Het Nieuwe Rome (de erfenis van Berlusconi)

De centrumlinkse coalitie van Romano Prodi heeft de Italiaanse verkiezingen nipt gewonnen. Toch blijft de erfenis van de omstreden Silvio Berlusconi nazinderen. En niet alleen in Italië, stelt biograaf Alexander Stille.

De klootzakken hebben gewonnen. Misschien groeit het scheldwoord coglione zelfs uit tot een trotse geuzenkreet in Italië. De zopas nipt weggestemde premier Silvio Berlusconi had de kiezers op de centrumlinkse coalitie van zijn politieke rivaal Romano Prodi al vooraf klootzakken genoemd. Berlusconi deelt wel vaker hoogst ondiplomatische etiketten uit. Hij was een van de meest omstreden premiers van Italië – en dat betekent wél iets in het economisch, sociaal en politiek fel gehavende mediterrane land.

Silvio Berlusconi – vastgoedmagnaat, mediatycoon, voetbalvoorzitter van AC Milan, politiek parvenu, omstreden op zowat alle vlakken waarin een Bekende Italiaan omstreden kan zijn – laat een akelige politieke erfenis na. Dat is de boodschap in de biografie Silvio Berlusconi – De inname van Rome. De Amerikaanse journalist Alexander Stille schildert een bijzonder kritisch portret van Il Cavaliere. Hij doorprikt karrenvrachten leugens – kleine zonden, haast kattenkwaad, maar ook grove misleiding. Toch wordt het boek voor de buitenstaander pas echt interessant wanneer hij uitweidt over het fenomeen videocratie of televisiecratie. De manier waarop Berlusconi zich een weg naar de politieke macht heeft gebaand, loopt volledig via zijn televisiestations. Wie de televisie (of bij uitbreiding: de media) in handen heeft, wordt verkozen. Kortom, de democratie loopt niet langer via overtuigende programma’s of ideologische keuzes, maar via het dure en aanhoudende charmeoffensief in de media. Het is vedettenpolitiek. Vertaald naar de wat benepener Vlaamse normen: wie is de leukste in De Laatste Show? Of nog: wie heeft de mooiste benen en het diepste decolleté? Nu ja, je hoeft niet noodzakelijk charmant te zijn, als je maar de media beheerst – vraag het desnoods aan de Russische president Poetin.

De jonge Berlusconi heeft zich alvast veel geoefend in het charmeren en entertainen. Zijn rechtenstudies bekostigde hij onder meer als verkoper van stofzuigers en als nachtclubzanger op cruiseschepen. De zoon van een Milanese bankbediende (die later directeur werd van de bank) heeft altijd een grenzeloos zelfvertrouwen uitgestraald. Nog niet eens lang van de universiteit af, stortte hij zich al in gewaagde projectontwikkelingen. Hoe hij zich dan een weg naar het fortuin bokst door de Italiaanse zeden, bureaucratie en andere niet zo fraaie geplogenheden heen, vormt een schitterend staaltje van onderzoeksjournalistiek. Alexander Stille toont ons Berlusconi, geeft aan hoe Italië draait en overstijgt de mediterrane besognes met een universele waarschuwing hoe de democratie uitgehold wordt. Een niet te missen boek, ook al heeft Berlusconi bij de zojuist gehouden verkiezingen in het zand gebeten.

Luc De Decker