Het nieuwe IJzeren Gordijn

Met een kilometerslange muur wil India zich beschermen tegen vluchtelingen en terroristen uit buurland Bangladesh. Dat is althans de officiële uitleg voor de bouw van het gigantische hek.

In 2007 zal India de bouw voltooien van een ijzeren omheining langs zijn 4100 km lange grens met Bangladesh. India zal dan ten minste een miljard dollar hebben uitgegeven om die nauwelijks gekende barrière op te trekken, een hek van 2,5 meter hoog dat een groot deel van de vijfde grootste landgrens in de wereld zal afschermen.

India zegt dat de omheining een trias van veiligheidsproblemen met zijn armere buur zal helpen oplossen. Bangladesh is een schuiloord voor opstandige groepen die het Indiase gezag in het noordoosten aantasten. Het land keert zich ook af van zijn seculiere, tolerante tradities, wendt zich naar islamitisch extremisme en exporteert terroristen. Tot slot veranderen grote aantallen illegale immigranten uit Bangladesh het etnische en religieuze karakter van het Indiase grensgebied. De omheining mag dan wel een verdienste hebben in de strijd tegen het terrorisme, aan de economische wetmatigheden van de migratie zal ze weinig kunnen veranderen. De bevolkingsdruk is zo intens in Bangladesh en de mogelijkheden om te ontsnappen aan de miserie op het platteland zijn zo schaars, dat een veiligheidshek nauwelijks een hindernis zal vormen voor migratie. Bangladesh, amper twee keer zo groot als Ierland, is een van de armste landen in de wereld en heeft het nu al erg moeilijk om zijn 142 miljoen inwoners te eten te geven. Tegen het midden van de eeuw zullen nog eens 100 miljoen monden meer moeten gevoed worden. De omheining kan misschien wel een tijdje haar taak vervullen, maar net als de muur langs de grens tussen de VS en Mexico, is het geen langetermijnoplossing.

India is zich daarvan bewust, maar eigenlijk gaat het hek over iets helemaal anders: de wens van India om zijn wazige grenzen met zijn buren vast te leggen. Op dat vlak werd in de voorbije jaren vooruitgang geboekt met China. Dat land erkent nu de Himalayastaat Sikkim als Indiaas grondgebied. Daartegenover staat dan weer dat het dispuut met Pakistan over Kashmir niet snel zal opgelost geraken. In de komende jaren zullen de grenslijnen op het subcontinent vooral getrokken worden in het oosten.

Begin 2007 komt er een nieuwe regering in Bangladesh. Economische ontwikkeling zal een prioriteit vormen. Een voorstel van het Indiase staalbedrijf Tata om 3 miljard dollar te investeren (dat is meer dan het land aan buitenlandse hulp ontving sinds 1971) zal opnieuw op tafel komen. De regering zal er dan ook ernstig over nadenken of economische samenwerking met de reusachtige buur misschien toch niet zo’n slecht idee is.

Maar dat veronderstelt samenwerking op het gebied van territoria. Beide landen zullen pogen alle problemen op te lossen die verband houden met de doorvoering van de zogenaamde Land Boundary Agreement uit 1974. Heikele punten daarbij zijn de afbakening van 6,5 km grens (voor India gaten in het hek) en de uitwisseling van betwiste enclaves. Tijdens het komende jaar (en wellicht ook nog eerst volgende jaren) zullen het de twisten over territorium en terrorisme zijn die beide buren bezighouden, eerder dan de uitwisseling van goederen en goodwill.

De auteur is medewerker van Economist Intelligence Unit.

Tom Felix Joehnk