Hart, hoofd en handen

PAUL VERDIN

Het woord ‘groei’ wordt te pas en te onpas gebruikt, alsof je groei kunt realiseren door er maar vaak genoeg om te roepen in politieke verklaringen of in de media, of door spectaculaire getallen naar voren te schuiven in budgetprognoses of balansen. Gelukkig zijn er in de bedrijven nog harde werkers die de economie draaiend houden en zich elke dag inzetten om het hoofd te bieden aan de voortdurende veranderingen en onzekerheden, en daar zelfs positief mee omgaan om een paar procenten beter te proberen doen dan in het verleden.

Aan dat harde labeur in het bedrijf en voor de klant wordt vaak voorbijgegaan. Dat is een opvallende conclusie van onze studie over de voorwaarden van een succesvolle strategische verandering. Die studie is gebaseerd op de analyse van meer dan 8000 commentaren van meer dan 4000 deelnemers aan meer dan 90 strategische veranderingstrajecten. Die werden uitgevoerd over een periode van 5 jaar in 25 internationale bedrijven die actief zijn in 12 sectoren. Het onderzoek vond plaats in samenwerking met Synthetron, een bedrijf dat de technieken van de sociale media gebruikt om strategische processen in bedrijven te ondersteunen.

Het belang van een gedegen strategische analyse en een wervende visie voor bedrijfsprocessen krijgt al lang veel aandacht. Sinds een decennium heeft een term zoals emotionele intelligentie (EQ) zijn intrede gedaan in de managementliteratuur. Die bood een tegenwicht voor de soms te eenzijdige aandacht voor de analytische en de rationele benadering van strategisch management en leiderschap, die veelal was gebaseerd op het IQ.

Uit de resultaten van onze studie blijkt dat het hart – geloven we erin? spreekt iets ons aan? willen we dit echt? – en het hoofd – zijn we overtuigd van de noodzaak van een strategie? hebben we een gedegen analyse en strategie gemaakt? – ongeveer even belangrijk voor de succesvolle implementatie van strategische veranderingen zijn. Dat is voor veel bedrijfsleiders misschien geen nieuws, maar wel een empirische bevestiging van het belang van een evenwicht tussen beide.

Maar het onderzoek toont nog iets anders aan: de vergeten dimensie van alles wat met de handen te maken heeft. Zijn we wel in staat te doen wat we willen en moeten doen? Beschikken we over de vereiste mensen en competenties? Zijn onze processen aangepast aan onze mogelijkheden en hebben we de middelen om die uit te voeren? Ook de budgetten spelen hier een rol. Die factoren, die we samenvatten onder de noemer ‘handen’, blijken even belangrijk te zijn als de twee vorige – het hart en het hoofd – samen. IQ en EQ zijn dus nodig, maar zeker even belangrijk – en wellicht nog belangrijker – zijn daadkracht en slagkracht.

Naar die drie dimensies – hart, hoofd en handen – moet altijd voldoende aandacht gaan in een strategisch veranderingstraject. Wie tekortschiet in een van die facetten, kan dat blijkbaar niet compenseren door extra nadruk te leggen op de andere. Elk van die drie aspecten stelt zijn eigen eisen en heeft zijn eigen functie. Een gebrek aan visie of strategisch inzicht kan niet worden vervangen door een superefficiënte bedrijfsvoering; een gebrek aan daadkracht kan niet worden goedgemaakt door een gesofistikeerde analyse; en een slechte strategie kan door hartverwarmende initiatieven niet worden omgetoverd in een goede.

De managers en de medewerkers van bedrijven vertellen ons: geef ons de middelen om te doen wat van ons wordt verwacht, en wat we willen en moeten doen. Die conclusies liggen in de lijn van wat managementexperts zoals Jim Collins al vaak hebben geschreven. Ook zij baseerden zich daarvoor op empirisch onderzoek naar wat zich in succesvolle ondernemingen afspeelt.

Het zijn vaak niet de meest glamoureuze of gesofistikeerde bedrijven of strategieën die op lange termijn het meeste succes hebben, wel degene die op een consistente en evenwichtige manier rekening houden met de drie h’s. Misschien is dat ook een boodschap voor de politieke en de economische leiders van deze tijd: groei ontstaat niet zomaar uit economische of financiële modellen, G20-verklaringen of Europese budgettaire regels, ze is het resultaat van het harde werk dat vele mensen verrichten- met hun hoofd, hun hart en vooral hun handen.

De auteur is professor strategie en internationaal management aan Solvay (ULB), TIAS (Tilburg) en KU Leuven.

IQ en EQ zijn nodig, maar zeker even belangrijk – en wellicht nog belangrijker – zijn daadkracht en slagkracht.