Het kan anders, het moet anders

Wanneer u dit leest, weet u ook al wat het verdict is geworden voor Ford Genk. Dat er gisteren hoe dan ook slechts nieuws is gebracht, was ook dinsdagavond, toen we Trends afsloten, al duidelijk. We kunnen alleen maar hopen dat op alle beleidsniveaus in België lessen getrokken worden uit deze dramatische ontwikkelingen. Want laat er niet de minste twijfel over bestaan. Hoe zeer we ook met wereldwijde economische problemen en structuurbreuken te maken hebben, Vlaanderen en België staan er absoluut niet machteloos tegenover.

Vooral Vlaanderen heeft nog altijd een patrimonium van ondernemingen en een schare van ondernemers die voor niets of niemand in de wereld moeten onderdoen. De ideeën zijn er, het voluntarisme is er, de ongebreidelde werkkracht en doorzettingsvermogen zijn er zeker ook. Niet enkel bij de ondernemers, maar ook in brede lagen van de bevolking. Daarnaast moet er ook een omgeving bestaan waarin al die potentieel sterke punten tot volle ontplooiing kunnen komen. En daar knelt het schoentje wel heel erg.

De begrotingsonderhandelingen en het zich stilaan op gang trekkend interprofessioneel overleg vormen uitstekende gelegenheden om de koe bij de horens te vatten en substantiële veranderingen aan te brengen in onze economische en maatschappelijke organisatie. De hamvraag is in hoeverre de diverse verantwoordelijken bereid zijn de platgetreden paden te verlaten. Hun traject wordt duidelijk aangegeven door wegwijzers met als opschrift ‘Prutsen in de marge’.

Nu al is het duidelijk dat de regering-Di Rupo opnieuw met een rist kleine en iets minder kleine maatregelen zal proberen om de lekken in het begrotingsschip te dichten. Op diverse kabinetten valt te horen dat, om een ancien in het begrotingsmetier te citeren, “de voorbereiding van een begroting bij mijn weten nog nooit zo amateuristisch en à l’improviste verliep als nu”. Een ernstige en structurele aanpak is dan ook deze keer niet te verwachten.

Aan structurele begrotingsproblemen is er nochtans geen gebrek. Uit de rapporten van de Vergrijzingscommissie blijkt telkens weer dat de vergrijzingskosten in het verleden systematisch te laag ingeschat werden. Bovendien wordt almaar duidelijker dat de snelheid waarmee die kosten de begrotingen overspoelen, even systematisch onderschat wordt. Knip- en plakwerk volstaat niet meer. Een rigoureuze en diepgaande analyse van de uitgavenmechanismen voor onder meer pensioenen en gezondheidszorg dringt zich op. Het uitblijven van deze onaangename oefening ondermijnt het vertrouwen van consumenten, producenten en investeerders. De regering-Di Rupo onderschat op grootschalige wijze de intelligentie van de burger.

Eens te meer zullen belastingverhogingen prominent aanwezig zijn in het knip- en plakwerk. Dat is dweilen met de kraan open. De mensen passen hun gedrag aan in functie van de belastingverhogingen, waardoor de inkomsten altijd lager zijn dan verwacht. Een saneringsbeleid dat in grote mate stoelt op belastingverhogingen, is met andere woorden gedoemd om de belastingdruk bijna oneindig op te drijven. Het spreekt voor zich dat dit perspectief niet bijdraagt aan het herstel van vertrouwen in de economie. Het uitblijven van een ernstig, structureel begrotingswerk fnuikt dus de economische groei, wat de budgettaire problematiek alleen maar nijpender maakt.

Ook het interprofessioneel overleg blonk de voorbije jaren niet uit door creativiteit en krachtdadigheid. De stoelendans rond de loonnorm heeft almaar minder te maken met de harde economische realiteit. Het probleem van de automatische loonindexering blijft voor de vakbonden een taboe dat jaarlijks duizenden jobs doet sneuvelen. Van een ernstig herstel van onze zwaar gehavende internationale concurrentiepositie kwam niks in huis. Net zo min als van een grotere differentiëring in de loonvorming, die nochtans nodig is om de tewerkstellingsgraad stevig op te drijven. Het gevaar dreigt dat de eenmaking van het statuut van bedienden en arbeiders uitdraait op een forse verhoging van de loonkosten voor arbeiders. Maar aan hun nettoloon zal dat niet te merken zijn.

Ons land zou er wel bij varen mochten ook de sociale partners hun overleg eindelijk gebruiken om zich met de echte problemen van onze maatschappij bezig te houden.

JOHAN VAN OVERTVELDT, Hoofdredacteur

Eens te meer zullen belastingverhogingen prominent aanwezig zijn in het knip- en plakwerk. Dat is dweilen met de kraan open.