Gewond door de beer

De olieprijs daalt fors, de roebel stort in. Rusland wordt bedreigd door dezelfde explosieve cocktail als in 1998. De winstwaarschuwingen van de buitenlandse bedrijven die in het land actief zijn, beginnen zich op te stapelen.

Veel economen denken dat Rusland sterker staat dan tijdens de crisis van 1998, omdat het land minder schulden heeft en het over meer valutareserves beschikt. Maar al komt het misschien niet zover dat Rusland zijn betalingsverplichtingen niet kan nakomen, toch staat het land voor een zware recessie. Zowel de Russische centrale bank als de minister van Financiën verwacht dat het bruto binnenlands product (bbp) met 4 procent daalt als de olieprijs niet opnieuw stijgt. In combinatie met de verzwakking van de roebel zal dat een weerslag hebben op de resultaten van de buitenlandse bedrijven die actief zijn op de Russische markt.

Duitsland

Rusland is een van de geprivilegieerde handelspartners van Duitsland en een belangrijke klant voor industriële groepen zoals Siemens, ThyssenKrupp, Volkswagen en E.On, dat ongeveer een tiende van zijn winst uit Rusland haalt. Adidas heeft afgelopen zomer een forse winstwaarschuwing de wereld ingestuurd door de verslechterde situatie in Rusland. De groep realiseerde er in 2013 nog een omzet van ruim 1 miljard euro (7 % van de groepsomzet). Ze groeide er sterk en had er een hoge rentabiliteit.

De farmaceutische groep Stada, die is gespecialiseerd in generische en voorschriftvrije geneesmiddelen, realiseerde een vijfde van haar verkoop in Rusland. Metro haalt zelfs meer dan een kwart van zijn bedrijfswinst uit Rusland. Het Duitse retailconcern heeft de beursintroductie van zijn Russische filiaal, die begin 2014 op stapel stond, voorlopig in de koelkast gezet.

Frankrijk

Ook verscheidene Franse bedrijven hebben belangrijke activiteiten in Rusland, waaronder vooral Renault. Met haar partner Nissan heeft de autogroep eind 2013 de controle overgenomen over Avtovaz (Lada), de autoritaire leider op de Russische automarkt. De terugval van de Russische autoverkoop valt samen met een structureel gebrek aan concurrentiekracht. Avtovaz had al plannen om het aantal arbeidsplaatsen met bijna de helft terug te schroeven tegen 2020.

Rusland was in 2013 ook de grootste afzetmarkt van Danone, met een aandeel van 11 procent in de omzet. Maar de wereldleider in de zuivelsector genereert er slechts kleine winstmarges. Société Générale, de eigenaar van Rosbank, beschikt over een kredietportefeuille van 13 miljard in Rusland. Tarkett, een bedrijf dat in vloerbekleding doet, haalde in 2013 zelfs 35 procent van zijn omzet en 61 procent van zijn bruto-exploitatieoverschot uit Oost-Europa (waaronder Rusland).

Van de grote Europese groepen is Carlsberg het meest afhankelijk van de Russische markt. De op drie na grootste brouwer ter wereld had in 2007 de controle overgenomen over Baltika, de Russische marktleider. Toen de belasting op bier werd verhoogd, had dat een sterke impact op de cijfers van Carlsberg. De Deense groep blijft sterk afhankelijk van Rusland. In 2013 realiseerde ze er bijna 40 procent van haar bedrijfswinst.

Energie

Oliemaatschappijen en hun toeleveranciers hebben zowel te lijden onder de daling van de olieprijs als onder de internationale sancties tegen Rusland. Total, Repsol en Royal Dutch Shell hebben belangen in Russische bedrijven met het oog op de exploratie van het Arctische gebied. Total heeft zijn aankoop van Novatek-aandelen stopgezet, nadat een vliegtuig van Malaysia Airlines uit het Oekraïense luchtruim werd geschoten. BP heeft bijna een vijfde van de oliereus Rosneft in handen. Dat vertegenwoordigt een derde van zijn reserves, maar slechts een tiende van zijn winst.

Financiële sector

Toen Rusland zestien jaar geleden zijn schulden niet kon terugbetalen, leidde dat tot de instorting van het prestigieuze LTCM, een hedgefonds dat werd beheerd door twee winnaars van de Nobelprijs economie. Dat doet ook vragen rijzen over de impact van de nieuwe Russische crisis op de financiële wereld. In België heeft KBC eind 2012 zijn Russische filiaal Absolut Bank verkocht voor 300 miljoen euro. In Frankrijk blijft Société Générale vasthouden aan Rosbank. Maar de Franse instelling heeft maatregelen getroffen om het filiaal te isoleren, wat het maximale risico in geval van een nationalisering beperkt tot minder dan 5 miljard euro. Het gewicht van Rusland in het totale kredietrisico van 426 miljard euro bedraagt slechts 3 procent.

De Oostenrijkse banken zijn veel kwetsbaarder. Ze hadden eind 2013 voor bijna 40 miljard euro aan activa in Rusland, en nog bijna zeven keer meer in de rest van Oost-Europa, waarvan de economie sterk afhankelijk is van Rusland. Het risico voor het Oostenrijkse financiële systeem is dus niet te verwaarlozen, temeer omdat het land een grote banksector heeft. De activa van de Oostenrijkse banken vertegenwoordigen 350 procent van het bruto binnenlands product van het land, tegenover een gemiddelde van minder dan 300 procent voor de hele eurozone.

Raiffeisen Bank, die is gespecialiseerd in Oost-Europa, lijkt het grootste risico te lopen volgens het agentschap Bloomberg. Het management blijft er vertrouwen in hebben. Toch vertegenwoordigt Rusland een vijfde van het eigen vermogen van Raiffeisen Bank. Als we daar Oekraïne aan toevoegen, is dat zelfs een vierde.

CÉDRIC BOITTE

Het bruto binnenlands product van Rusland daalt met 4 procent als de olieprijs niet opnieuw stijgt.