Greenspan speelt zijn laatste troeven uit

Alan Greenspan en George W. Bush hebben het grof geschut bovengehaald. Daarmee lijkt het risico op een langdurige recessie te verminderen, maar tegen welke prijs?

Economen wordt dikwijls verweten dat ze recessies veroorzaken: ze zeggen dat het slecht gaat, waarna de consumenten hun gedragingen wijzigen en er uiteindelijk een vertraging komt… Onzin natuurlijk: je kunt evengoed de weerman de schuld geven van het slechte weer. Trouwens, de beste economische barometer blijft nog altijd de beurs: miljoenen en miljoenen individuen drukken hun opinie uit door aandelen te kopen of te verkopen. Deze barometer staat vandaag op ‘slecht’. Kortom: je mag de economen alle plagen toeschrijven, maar niet dat zij al die beleggers ervan hebben overtuigd om het zwartgallig in te zien en hun aandelen te dumpen. Integendeel, de meeste economen hebben het slechte weer zelfs niet zien aankomen.

Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank ( Federal Reserve, kortweg Fed), heeft het onweer en de dreigende depressie wél zien aankomen. Hij gaf de financiële markten en de economie een flinke dosis rentemedicijn. In de weken na de aanslagen in New York en Washington daalde de eigenlijke rente tot bijna 0%. Dit is heel wat minder dan de 2,5% officiële target-rente van de Fed. Eenvoudig gesteld: de VS bevond zich een week lang in de Japanse zirp-situatie, een toestand van zero interest rate policy.

Intussen heeft Greenspan zijn laatste troeven uitgespeeld: hij voerde nog eens twee sterke rentedalingen door en _ tegen zijn gewoonte in _ ging hij ook akkoord met een gigantisch pakket overheidsstimuli. Samen met de eerder toegekende belastingverlaging zal de regering van George W. Bush 2% van het bruto binnenlands product (BBP) terugstorten aan bedrijven en consumenten. Indien nodig kan de overheid nog wel meer stimuluspakketten uitwerken, aangezien haar budget nog steeds in evenwicht is. En wellicht zal dat ook gebeuren, nu de munitie van Greenspan bijna is opgebruikt.

De sterke groei van de overheidsuitgaven en het (opnieuw) uit de hand laten lopen van de liquiditeitsgroei zijn evenwel niet zonder risico. De leden van de Europese Centrale Bank (ECB) zouden zich uiterst ongemakkelijk voelen bij deze situatie: het zijn de ingrediënten voor een toekomstige inflatie, die wellicht niet zal opduiken in 2002, maar later, in 2003-2004. Als de reactie op de WTC-crisis nieuwe onevenwichten veroorzaakt, zal de rekening nog jarenlang op de economie blijven wegen.

Tot nog toe heeft de beurs het leven door de roze bril bekeken: in sommige sectoren staan de koersen zelfs hoger dan vóór 11 september.

Maar de euforie verbergt onrust: in de jaren die volgden op de vorige recessies, is de beurs ook telkenmale gestegen (zie grafiek: Timing aankopen aandelen). Alleen waren die stijgingen vooral toe te schrijven aan een daling van de langetermijnrente. Tussen 1990 en 1993 daalde de langetermijnrente in de VS van 9,5% tot maar liefst 5,5%. Zo’n daling rechtvaardigt zonder problemen een beursstijging met 75% (vergeleken met obligaties deden de aandelen het in die periode zelfs nog iets minder goed). Ook in 1981 steeg de beurs sterk na de recessie, maar opnieuw was dat te danken aan een daling van de langetermijnrente. In 1974 steeg de beurs ook, maar dat compenseerde geenszins de stijging van de inflatie.

Wie zegt dat de aandelen het goed doen omdat ze anticiperen op een herstel, spreekt dus niet de volledige waarheid. De stijgingen in het verleden waren meestal toe te schrijven aan een spectaculaire daling van de langetermijnrente. Vandaag staat de rente echter al zeer laag. Het dalingspotentieel vanaf het huidige niveau van 4,5% is dan ook beperkt. Meer nog: een verdere daling zou betekenen dat het Japanse scenario zich doorzet.

Het kan natuurlijk ook dat de langetermijnrente níet meer daalt, als gevolg van de gestegen overheidsuitgaven en de vrees voor een toekomstige inflatie. Een stijging van 4,5% naar 5,5% (wat, in historisch perspectief, nog steeds een lage rente is) zou de beurs dan met bijna 20% doen dalen. We gaan dus de eerste recessie sinds lang tegemoet waarbij Wall Street niet zal worden geholpen door een gelijktijdige rentedaling.

Het gereputeerde beursblad Barron’s titelde deze week: ‘ Buy Stocks‘. Zijn analisten zijn er blijkbaar van overtuigd dat de bedrijfswinsten volgend jaar al boven het bubble-niveau van 2000 zullen uittorenen. Het is zoals Sabine Hagedoren, die telkens wanneer het weekend eraan komt, mooi weer voorspelt. Om maar te zeggen dat u niet alles moet geloven…

Geert Noels

De auteur is hoofdeconoom van Petercam.

Krijgt u de raad om nu aandelen te kopen? Vergelijk het met Sabine Hagedoren die voor het weekend weer eens mooi weer voorspelt. Om maar te zeggen dat u niet alles moet geloven…