HITLER

Wie is medeplichtig?

Met Hitlers gewillige beulen verwierf Daniel Jonah Goldhagen in 1996 een bevoorrechte plaats in het debat over de schuld van de modale Duitser in de holocaust. De gewone Duitser ging zeker niet vrijuit, zo toonde de Amerikaanse historicus ( Harvard University) omstandig aan. Nu beschuldigt Goldhagen even vastberaden de katholieke Kerk van medeplichtigheid aan de jodenvervolging door de nazi’s. Met Een morele afrekening (Manteau/Bezige Bij, 382 blz., 29,95 euro) slaagt hij er andermaal in een delicaat debat heftig op te rakelen. Helaas legt hij nu veeleer zijn eigen vooringenomenheid bloot. Blijkbaar had hij een stelling en heeft hij daaromheen een lang uitgesponnen essay geschreven. Concreet historisch onderzoek vond hij niet nodig. Zelfs de meest rabiate antikatholiek zal moeten toegeven dat Goldhagen de schuld maar al te makkelijk in de schoenen van paus, bisschoppen en priesters schuift. Ongetwijfeld heeft de antisemitische bijbelse traditie bijgedragen tot het creëren van een ongelukkige sfeer en ongetwijfeld zijn er voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog uitspraken gedaan en zelfs daden gepleegd door katholieke gezagsdragers die een ernstig onderzoek vergen. Goldhagen wijst evenwel alleen met de vinger, zanikt oeverloos over de morele schuld, maar maakt er zich al te makkelijk vanaf. Een degelijk, diepgravend en objectief onderzoek naar de rol en de eventuele schuld van de katholieke Kerk dringt zich nu meer dan ooit op.

Zopas werd ook het nieuwe boek van de 76-jarige Berlijnse historicus en beroemde Hitler-biograaf Joachim Fest vertaald. In Hitlers laatste dagen (Manteau/Bezige Bij, 205 blz., 18,50 euro) beschrijft hij minutieus de morbide laatste weken van de Führer en diens trawanten in hun Berlijnse bunker, bijna tien meter onder de grond, wanhopig en waanzinnig nog bevelen gevend aan de vrijwel verslagen troepen. De sterke verhalende hoofdstukken worden een paar keer onderbroken door korte verhelderende essays over de omstandigheden en de Tweede Wereldoorlog. Alweer een grootse prestatie van de kranige Fest.

Maar hoe leg je uit wie Hitler was aan tieners (vanaf twaalf jaar)? Dat is een kolfje naar de hand van de ervaren New Yorkse jeugdauteur James Cross Giblin. Voor Hitler – Leven en dood van een dictator uitgelegd aan jongeren (Lannoo, 159 blz., 17,95 euro) maakte hij uiteraard ook dankbaar gebruik van de Hitler-biografie van Joachim Fest. Naast een bevattelijke biografie (we lieten het boek lezen door een geïnteresseerde twaalfjarige), geeft Giblin ook uitleg over de historische context en legt hij kort de link met hedendaagse extreem rechtse bewegingen.

Luc De Decker [{ssquf}]