Het nieuwe Japan
België is een kleine en zeer open economie. Wat er in de wereld om ons heen gebeurt, is voor ons dan ook belang-rijker dan voor de grotere economieën. De toenemende tekenen van herstel in de VS en de heropleving van de groei in China zijn zonder meer goed nieuws voor ons. De VS (19,1 %) en China (14,3 %) maken samen een derde van de wereldeconomie uit. Pittig detail: volgens het IMF is de Chinese economie in relatief gewicht nu exact even groot als de euro-economie. Morgen is China dus economisch groter dan euroland.
De nummer drie op de rangschikking van de grootste economieën van de wereld blijft nog even Japan. Met een aandeel van 5,6 procent is de Japanse economie even groot als India, dat dus snel die derde plaats zal inpikken. Na de VS, China, Japan en India volgen Duitsland (3,9 %), Rusland (3 %), Brazilië en Engeland (elk 2,9 %) en Frankrijk (2,8 %). Alle landen van Zwart Afrika vertegenwoordigen 2,5 procent van de wereldeconomie.
Hoe dan ook blijft het voor België en Vlaanderen van belang om de evolutie in Japan van nabij te volgen. In het beleid van de nieuwe Japanse regering van premier Shinzo Abe vallen twee nieuwe ontwikkelingen op. De eerste zit in het economische en monetaire beleid, de tweede breuk zit in de houding van Japan in de inter-Aziatische verhoudingen.
De regering-Abe wil een einde maken aan de lange periode van deflatie en vooral van amechtige groei, om de haverklap afgewisseld met recessies. Een goedkopere yen en een agressief monetair beleid van de Bank of Japan (geënt op de quantitative easing van de Fed) moeten de Japanse groeimachine opnieuw aan de praat krijgen. De Bank of Japan engageerde zich onlangs expliciet voor zo’n beleid, al bouwt ze een wat vreemde wachttijd van één jaar in.
Een goedkopere yen kan op korte termijn zeker helpen, maar of zo’n batterij van maatregelen ook de structurele groei van de Japanse economie kan optillen, is twijfelachtig.
Bovendien kan zo’n monetair beleid ook zeer vervelende gevolgen hebben. Laten we niet vergeten dat Japan met voorsprong de grootste schuldenaar in de geïndustrialiseerde wereld is, met een overheidsschuld van 230 procent van het bbp. Zelfs onze Griekse eurobroeders blijven met hun 175 procent ver onder de Japanse recordcijfers. En het wordt nog erger, want met nog voor geruime tijd begrotingstekorten tot 10 procent in het verschiet, wordt de Japanse overheidsschuld alleen maar groter.
De zeer lage inflatie en zelfs deflatie in de voorbije jaren maakten dat Japan zijn overheidsschuld tegen superlage rentevoeten kon financieren. Als het wisselkoersbeleid en de agressievere monetaire politiek aanslaan, dan zal de Japanse inflatie zeker toenemen, naar 2 à 3 procent zoals premier Abe dat graag wil. Dat zal obligatiehouders ertoe aanzetten om een hogere vergoeding op yenpapier te eisen. Inflatie tast de reële waarde van de uitstaande schuld aan, maar doet tegelijk de rentelasten oplopen, die dan weer de schuld omhoog jagen. Zeker nu Japan in toenemende mate financiering in het buitenland moet zoeken — de binnenlandse spaaroverschotten volstaan niet meer om de binnenlandse kredietbehoeften te dekken — kan het prijsticketje dat aan hogere inflatie hangt hoog oplopen voor de Japanse samenleving. Het stimuleringsbeleid van Abe kan dan als een boemerang in zijn gezicht terechtkomen.
Shinzo Abe appelleert ook zeer nadrukkelijk aan de nationalistische gevoelens in Japan. Hij schuwt agressieve taal aan het adres van China niet. Zo omschreef hij de Zuid-Chinese Zee als ‘Lake Beijing‘ Abe roept landen als India, Australië en vooral de VS op om zich samen met Japan te verzetten tegen de toenemende militarisering door China van de Zuid-Chinese Zee en andere Aziatische wateren. Abe denkt dat China enkel zal inbinden als het geconfronteerd wordt met vastberaden en militair parate buurlanden.
De interne verhoudingen in Azië, het grootste en economisch zwaarst wegende continent, zijn van het grootste belang voor de rest van de wereld. Japan wil duidelijk tot een soort van strategische omsingeling van China komen, vooraleer het in de ogen van Tokyo te laat is om de Chinese tijger nog onder controle te houden. Abe zit daarmee op dezelfde als Edwark Luttwak van het Centre for Strategic and International Studies. In zijn onlangs verschenen boek The Rise of China vs. The Logic of Strategy legt Luttwak uit dat een beleid à la Abe de enige manier is voor de buurlanden van China om een complete dominantie van Peking te voorkomen. Maar het laat zich raden dat China zich niet zomaar zal laten ringeloren. Er wachten Azië, en dus ook de rest van de wereld, spannende tijden.
JOHAN VAN OVERTVELDT
De interne verhoudingen in Azië, het grootste en economisch zwaarst wegende continent, zijn van het grootste belang voor de rest van de wereld.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier