Nu Iran uit zijn isolement treedt, ligt voor het land de weg open om een dynamische economische speler in de regio te worden. De gelijkenissen met China zijn treffend.
Iran staat klaar om zijn geest van ondernemend dynamisme opnieuw te laten ontbranden. Het grote risico is dat de Amerikaanse president, Donald Trump, roet in het eten gooit. Hij heeft kritiek op het nucleaire akkoord. De Iraniërs mogen hopen dat hij het niet tot een breuk laat komen met zijn Europese bondgenoten.
Het Iran van 2017 vertoont grote gelijkenissen met het China van 1990. Net als China toen, wil Iran via industriële investeringen zijn groeimotor aanzwengelen. De Iraanse auto-industrie is de 18de grootste in de wereld. Het land heeft meer dan vijftig geneesmiddelenproducenten, waarvan vele genoteerd staan op de beurs van Teheran. Het toerisme heeft potentieel om te groeien dankzij de 21 sites op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. De voedings- en tapijtsectoren zijn al internationaal concurrentieel. Voeg daar een snelle expansie van de handelsbetrekkingen met oude Europese en nieuwe Aziatische vrienden aan toe, en een snelle economische modernisering lijkt zich aan te dienen.
China dankte zijn groei ook aan zijn enorme demografische dividend. Iran heeft een vergelijkbare troef: 60 procent van de bevolking is jonger dan 30 jaar. Die overvloed van arbeidskrachten houdt de loongroei binnen de perken, vooral als ook vrouwen meer gaan werken. De Iraanse braindrain omkeren – zowat een kwart van de Iraniërs met een universiteitsdiploma woont in het buitenland – zou de productiviteit eveneens vooruithelpen.
De snelle opkomst van de Chinese techsector heeft ondernemingen als Alibaba toegelaten hun thuismarkt te domineren. De jonge, verstedelijkte en technisch onderlegde bevolking van Teheran schraagt al een toenemend aantal start-ups. Digkala bijvoorbeeld is het plaatselijke equivalent van Amazon.
Sinds het toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001, is China snel de wereldwijde export van industriële goederen beginnen te domineren. Het snoepte marktaandeel af van andere Aziatische exporteurs, maar werd tegelijk ook een belangrijke invoerder van componenten en onderdelen uit de regio. Iran kan dat ook als het een productiecentrum en een handelshub wordt voor het Midden-Oosten, de Kaukasus en Centraal-Azië. Daarvoor moet het dringend werk maken van zijn overbelaste en ondergefinancierde transportinfrastructuur.
Delicaat evenwicht
De Communistische Partij van China heeft geprobeerd een delicaat pad te bewandelen tussen meer ruimte laten aan de privésector om zich te ontwikkelen en ervoor zorgen dat de staat de controle behoudt over de leidende sectoren in de economie. Buitenlandse investeerders zijn welkom, maar grote delen van de economie blijven voor hen gesloten en in andere delen kunnen ze enkel investeren als minderheidspartners in joint ventures. De hervormingsgezinde president van Iran, Hassan Rohani, hoopt herverkozen te worden in 2017. Hij moet ook een evenwicht vinden tussen een marktvriendelijke aanpak voor investeerders en de groepen van religieuze hardliners paaien. De machtige elite wil haar greep op vitale onderdelen van de economie niet verliezen.
De verschroeiende vooruitgang die China in de voorbije decennia gemaakt heeft, lijkt aan te tonen dat een autoritair politiek systeem en een economie die gebouwd is rond staatseigendom, tot snelle toenames van de inkomens kan leiden. In 2017 doen bedrijven die ooit de Chinese markt bewerkt hebben, er goed aan Iran in de gaten te houden.
De auteur is redactiedirecteur Midden-Oosten en Afrika van The Economist Intelligence Unit.
Pratibha Thaker
In 2017 doen bedrijven die ooit de Chinese markt bewerkt hebben, er goed aan Iran in de gaten te houden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier