Hoe lang doet Brico het nog zelf?

De eens zo rijkgevulde portefeuille van de GIB Group begint steeds meer op een lege schelp te lijken. Vorige maand nog werd de boeken- en papierwarenketen Club doorgeschoven naar Proxis. Is de doe-het-zelfpoot de volgende? Of wordt de groep ineens helemaal opgedoekt?

Internationaal onzichtbaar

Ondanks de zoektocht naar een partner, vormen de doe-het-zelfactiviteiten naar eigen zeggen nog altijd de kernactiviteit van de groep. Vorig jaar werd daar een verkoopcijfer gerealiseerd van 848,6 miljoen euro (34,23 miljard frank), waarvan meer dan de helft in België. De rest werd bijna gelijkmatig verdeeld over Frankrijk, met het uithangbord Obi, en het Iberische schiereiland. In Spanje is Aki de nummer twee, in Portugal is het zelfs marktleider. Toch speelt de groep in een andere divisie dan bijvoorbeeld Castorama (omzet: 8,44 miljard euro of 340 miljard frank), Leroy-Merlin (omzet: 3,38 miljard euro of 136 miljard frank) of het Duitse _ en niet te verwarren met de gelijknamige Belgische GIB-dochter _ Obi (omzet: 4,19 miljard euro of 169 miljard frank). Om maar te zwijgen over de wereldwijde marktleider Home Depot, die in 2000 meer dan 50 miljard euro (zo’n 2000 miljard frank) omzet boekte.

Je kunt er niet naast kijken dat de GIB Group een hoofdrol vertolkt in de snel groeiende doe-het-zelfmarkten van Spanje en Portugal. Ook in België is de groep, met de namen Brico en Briko Depot, de onbetwiste marktleider. Maar de totale Belgische doe-het-zelfmarkt heeft zijn verzadigingspunt bereikt, en haalt nog een jaarlijkse omzettoename van amper 3 à 4%. Bovendien taant het marktaandeel van Brico in België, althans volgens een studie van het Antwerpse onderzoeksbureau Marketing Map. Brico zou nu nog 40,6% van de markt in handen hebben, terwijl dat drie jaar geleden nog meer dan 44% was ( zie grafiek: Marktaandeel doe-het-zelf). Bij Brico spreekt men dat tegen. “Onze groei ligt hoger dan die van de markt,” beweert Geert Verkest, algemeen directeur van Brico.

Overweldigende marktdominantie

Toch krijgt Brico meer en meer tegenwind van de concurrentie. Tot voor kort haalde de keten viermaal meer omzet dan zijn dichtste opponent Gamma, een uithangbord van de Nederlandse holding Intergamma. Die positie is de jongste jaren een stuk minder comfortabel geworden. Vier jaar na haar intrede in België besliste de Franse groep Bricorama namelijk om zich aan te sluiten bij Gamma. Dit bondgenootschap bestrijkt meteen één vijfde van de Belgische doe-het-zelfmarkt. Maar de honger van de Nederlandse groep is daarmee nog niet gestild, want Gamma is al een tijdje aan het onderhandelen met een keten aan de overkant van de taalgrens. “Die onderhandelingen lopen gewoon verder,” zegt Rudi Petit-Jean, algemeen directeur van Gamma België. “We hadden al twee winkels in Wallonië, en daar komen er met de inlijving van Bricorama nog eens acht bij. Maar zolang we geen nationale dekking hebben, gaan we door met onze expansie.”

Een andere bedreiging voor het marktaandeel van Brico schuilt in de grotere aandacht die traditionele distributeurs als Carrefour aan non-food besteden. De Franse gigant draait er zijn hand niet voor om om op twee dagen tijd 200.000 boormachines te slijten in Frankrijk. Toch is het opvallend dat in de recentste megacampagne van Carrefour, “de nooit geziene maand”, er geen enkel doe-het-zelfartikel werd aangeboden. Heeft de GIB Group bij de overname van GB een afspraak gemaakt met Carrefour om zich rustig te houden in de doe-het-zelfsector, en op die manier Brico te ontzien? “Absoluut niet,” reageert De Brouwer. “Vroeger was er zelfs geen overleg tussen Brico en GB, en dat waren nochtans zusterbedrijven.”

Brico is een pionier geweest in de doe-het-zelfmarkt. Het was de eerste om dit nieuwe concept begin de jaren zeventig te introduceren in Duitsland en Italië. In België hebben ze sinds de begindagen een overweldigend marktoverwicht. Daardoor kreeg de keten, terecht of niet, een oubollig imago opgespeld. Een underdog heeft het makkelijker om dynamisch uit de hoek te komen. “Brico heeft inderdaad misschien te vaak een me too-beleid gevoerd,” meent Thierry Coeman, voorzitter van de Belgian Do-it-yourself Association (BDA). “Bovendien had de groep het moeilijk om een eenvormig concept te presenteren. Het feit dat 56 van de 95 Brico-winkels door franchisenemers worden uitgebaat, is daar wellicht niet vreemd aan.” Geert Verkest is het daar niet mee eens. “Brico is het typevoorbeeld van een hard franchiser. Het enseigne, het aanbod en het concept worden door Brico bepaald. Na onderling overleg kan de franchisenemer wel enkele lokale accenten aanbrengen.” Ook over het feit dat de winkels in alle mogelijke maten bestaan en op alle mogelijke locaties liggen, heeft Verkest een antwoord klaar. “Ons winkelpark, dat ook een tiental vestigingen in de stadskernen heeft, is historisch zo gegroeid. Dat biedt veel opportuniteiten. Voor onze concurrenten is het immers zeer moeilijk geworden om in de stadskernen winkels te openen. Ten eerste is de beschikbare grond er zeer schaars en duur. En ten tweede is het niet zo evident om daar een sociaal-economische vergunning te krijgen. De cijfers geven ons trouwens gelijk. Er worden weliswaar nog weinig nieuwe woningen in de stadskernen gebouwd, maar de renovaties aan bestaande woningen zijn des te belangrijker geworden.”

Wie zijn de kandidaten?

Welke buitenlandse partij kan interesse hebben in een overname van de doe-het-zelfpoot van de GIB holding? Een aantal namen gaat vlot over de tong in het geruchtencircuit. Sommige waarnemers menen dat het Amerikaanse Home Depot de verovering van het Europese continent in België zal beginnen. Er zijn echter ook tegenstanders. “Als Home Depot ooit de oversteek naar Europa maakt, dan zou het niet meer dan logisch zijn dat het zich prioritair richt op de drie belangrijkste markten. En dat zijn Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland.”

Verkest en De Brouwer weigeren alle commentaar op deze speculaties. Begrijpelijk, want tot nader order is de GIB Group nog altijd een beursgenoteerd bedrijf.

Tot voor kort dook ook de naam van Intergamma op, maar op korte termijn is dat wellicht uitgesloten. Alle overgenomen vestigingen van Bricorama worden eerstdaags aan de huisstijl van Gamma aangepast, wat op zich al een enorme operatie is. De Nederlandse groep zou zich anders wel eens in haar expansie kunnen verslikken. Bovendien is het maar de vraag of een eventuele overname van Brico door Intergamma groen licht zou krijgen van Europa.

Daarmee komen we bij de twee grootste kanshebbers: de familiale holding Les Fils de Louis Mulliez en Le Groupement des Mousquetaires. De eerste groep is bij ons vooral bekend van zijn supermarktketen Auchan en zijn doe-het-zelfketen Leroy-Merlin. Daarnaast controleert de groep ook de sportwinkels van Décathlon en de breiwinkelketen Phildar. Ook de musketiers hebben verschillende ijzers in het vuur, want zij zijn onder meer actief in de algemene distributie ( Intermarché), doe-het-zelf ( Bricomarché) en de restaurantsector ( Restaumarché). Beide groepen hebben het grote voordeel dat ze de Belgische markt al kennen.

“En of dat belangrijk is,” weet Thierry Coeman van de BDA. “Castorama verloor sinds 1996 veel tijd en geld omdat het een totaal onaangepast assortiment op de Belgische consument losliet.” Eigenlijk bestáát er zelfs geen uniforme Belgische markt, want de smaakverschillen tussen het noorden en het zuiden zijn frappant. “Het is inderdaad zo dat je een rustieke eiken keuken in Vlaanderen niet meer aan de straatstenen kwijt kunt, terwijl dat in Wallonië nog altijd een courant product is,” aldus Rudi Petit-Jean van Gamma. “Dat cultuurverschil mag je echter niet overschatten, want bijvoorbeeld alles wat met elektriciteit en loodgieterij te maken heeft, is wel gelijk in beide landsdelen.”

Leroy-Merlin kwam in 1994 op de Belgische markt door de overname van de vier winkels van Bricoman. Twee jaar later werd een vestiging geopend in Anderlecht, en begin dit jaar kreeg Brugge de primeur voor de eerste Vlaamse Leroy-Merlin-winkel. Met die zes grote winkels haalt de groep een marktaandeel van 10,8%, goed voor de derde plaats in België. Wel heeft Leroy-Merlin tot op vandaag maar weinig ervaring met franchisenemers. Dat in tegenstelling tot Bricomarché, dat een veel kleinere speler op de Belgische markt is. Met zijn vijf _ uitsluitend Waalse _ vestigingen komt het niet voor in de Belgische toptien.

Frankrijk boven?

De kansen van de twee Franse ketens worden zeer hoog ingeschat, omdat ze allebei behoren tot een gediversifieerde groep die ook in de restaurantsector actief is. De portefeuille van de GIB Group bevat nog altijd een participatie van 57,9% in hamburgerketen Quick, en bevat voorts ook nog de zelfbedieningsrestaurants van Lunch Garden en de snelrestaurants van Exki (zie organigram: GIB Group). Aangezien de GIB Group een alliantie met een grote speler niet langer uitsluit, lijkt het er dus steeds meer op dat de volledige holding overgenomen zal worden. En ook de aandeelhouders zien dat scenario wel zitten, want een extra dividend, zoals onlangs werd uitgekeerd na de verkoop van GIB Immo aan Redevco, is voor hen fiscaal veel minder interessant. De Amerikaanse investeringsmaatschappij Wyser-Pratte heeft alvast haar belang in de groep opgevoerd tot meer dan 5%.

Is het pleit daarmee beslecht en komt de GIB Group zoals zovele andere Belgische bedrijven in Franse handen? Toch niet, want ook het Duitse Obi (nog eens: niet te verwarren met het Franse uithangbord van de GIB Group dat dezelfde naam draagt) zou nog in de running zijn. Deze keten heeft naast zijn thuismarkt ook nog een vertegenwoordiging in Italië, Oostenrijk, Oost-Europa en zelfs in China. In België is de groep nog niet aanwezig, maar dat wil niet zeggen dat ze onze markt niet kennen. Enkele jaren geleden vertrok onze landgenoot Jean-Marie Christiaens met slaande deuren bij _ jawel _ Brico, waarna hij onderdak kreeg bij Obi. Christiaens wou ons echter niet te woord staan. Zorgt hij alsnog voor de verrassing?

Dirk Van Thuyne

Aangezien de GIB Group een alliantie met een grote speler niet langer uitsluit, lijkt het erop dat de volledige holding zal worden overgenomen.

Komt de GIB Group zoals zovele andere Belgische bedrijven in Franse handen? Mogelijk, maar het management houdt de tanden op elkaar.