Hoe professioneel zijn onze coaches?

Coaching zit in de lift. Dat bevestigt de International Coaching Federation, die een wereldwijde studie over het beroep liet uitvoeren. Maar zolang het beroep niet gereglementeerd is, blijven er ook cowboys in de sector actief. Hoe zit dat in België?

De term ‘coach’ duikt al jaren niet meer alleen in sportkringen op. Vandaag kan iedereen die “beter wil presteren” – privé of professioneel – een coach inschakelen. En waarom geen psycholoog? “Hun instrumentarium is min of meer hetzelfde, maar hun aanpak is helemaal anders”, zegt Damien Colmant, voorzitter van de International Coaching Federation Belgium (ICF). “Een psychotherapeut probeert aan de hand van retrospectie het waarom van de dingen te verklaren en pathologieën te genezen. De opdracht van een coach situeert zich in het heden. Hij spoort zijn klanten aan om actie te ondernemen en zo hun doel te bereiken. Een coachingopdracht begint altijd met het vastleggen van concrete doelen.”

Een ander belangrijk aspect van coaching is dat de klant autonoom leert handelen. In tegenstelling tot een consultant, die oplossingen aanreikt, helpt een coach zijn klant zelf oplossingen te vinden en in praktijk te brengen. Een lovenswaardige missie. Almaar meer coaches stappen dan ook in het vak. Maar hoe professioneel zijn ze?

Sterke groei in België

Wereldwijd telt de ICF ongeveer 20.000 leden. In België zijn dat er slechts 200, maar de trend is positief. “De voorbije twee jaar is het aantal leden met 50 procent gestegen”, laat Colmant weten. “En de ICF-studie voorspelt voor België een toename van het aantal klanten met 83 procent, tegenover 76 procent op wereldschaal.” Waarom is de Belg zo enthousiast? “Wellicht omdat de markt hier nog niet zo matuur is als in de Angelsaksische landen. De Belg is coaching nog aan het ontdekken. Het wordt interessant om te zien of de opdrachten die nu van start gaan duurzaam zullen blijken.”

Het stijgende succes van coaching is wellicht deels te danken aan het promotiewerk van koepelorganisaties zoals de ICF en de European Coaching Association (ECA). Ook het toenemende aantal geaccrediteerde scholen en de populariteit van dit soort begeleiding in bedrijven speelt een rol. En wellicht zijn ook de huidige economische malaise en de druk op de arbeidsmarkt er niet vreemd aan, maar het effect van die factoren is moeilijk te meten, zegt Colmant.

Naar een beschermd beroep?

Het grote probleem van de coachingsector is het gebrek aan criteria om het beroep af te bakenen. Iedereen kan zich coach noemen. Iedereen kan zich trouwens ook aansluiten bij de ICF. “De enige twee toetredingscriteria zijn motivatie en het betalen van het lidgeld. Maar daar komt snel verandering in”, legt Colmant uit. Vanaf 1 april aanvaardt de ICF wereldwijd alleen nog leden die kunnen aantonen dat ze zestig uur opleiding hebben gevolgd in een geaccrediteerde school. “Het zal een voorwaarde zijn voor certificering.”

Bij de ICF bestaan er drie niveaus van certificering: ACC (accredited certified coach), PCC (professional certified coach) en MCC (master certified coach). Elk niveau vereist een minimumaantal uren opleiding en praktijk. “Het laatste niveau omvat ook een evaluatie door andere coaches. Die vorm van zelfcontrole is eigen aan onze federatie en biedt nog meer garantie dat de coach voldoet aan de kwaliteitsnormen.” Die normen zijn geformaliseerd in een lijst van elf kerncompetenties – zoals kunnen luisteren en een klimaat van vertrouwen kunnen scheppen – en een deontologische code, die kwesties zoals vertrouwelijkheid en de contractuele verplichtingen tussen coach en klant regelt.

Maar de ICF wil nog verder gaan en heeft het beroep in 2011 laten erkennen door de Europese Commissie. “De definitie van het beroep ligt nu vast, maar wij pleiten ervoor om een nog duidelijker kader te scheppen, bijvoorbeeld via bescherming van het beroep”, suggereert Colmant. “Daar komt echter veel lobbywerk bij kijken, en dat is niet alleen een zaak van de ICF.”

Coaches komen van Venus

De studie die adviesbureau PwC uitvoerde in opdracht van de ICF geeft een interessant beeld van het profiel van een coach. De gemiddelde Belgische coach kan bogen op een zekere ervaring: 80 procent is ouder dan 36 en 40 procent is tussen 46 en 55 jaar. Verder heeft 76 procent van hen een universitaire of gelijkwaardige opleiding genoten. Met 63 procent zijn de vrouwelijke coaches in de meerderheid. Zijn luistervaardigheid en empathie dan echt eigenschappen die van Venus komen en niet van Mars?

CAMILLE VAN VYVE