Het mens

Chris Lomme staat voor het eerst alleen op de planken. Benno Barnard schreef voor haar “Het mens”. Bij de première viel de voorstelling nog niet in de juiste plooi.

Nu de vaste acteurskern van Blauwe Maandag Compagnie zich op de voorbereiding van “Ten oorlog” richt, de reeks met koningsdrama’s van Shakespeare die volgend jaar in première gaat, presenteert het gezelschap aan het begin van dit seizoen een extraatje in de vorm van een monoloog van Chris Lomme. Het is niet de eerste samenwerking tussen Lomme en het Gentse gezelschap : in 1988 vertolkte zij de rol van Arkadina in het memorabele “De Meeuw”. Wel is het, ondanks haar jarenlange ervaring, de eerste keer dat zij alleen op de planken staat. Speciaal voor haar schreef Benno Barnard“Het mens” : over Coco, een zestigjarige actrice die terugblikt op haar leven binnen maar vooral buiten het theater.

Veel inhoudelijke verrassingen bevat het levensverhaal van Coco niet : haar vader was een karakterzwak figuuur, haar moeder “te veel japon, vapeurs en bleke glimlach om ook nog mamaatje te zijn.” Verweesd zocht zij haar toevlucht in het theater, na het ontdekken van Marlène Dietrich in “Der blaue Engel”. Nu zij na veertig jaar haar carrière overschouwt, stelt Coco onthutst vast dat zij in de loop der jaren zichzelf is kwijtgeraakt. Het droombeeld van de jonge Dietrich is bovendien getransformeerd in het schrikbeeld van de oude Dietrich, en gaat gepaard met eenzaamheid en angst voor de dood.

Bijzonder aan de tekst is de vorm waarin Benno Barnard hem heeft gegoten : een versdrama in drie delen, waarvan elk gekenmerkt door een ander ritme. Op het vlak van taalrijkdom en -virtuositeit heeft Barnard weinig te leren, maar of hij met “Het mens” een even goede theatertekst heeft geschreven, is een andere vraag. Het ontbreekt “Het mens” vooral aan dynamiek en dramatische ontwikkeling.

De oplossingen die regisseur Marcelle Meuleman en Chris Lomme hiervoor gezocht hebben, bevonden zich tijdens de première nog niet in balans. Het eerste kwartier volgt Lomme, met onvolprezen autoriteit in een draaistoel gezeten, getrouw haar tekst ; naarmate het vertrouwen van Coco taant en zij zich meer en meer bewust wordt van de barstjes die haar persoon na verloop van tijd vertoont, begint Lomme te improviseren en het publiek rechtstreeks aan te spreken. Op dat moment treedt Lommes persoonlijkheid op de voorgrond, wat Barnards tekst een nieuwe dynamiek geeft, maar tegelijk ook contrasteert met het serene, afstandelijke klimaat waarin de voorstelling begonnen is. Op dat spanningsveld tussen de persoonlijke belijdenis van Lomme en de artistieke creatie van Barnard heeft “Het mens” het moeilijk. Maar als het evenwicht tussen beide componenten gevonden wordt, kan “Het mens” nog tot een waardevolle productie uitgroeien.

P. ANTHONISSEN

Blauwe Maandag Compagnie met “Het mens” : tot 13/9 in TheaterTeater, Mechelen ; 14/9 in Dommelhof, Neerpelt ; 16/9 in CC Sint-Truiden ; 18/9 in CC Evergem ; 19/9 in CC Eeklo ; 20/9 in De Velinx, Tongeren ; 21/9 in De Schakel, Waregem ; de tournee loopt nadien nog langs verscheidene Vlaamse gemeenten en steden, om te eindigen in de Gentse Vooruit, van 17 tot 21/12.

Chris Lomme in Het mens van Benno Barnard