Hawaï

Hot spot

Op de vulkanische archipel met zijn 132 eilanden krijgt men het gevoel dat men in de buik van de aarde kan kijken. Elk eiland is verschillend van klimaat, fauna en flora. We bezochten er drie : Oahu, symbool voor sun, sea & sex ; Molokai als herinnering aan father Damien ; Hawaï met zijn brandende vulkanen.

TEKST EN FOTO’S : HENK VAN NIEUWENHOVE

Honolulu en Waikiki liggen níet op het eiland Hawaï ! Wel op het eiland Oahu. Hawaï is het grootste eiland van de archipel, wordt daarom ook Big Island genoemd. Oahu, dus. Eerst een dagje uitblazen on the beach en dromen van de hula. De vlucht via Washington (9 uur), Los Angeles (6 uur) en Honolulu (nog eens 6 uur !) is niet in de koude kleren gekropen. Hawaï ligt aan de andere kant van de aardbol, halfweg tussen de VS en Japan ( Pearl Harbor, remember !) en telt 12 uur achterstand op ons.

De palmbomen

van Waikiki Beach worden weggedrukt door de hoge torenhotels met duizenden kamers, waar de jaarlijkse stroom van 7 miljoen toeristen moet worden opgevangen. Een typisch Amerikaans strand… zonder hulameisjes. Wel queens of rock ‘n roll die reeds in de namiddag ( happy hour) op muziek van een of andere band op blote voeten de ziel uit hun bruingebrande lijf swingen. Het is heet op het zand. SS&S. Er worden geen doekjes om gewonden. Voor het overige zijn er nog de bikini contest en andere kijkvertoningen. Maar met zo’n jetlag genieten we liever van de wonderlijke zonsondergang, bijvoorbeeld vanop het terras van het Outrigger Reef Hotel.

‘s Avonds gaat het feest gewoon door. De ontmoetingsplaats bij uitstek is Duke’s Canoe Club, genoemd naar de legendarische zwemmer Duke Paoa Kahanamoku, die in 1912 twee gouden medailles won tijdens de Olympische spelen van Stockholm en nadien dé promotor werd van het surfen wereldwijd.

Toen Captain James Cook in 1778 voor het eerst op Oahu landde, zag hij reeds Hawaïanen op surfplanken de golven trotseren. Een jaar later zou de onfortuinlijke ontdekkingsreiziger op de stranden van Kealakekua (Big Island) gedood en in stukken gesneden worden. Wat de blanke invasie blijkbaar niet heeft tegengehouden. Van de 300.000 geschatte inwoners in 1778, ging het bergaf tot 40.000 in 1893, ten gevolge van syfilis, gonorrhea, cholera en andere geïmporteerde ziekten. Nu schat men het aantal rasechte Hawaïanen op 9500, oftewel 0,9 procent van de totale bevolking. Een aantal van hen woont op het eiland Ni’ihau, dat verboden terrein is voor toeristen. De oorspronkelijke taal wordt nog door circa 2000 mensen gesproken.

Waar

zijn de meisjes met bloemen in het haar, strooien rokjes, wiegende heupen, zon in de ogen ? Michel Kaiser weet het antwoord. Zo’n twintig jaar geleden verliet hij Oostende en landde na omzwervingen op het eiland Oahu, waar hij aan de universiteit de kans kreeg een cursus plastische kunsten te doceren. De haren in de wind, voert hij ons met zijn cabriolet door het donkere Honolulu. We gaan op zoek naar de échte hula-bars. “Ik ken een achttal adressen, er zal er wel eentje open zijn,” lacht hij. “Al moet ik toegeven dat ik in twee jaar niet meer op de zwier ben geweest.” Dat zal meteen blijken.

De ene bar is nu een snookerlokaal, de andere een Koreaanse stripteasetent, nog eentje een discotheek, en de laatste een boîte met Filippijnse animeermeisjes. “Neen, wij willen geen meisjes, wij willen bier… En hula. Kan iemand zeggen waar er nog hula gedanst wordt ?” Onze nachtelijke tocht begint meer en meer op Het Dwaallicht van Willem Elsschot te lijken. Wij zijn in het heden op zoek naar het verleden, en verdwalen in stad en tijd.

Honolulu is Honolulu niet meer. Hoogbouw torent boven de stad uit, enorme winkelcomplexen spreiden zich kilometers buiten het centrum uit. Het Ala Moana Shopping Center is het grootste in dat genre van de Verenigde Staten, naar verluidt ook van de wereld. Een winkelstad naast de stad, die Honolulu en Waikiki als het ware aan elkaar rijgt. Amerikanen (vanop het vasteland) en Japanners hebben de grondprijzen in Hawaï de hoogte ingejaagd, op tien jaar tijd soms vertienvoudigd. Koreanen heersen over het nachtleven.

Om de échte hula (niet te verwarren met de show in de grote hotels) te zien, kan je met een beetje geluk nog terecht in één van de kleinere stadjes op het eiland. Wat ook geldt voor het eten van een luau, een stoofpot van vlees, vis, groenten in een ondergrondse oven van lavasteen klaargemaakt. In de hoofdstad zijn hamburger, pizza en sushi troef.

In Waikiki

wordt zelfs het ‘trottoir’ door blanke Amerikaanse meisjes beheerst. Vermits de winkels heel laat openblijven, is er de hele avond veel geloop in Kuhio Avenue en omliggende straten. Daar defileren de hoeren. Ze gaan bijzonder agressief tewerk en klampen vaak argeloze wandelaars aan, bij voorkeur Japanners van gemiddelde leeftijd. Voor het echte nachtleven moet men een eindje van the beach weg, via Kalakaua Avenue, waar zich het Hard Rock Café bevindt, en verderop huizen van plezier waar the art of table-dancing beoefend wordt. De dames dansen naakt, op een jarretelgordel na, die uitpuilt van de dollars. Maar wij waren op zoek naar de authentieke hula. The AmericanDream (? !) heeft de Hawaïaanse mythe blijkbaar verdrongen.

Toch blijft Waikiki voor velen nog een droombestemming. Voor Japanners bijvoorbeeld, die er komen trouwen (of hun huwelijk nog eens overdoen). Japan en Hawaï hebben iets samen. In de jaren ’80 werden miljarden yens in Hawaï geïnvesteerd. Zo’n 30 procent van alle hotelkamers en 70 procent van de kamers boven 100 dollar per nacht, op de hele archipel, zijn eigendom van Japanners. Toen de miljardair Genshiro Kawamoto een optrekje zocht in Hawaï, liet hij zijn oog vallen op het eigendom van industrieel Henry Kaiser (niet te verwarren met onze Michel Kaiser) en kocht het voor 40 miljoen dollar.

Enkele kilometer

buiten de stad brengen tientallen autocars Japanse en Amerikaanse toeristen naar Pearl Harbor. Bij het ochtendkrieken, op zondag 7 december 1941, speelde zich hier een drama af : voor de Amerikaanse vloot de grootste nederlaag, voor de Japanse luchtmacht de grootste overwinning uit de geschiedenis. Het paradijselijke Oahu veranderde toen in een inferno.

Grote bedrijven of ze nu uit Japan of Amerika komen zijn dol op Waikiki, dé incentivebestemming bij uitstek voor megagroepen. Zo waren we in het Hilton Hawaiian Village getuige van de worldwide convention van Uniglobe Travel International, een groep die wereldwijd 1180 franchise-reisagentschappen onder zich heeft. Zo’n congres begint met een Aloha Welcome Reception (in short en T-shirt) en eindigt met een Gala Awards Dinner (in smoking), met ronkende speeches, glitter en glamour, vuurwerk en swing. Alle voorzieningen zijn in Waikiki voorhanden om groepen van enkele duizenden mensen klaar te stomen voor (nog) betere prestaties.

Zaakjes doen is in Honolulu vooral voor de Chinezen weggelegd. Zelfs de lei, de beroemde bloemenkralen, worden door Chinezen vers uit de koelkast verhandeld. Chinatown is nog één van de meest authentieke wijken, de oorspronkelijke Hawaïanen die zo’n duizend jaar geleden van Samoa, van de Markiezen, of god-weet-waar gekomen zijn buiten beschouwing gelaten. Hawaï is een smeltkroes van volkeren : de blanken (Caucasiërs noemt men ze hier) vormen 23 % van de bevolking, de Japanners 22 %, Hawaïanen en half-Hawaïanen 20 %, Filipijnen 15 %, Chinezen 6 %, zwarten, Koreanen en Samoanen ieder rond de 2 %. De totale bevolking bedraagt 1,1 miljoen.

Op een goede 200 jaar is een beschaving zo goed als weggeveegd. Zeer merkwaardig is wel dat de koningen hun rijk zonder slag of stoot uit handen hebben gegeven. De Amerikanen hebben de archipel in verschillende stappen geannexeerd : te beginnen in 1893, om het karwei te voltooien in 1959 met de uitroeping van de vijftigste staat van de VS. De Kawananakoa, afstammelingen van de monarchie, zijn nu actief in justitie en politiek. Wie meer wil weten over de geschiedenis van Hawaï raden we een bezoek aan het Bishop Museum in Honolulu aan.

De eilanden

van Hawaï zijn misschien wel het mooiste vanuit de lucht, omdat je dan heel nauwkeurig de breukklijn in de aarde kan volgen. De roodbruine of groene vulkanen liggen in de donkerblauwe oceaan mooi achter elkaar, als kostbare stenen van een lang uitgerekt halssierraad. Men merkt ook zeer goed de grote klimatologische verschillen tussen de eilanden. Kauai is helemaal groen, overdekt met tropisch regenwoud. Met een regenval van 1270 cm/jaar is dit de natste plaats op aarde. Molokai daarentegen is verdord, met veel zand en ‘s werelds hoogste rotsklippen in zee. Een ontoegankelijk eiland, waar het leven hard is.

Dat was zeker het geval toen Jozef De Veuster hier in 1864 aankwam, in de plaats van zijn broer die vlak voor de reis ziek was geworden. De pater uit Tremelo is sedert een jaar weer thuis. Naar aanleiding van zijn zaligverklaring werden de resten van zijn rechterhand weer naar Molokai overgebracht en begraven op de plaats waar zijn lichaam oorspronkelijk rustte.

We zitten met drie passagiers in de kleine De Havilland van Island Air : een kloosterzuster, de Amerikaanse filmmaker Dan Ziegler en uw dienaar. Ziegler vertelt over zijn plannen “de financiering is bijna rond” om een film te maken over Father Damien. (Later vernemen we dat Robin Williams de rol van Damiaan zal vertolken en dat de film in 1997 zal gedraaid worden.) We vliegen over het schiereiland Kalaupapa, waar de leprozerie gevestigd was en is. Een landtong die uit de muil van de vulkaan komt en het water lijkt op te likken. Het peninsula ziet er troosteloos uit, verlaten, van de buitenwereld afgeschermd door natuurlijke barrières : de scherpe rotsen die in zee uitsteken en de loodrechte rotswand aan de andere kant. Daar heeft Damiaan zijn ezelspad in de stenen uitgehouwen. Op Kalaupapa Airport staat een houten barak : er landen dagelijks drie of vier kleine vliegtuigjes met een verschil van 2 uur tijd. Bezoekers moeten in de hut wachten tot iedereen er is. Ze krijgen een folder te lezen over pater Damiaan en zijn collega’s : “They came to serve.”

In de leprozerie

mag men niet vrij rondlopen, men wordt rondgeleid in een busje van Damien Tours het klinkt haast sarcastisch. Er zijn vandaag een tiental bezoekers die worden verwelkomd door Richard Marks. Men noemt hem de sheriff van Kalaupapa. Hij draagt de tekenen van de ziekte van Hansen, net als de overige negentig bewoners. Sedert eind jaren ’40, toen een doeltreffend geneesmiddel werd gevonden, zijn deze mensen genezen, maar ze verkiezen hier te blijven wonen. Zij zijn de levende herinnering aan een nachtmerrie. Ze leven in nette huisjes, geschraagd rond een kerkje. Er is een winkeltje dat wekelijks bevoorraad wordt, een bibliotheek, een postkantoor, een secretariaat, een gemeentehuis en Elaine’s Place, de plaatselijke bar. Er klinkt muziek van crooner Elvis. “Soms kan het hier erg laat worden,” zegt één van de bewoners die door de gids steevast patients genoemd worden.

We volgen de kustweg, langs enkele duizenden graven, en bereiken het kerkje dat Damiaan gebouwd heeft. Onder het kruis van Christus staat een grote zwartwitfoto van de pater. Naast de kerk ligt zijn graf. Vanop die plek ziet men de twee rotsen in de zee, waartussen honderd jaar geleden de nieuwkomers in zee werden gegooid, omdat de boten niet dichterbij durfden te komen. “De gelukkigsten haalden de kant niet,” weet de gids. Damiaan stierf op 15 april 1889, als slachtoffer van de mycobacterium leprae. Hij was 49 jaar. “Suppose the disease does get my body, God will give me another on Resurrection Day,” schreef hij. Wanhoop en hoop, in één zin verenigd. Maar ook : “The only beauty here is the isolation.” De vertwijfeling is tastbaar op deze plek. Een keer in je leven moet je hier geweest zijn om dit aan den lijve te voelen.

Big Island

is onze volgende hop, de meest boeiende bestemming ter aarde voor vulkanologen. Het zicht vanuit de lucht is adembenemend. Twee reusachtige kegels de borsten van moeder aarde rijzen uit de zee op tot een hoogte van boven de 4000 meter. De hoogste is Mauna Kea (4185 m), de witte berg, die in de winter bedolven wordt onder de sneeuw. Wist u dat er in Hawaï geskied wordt ? De beste Amerikaanse skiërs komen elk jaar naar Mauna Kea om te trainen. Gelukkig slaapt de berg. Dat geldt niet voor de Mauna Loa (4149 m), de lange berg. Elke generatie komt hij een keer tot braken. In 1984 gebeurde dat een laatste keer. Mauna Kea is de hoogste berg op aarde, gemeten van de voet (onder het oceaanoppervlak) tot de top : 9100 m. Mauna Loa is in massa de meest volumineuze berg van onze planeet. De langste (opgemeten) eruptie ter wereld speelt zich ook in Hawaï af : de Kilauea is onafgebroken vuur aan het spuwen van 1983 tot op heden.

Vanuit Hilo, een aangenaam stadje dat nog de sfeer van vroeger in zich draagt, rijden we naar Hawaï Volcanoes National Park, waar men het resultaat van 70 miljoen jaar vulkanische activiteit kan bewonderen. Men kan er verschillende kraters overschouwen en de lavastromen van de voorbije decennia heel duidelijk situeren. Wanneer we dan in zuidelijke richting naar zee rijden, zien we prachtige vulkanische landschappen, waar de natuur schoorvoetend bezit neemt van de vruchtbare lava. Langs de kust verdwijnt de weg plots onder de verse lava. Van hieruit waag ik me nog een tweetal kilometer te voet verder “betreden op eigen risico” tot ik de actieve lavastroom, onder hoge dampkegels, in de Pacific zie stromen. Ik zie het eiland hier letterlijk groeien. Magisch is dat.

Vanuit de helikopter valt nog meer te zien. Het rode vuur dat kissend in de zee glijdt om daar langzaam te verstenen tot pikzwarte materie. En dan maakt de helikopter een duik en vliegen we enkele meters boven de actieve krater, Puu Oo Vent, waar het kolkende magma pruttelt en opspat als in een enorme kookpot. We scheren langs de rand van de krater en dagen de berg uit. Tot hij weer vuur zal spuwen om dit levende eiland verder te laten groeien. Het paradijs is de vrucht van de hel.

En wat krijg ik de laatste avond bij Uncle Billy in Hilo voorgeschoteld ? Jawel, een rasechte hula, gedanst door een mooi Hawaïaans bloemenmeisje !

Info : Transamerica, Dekenijstraat 19, 1180-Brussel. Tel. : (02) 340.08.80. Fax : (02) 340.08.77.

Krater Puu Oo Vent, in 1986 met volle geweld uitbarstend, pruttelt tien jaar later nog flink na. De lava koelt langzaam af en vormt sculpturen.

Waikiki Beach, paradijs voor surfers, barst los tijdens het happy hour.

Hula-meisje met lei en de vismarkt in Hilo op Big Island.

Boven : torenhoge gebouwen in Honolulu. Links : Waikiki Town bij invallende duisternis.

Pearl Harbor : trekpleister voor Japanse toeristen.

Molokai. Boven : de kerk van pater Damiaan en de rots waar de melaatsen in zee werden gegooid. Onder : busje van Damien Tours en het graf van Jozef De Veuster.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content