Het Afrikaanse voetbalfeest

De FIFA-wereldbeker zal de talenten van een continent aan het licht brengen en ook zijn tekortkomingen.

Afrika presenteert in 2010 zijn meest spectaculaire wereldevenement ooit: de wereldbeker voetbal in Zuid-Afrika. Afrika’s echte coming out party is dat niet. Nieuwe genetisch onderzoek dat in 2010 vrijgegeven wordt, toont aan dat die allereerste party 60.000 jaar geleden plaatsvond. Een groep homo sapiens stak de engte van de Rode Zee over en zaaide zich uit over de hele planeet. Een groot deel van hun afstammelingen, samen met de achtergebleven voetbalgekke Afrikanen, zitten ze aan hun televisies gekluisterd van de eerste aftrap van de wereldbeker op 11 juni tot de finale op 11 juli.

De wereldbeker is een gedroomde kans om Afrika onder de aandacht te brengen, maar kan Zuid-Afrika de druk wel aan? Er zijn de vele geweldmisdrijven, de mistevreden bouwvakkers en de wankele economie.

Voor de eerste keer kunnen andere Afrikanen vaststellen dat Zuid-Afrika in vele opzichten dichter bij Australië of Argentinië staat dan bij hun eigen krakkemikkige landen. Zuid-Afrika doet het waarschijnlijk beter dan Polen en Oekraïne, die samen het EK van 2012 organiseren. De voorbereidingen van Oekraïne werden al als minderwaardig omschreven. De zonneschijn zal ook zijn duit in het zakje doen, evenals Zuid-Afrika’s sportcultuur en de drang om aanvaard te worden na jaren sportboycot wegens de apartheid.

Nieuwe luchthavens en wegen halen meer buitenlandse investeringen naar provinciesteden als Polokwane en Port Elizabeth. Maar de stimulans voor het toerisme in de armere landelijke gebieden vormt nauwelijks een compensatie voor de verbroken investeringsbeloften van het African National Congress dat door vriendjespolitiek wordt ondermijnd. De nieuwe stadions zullen slechts sporadisch vollopen en alleen maar dankzij het nationale rugbyteam.

Het is een grote zorg voor de FIFA dat het toernooi misschien niet Afrikaans genoeg zal zijn. Van alle binnenlandse voetbalclubs in Zuid-Afrika trekken alleen de Kaizer Chiefs van Soweto en de Orlando Pirates de grote massa. Er zullen niet veel fans komen uit de andere Afrikaanse landen die zich gekwalificeerd hebben. Heel wat zwarte Zuid-Afrikanen kunnen zich zelfs de gesubsidieerde ticketprijzen niet veroorloven en de kaartjes worden wellicht uitgedeeld aan verplegers en leraars. Klachten van andere ploegen zullen wellicht de ordeloze Afrikaanse supporters en hun vuvuzela’s (plastic trompetjes) tot zwijgen moeten brengen. Kortom, het grote moment voor Afrika zal verontrustend blank aanvoelen.

Stoffig en vol gaten

De controverse over het aantal toeschouwers zal echter niet uitdijen naar het terrein. De wereldbeker zal schitteren door de Afrikaanse voetballers. In 2010 zal Afrika Latijns-Amerika als voetbalmacht naar de kroon steken. Voor de eerste keer zijn er zes Afrikaanse teams vertegenwoordigd. Tot nog toe is er geen enkel gastland geweest dat niet de tweede ronde haalde en ook de nationale ploeg van Zuid-Afrika, die in 1996 de African Nations Cup won, zal er zich dankzij de thuissupporters doorslaan. Ghana en Ivoorkust zouden wel eens de wereld kunnen verbazen door op te rukken naar de finale.

Dat weerspiegelt de gestage opgang van de Afrikaanse voetballer, zegt Steve Bloomfield, auteur van ‘Africa United’, een portret van de sport op het continent. Het was een schok toen Kameroen Argentinië versloeg in de wereldbeker van 1990. Er speelden toen in Europa slechts een handvol Afrikanen, die in de lagere afdelingen rond ploeterden en blootgesteld werden aan racistische schimpscheuten. In 2010 zou zelfs een Afrikaanse overwinning tegen Italië geen schok teweegbrengen.

Rekening houdend met het feit dat de helft van de Afrikanen jonger is dan achttien, zal in 2010 nog meer Afrikaans materiaal – jongens met royale voetbalgaven – door de topclubs onder contract geplaatst worden.

Voetbal wordt in 2010 beslist het succesverhaal van Afrika, maar de sport zal in eigen huis uiterst slecht bestuurd blijven. De velden van de Afrikaanse nationale stadions zullen stoffig, vol gaten en bijna onbespeelbaar blijven. De binnenlandse competities zullen overschaduwd blijven door de Engelse Premier League, nog altijd veruit de grootste favoriet in Afrika. Lokale bestuurders zullen het voetbal gebruiken om een politieke machtsbasis op te bouwen. Stel u evenwel voor dat hun corruptie ingeperkt wordt onder druk van de wereldbeker: als een voetbalbond kan gedwongen worden om orde op zaken te stellen, dan kan dat misschien ook gelden voor een regering.

DE AUTEUR IS CORRESPONDENT VOOR OOST-AFRIKA VAN THE ECONOMIST.

y Door Jonathan Ledgard

2010Zuid-Afrika zal de sceptici in

het ongelijk stellen.