Hangbuikvarken of monnik?

U HEBT DE RAGE wellicht ook gezien. Vooral rond katten. Daar moeten we van leren! Ons leven is te druk, we moeten van dieren leren een betere balans te ontwikkelen tussen inspanning en ontspanning.

Hebt u ooit een wolf of een kat gezien met een burn-out? Een leeuw die zich schuldig voelt als hij te lang geslapen heeft, of te veel vlees gegeten heeft? Een kat die zich laat opjagen door e-mails, Facebook of Twitter? Dat lummelt maar aan, tot er iets zijn aandacht trekt, en gaat pas dan over tot actie. Een kat leeft in het hier en nu. Katten denken niet na over wat anderen over hen denken op Facebook.

NET OP HET MOMENT dat je denkt, belachelijker kan toch niet, zie je dat er toch weer een coach een ander dier van stal haalt. Nadat we geleerd hebben te denken als een kat, te leven als een luiaard, te jagen als een wolf, zo slim te zijn als een octopus, en te rusten als een leeuw, kan ik nu met trots aankondigen dat ik hét inzicht in de opbouw van veerkracht en stressmanagement heb verworven. Leef als een hangbuikvarken. Slimme dieren, grote genieters, deugnieten en ze spelen graag. Zijn dat niet dé idealen van de moderne mens? In het hier en nu leven, slim zijn, creatief…

Maar katten of hangbuikvarkens moeten geen rekeningen betalen, hun kinderen naar school brengen of mails beantwoorden. Toen viel mijn blik op een artikel met als kop ‘Geluk is voor dieren, betekenis is voor mensen’. Als tiener was ik al onder de indruk van wat Einstein zou gezegd hebben: geluk nastreven is het ideaal van varkens. Onbewust heb ik waarschijnlijk een link naar de hangbuikvariant gelegd.

ER IS ERNSTIG ONDERZOEK verricht naar geluk, met nauwkeurige metingen en wereldwijde steekproeven. Heel kort door de bocht: economische groei bezorgt ons wel degelijk hangbuikvarkensgeluk. Maar… er is een vrij sterk negatief verband tussen de mate waarin we de wereld zinvol vinden en onze economische welvaart. Om nog maar eens een dier uit zijn nest te halen: de ‘rat race’ maakt ons wel rijker, ja zelfs gelukkiger, maar we hebben de neiging het allemaal wat zinloos te gaan vinden. Rijke landen hebben meer last van nihilisme, cynisme, je weet wel, het gevoel dat plots verdwijnt als de Notre Dame afbrandt en we spontaan, zonder economische calculus, geld geven voor het goede doel. Zich verbonden weten met een hoger iets, een ultieme waarde, nauw verbonden met het religieuze gevoel, verdwijnt blijkbaar vrij snel als je (als land) rijk wordt. Een van de laagste scores op ‘zinvolheid’ vind je in Hongkong. Andere landen die laag scoren zijn: Japan, Spanje, Frankrijk en… België.

ER IS OVERIGENS een verschuiving waar te nemen in de meest recente studies over de bedreigingen van ons psychologisch welzijn. ‘Betekenis’ krijgt een steeds grotere plaats bij levenscoaching. En jaren geleden was ik ook al geneigd de stelling te onderschrijven dat de grootste bron van stress de morele stress is. Het is een verband, en niet perfect. De grote uitzondering van het rijke land dat toch grote belangstelling heeft voor ‘zinvolle verbondenheid’ is uiteraard de Verenigde Staten.

Hoe kan dat negatieve verband ontstaan? Rijke landen zijn gemiddeld genomen individualistischer, beter opgeleid en dus kritischer, de gezinnen zijn er kleiner en men vindt minder troost bij godsdienst. Vooral in religiositeit zijn de Amerikanen wereldwijd absolute buitenbeentjes onder de rijke landen.

ZEI NIETZSCHE AL NIET dat wie een ‘waarom’ in het leven heeft, zich van het ‘wat en hoe’ niet te veel aantrekt? En hoe doen monniken dat eigenlijk, zich verbonden voelen met het grotere zinvolle geheel? Moeten we dan toch gaan leven als een monnik? Snel even de bijbel raadplegen: “Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren.” (Mattheüs 6:26). Daar hebben we ze weer, de dieren. De cirkel geraakt ooit nog rond. Maar ook vogels zullen mijn columns niet schrijven.

De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School Volg mij op www.marcbuelens.com