onderliggende psychische storing te behandelen samen met het bestrijden van de schade die door alcohol werd aangericht.

DOE HET KALMER AAN

Dr. James Blumenthal en zijn collega’s aan de Duke University hebben aangetoond dat hartpatiënten die trainen en leren hoe ze hun woede in toom kunnen houden, minder kans lopen om te lijden aan ischemie, een soms pijnlijke aandoening waarbij de hartspier verstoken blijft van zuurstof. Training alleen bleek slechts half zo doeltreffend te zijn.

Ook de levenshouding maakt een verschil. Blumenthal en zijn collega’s hebben vastgesteld dat lichaamsoefeningen in combinatie met gewichtsverlies meer mensen met een lichte hypertensie toelaat om hun bloeddruk te normaliseren, dan wanneer slechts een van die variabelen wordt gewijzigd. De boodschap is duidelijk: als u uw gezondheid wil verbeteren, dan moet u uw routine op verschillende punten wijzigen.

Ten slotte nog dit: als er iets is wat het onderzoek naar de veranderingen in de levenswijze de voorbije paar jaar heeft aangetoond, dan is het wel dit: hoewel het mogelijk is om de schade die werd veroorzaakt door chronische ziekten of ongezonde gewoonten ongedaan te maken, gaat het niet altijd om een makkelijke, laat staan onfeilbare oplossing. Hou dus maar het telefoonnummer van de dokter bij de hand. U weet maar nooit…

Copyright: Time.

Christine Gorman

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content