Het koppige geloof van Payfair

De Europese Commissie houdt de betaalmiddelenmarkt tegen het licht. Dat is zeer welkom voor jonge betalingsinstellingen zoals Payfair, die nu moeite hebben voet om aan de grond te krijgen.

Waar het verkeer stilstaat, aan het Vierarmenkruispunt in Tervuren, probeert een Vlaams bedrijfje beweging te krijgen in een andere immobiele wereld: de Belgische en de Europese betaalmiddelenmarkt. Payfair vecht er onder andere met de steun van Colruyt om een alternatief te vormen voor Visa, MasterCard en de Belgische oervader van de onlinebetalingssystemen, Bancontact-MisterCash.

Het is een ongelijke strijd, weet Dominique Buysschaert. De oud-secretaris-generaal van Carrefour richtte Payfair in 2007 op, samen met serieel entrepreneur Peter Op de Beeck, voormalig vicepresident van Banksys Jean-Pierre van Wayenberge en Jaap Duhne, ex-directeur van het retailbeveiligingsbedrijf Checkpoint Meto Benelux. Vijf jaar hard werk, evenveel koppig geloof en 6 à 7 miljoen euro later heeft Payfair vooral politiek punten gescoord.

Het hoofddoel, een alternatief te zijn voor de gevestigde betaalkaarten, blijft veraf. Nog geen enkele Belgische bank heeft de rangen doorbroken om met het alternatieve Payfair scheep te gaan. Zolang er geen bank is die haar klanten Payfair als betaalmiddel in de handen stopt, komt het product niet van de grond. Tenzij de Europese Commissie de spelregels verandert.

Concurrentietsaar grijpt in

Die spelregels houdt de Europese Commissie nu tegen het licht. Volgens Leon Dhaene van N2Finance, lid van de ‘Deskundigengroep inzake de markt voor betalingssystemen’ die de Commissie in augustus oprichtte, zijn er ‘vrachtwagens’ aan commentaren binnengekomen op het recente Groenboek van de Commissie Naar een geïntegreerde Europese markt voor kaart-, internet- en mobiele betalingen. De consultatie liep op 11 april af.

Oorspronkelijk liet de EU-Commissie het initiatief voor de eenmaking van de Europese betalingsmarkt grotendeels over aan de zelfregulering van de banken en hun Europese Betalingsraad. Dat is voorbij. In september kondigde de Commissie een antitrustonderzoek aan tegen de Europese Betalingsraad en zijn standaardiseringsproces voor betalingen via het internet. “Door de inefficiënte betalingssystemen in de Europese Unie zijn de transactiekosten nodeloos hoog, wordt de mondiale concurrentiekracht van de Europese economie ondermijnd en wordt het groeipotentieel ervan beperkt”, liet EU-commissaris voor Concurrentiebeleid Joaquín Almunia bij de verschijning van het Groenboek optekenen.

Betalingsinstellingen op de tweede rij

In 2007 legde de Commissie al de basis voor meer concurrentie met een richtlijn die een nieuw statuut van ‘betalingsinstelling’ en van ‘instelling voor elektronisch geld’ in het leven riep. Voor aspirant-betalingsinstellingen zoals Payfair blijven er echter nog altijd belangrijke hindernissen. Ondanks hun statuut krijgen ze geen rechtstreekse toegang tot belangrijke clearing- en afwikkelingssystemen zoals de vzw Uitwisselingscentrum en Verrekening (UCV) van de Belgische banken. Alleen instellingen die genoemd worden in de wet van 28 april 1999 op de betalings- en afwikkelingssystemen, onder meer de banken, kunnen rechtstreeks lid zijn van het UCV. De nieuwere betalingsinstellingen moeten via een bank werken. Het Groenboek vraagt zich nu af of daar geen toegang “volgens transparante en niet-discriminerende criteria” moet worden gegeven.

Drie remedies

Betaalmiddelenexpert Leon Dhaene denkt dat de markt heel wat competitiever kan worden als de Commissie op drie fronten maatregelen neemt. Om te beginnen, pleit hij voor gestandaardiseerde operationele procedures. “Betaalinstrumenten bestaan niet op zich. Je moet toegang hebben tot de bancaire infrastructuur. Die is voor betaalinstrumenten wat sporen zijn voor een trein. Als de breedte van de sporen verschilt, kan je er niet op rijden”, zegt Dhaene.

Een tweede maatregel spiegelt hij aan de SEPA-aanpak van de domiciliëringen. Vroeger gaf je de bank de opdracht een leverancier te betalen. Onder SEPA geef je je leverancier een mandaat om het geld bij je bank te vragen. “De klant zou moeten kunnen kiezen welke betaalkaart hij wil gebruiken en dan een mandaat geven om zijn uitgaven bij zijn bank te verrekenen. Als iedereen dezelfde formaten voor de betaaltransacties en dezelfde veiligheidsinfrastructuur gebruikt, is er geen reden voor een bank om dat te weigeren”, vindt Dhaene.

Ten slotte is hij een voorstander van de afschaffing van de ‘multilaterale interbancaire tarieven’, beter bekend onder hun Engelse naam multilateral interchange fees of kortweg MIF’s. Dat zijn vergoedingen die de betaaldienstaanbieder van de klant – de bank die de betaalkaart uitgeeft – aanrekent aan de betaaldienstaanbieder van de handelaar en dus uiteindelijk aan de handelaar zelf. Het systeem is niet transparant. De kaartgebruiker heeft geen kijk op de kosten die hij met zijn kaart bij de handelaar veroorzaakt en heeft dus geen stimulans om voor het goedkoopste betaalmiddel te kiezen. Het Groenboek is zeer sceptisch over de klassieke rechtvaardiging voor de invoering van dergelijke MIF’s, namelijk dat ze het kaartgebruik stimuleren.

“Als je de MIF’s verbiedt, zal de bank de kosten van de kaart rechtstreeks moeten verrekenen met haar klanten. Je zal de kaartvergoedingen spectaculair zien dalen als plots de consument van zijn bank te horen krijgt dat hij voor een transactie van 100 euro tientallen centen aan kosten moet betalen”, voorspelt Dhaene.

Andere wegen naar de markt

Nog voor de zomer wil de Europese Commissie met de eerste maatregelen komen op basis van haar Groenboek en de inbreng van de consultatieronde.

Payfair is ondertussen niet bij de pakken blijven zitten. Hun kaart beantwoordt aan de EMV-standaard (Europay, MasterCard, Visa) en kan in principe met alle betaalterminals in België worden gebruikt. Een proefproject met de Payfair-debetkaart bij Colruyt draait nog altijd. “Dat gaat vlot en efficiënt”, zegt divisiemanager accounting & banking Michel Van Mello. Hij geeft toe dat Colruyt met zijn steun aan Payfair een beetje de rol van ‘marktregulator’ speelt door meer concurrentie te creëren. De achtergrond is het incident in 2006, toen de banken besloten om Bancontact in te ruilen voor Maestro, wat volgens Colruyt de kosten voor de distributie met zo’n 10 miljoen euro zou verhogen.

Meer concurrentie scheppen, is ook de reden waarom Colruyt als eerste in de distributiesector de verwerking van de elektronische maaltijdcheques van Monizze en E-kena via Payfair aanvaardt. De uitgever van E-kena is de firma Scan ID van Highco, de Franse specialist in promotie- en marketingoplossingen voor consumentengoederen. Achter Monizze zitten voormalig IBM-consulent Jean-Louis Vanhouwe en Stephane Jacobs, de oprichter van het sms-parkerenbedrijf Mobile-For (verkocht aan Belgacom), naast financiers Jean-Guillaume Zurstrassen en Grégoire de Streel.

“Payfair zat in dezelfde situatie als wij”, schetst Thomas Danau, new business developer van Highco. “Zij zijn net als wij nieuwkomers op een gemonopoliseerde markt. Zij moeten die openbreken met lage transactiekosten voor de handelaren. Voor ons telt dat Payfair op alle betaalterminals wordt aanvaard. Alle grote retailers zijn klaar om onze kaarten te aan te nemen.”

Buysschaert: “Wij worden daar uiteraard een beetje als haas gebruikt om de prijzen van de anderen naar beneden te krijgen, maar het is toch een belangrijke vooruitgang. Wij hebben alvast de sympathie van de handelaren. We hebben ervoor gezorgd dat onze prijs nooit boven die van Bancontact ligt. Voor de handelaar maakt het geen verschil of hij met een debetkaart wordt betaald of met een elektronische maaltijdcheque via Payfair.” Het logo van Payfair staat op alle E-kena- en Monizze-maaltijdchequekaarten. Op die manier profiteren de Tervurenaren mee van de promotie van de elektronische maaltijdcheque door de organisaties van werkgevers en zelfstandigen.

“Rijk zullen we van die maaltijdcheques niet worden”, geeft Buysschaert toe. Maar in zijn kantoren aan het Vierarmenkruispunt bouwen nu al een twintigtal medewerkers ook toepassingen voor mobiele en internetbetalingen. “We gaan werken met prepaid en andere kaarten. Als we niet binnengeraken via de deur of de garage, dan wel via de schouw”, zegt Buysschaert, die verklapt dat hij elk jaar Sinterklaas speelt. “Wij zullen hier niet zitten wachten tot het tij keert. Wij hebben projecten in Centraal- en Oost-Europa (één van de bestuurders van Payfair is actief in de Roemeense bankwereld, nvdr) en in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Meestal in landen zonder een eigen nationaal kaartschema of waar de burgers niet altijd een bankrekening hebben, maar wel een mobieltje.”

BRUNO LEYNSE

“Als we niet binnengeraken via de deur of de garage, dan wel via de schouw”

Dominique Buysschaert

“Betaalinstrumenten bestaan niet op zich. Ze moeten toegang hebben tot de bancaire infrastructuur”

Leon Dhaene, N2Finance.