Ze zijn geboren in de jaren tachtig en negentig, ze willen erbij horen en ze zijn boos. En straks — als ze over tien tot twintig jaar aan de macht komen — nemen ze wellicht wraak en vereffenen ze een aantal openstaande rekeningen. En ze hebben gelijk. Generatie Y, zoals de hypergeconnecteerde ‘screenagers‘ weleens worden genoemd, heeft het zeker sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 niet onder de markt. Ze botsen op systemen die afgestemd zijn op de oudere generaties, wat zich onder meer vertaalt in een torenhoge jeugdwerkloosheid. Generatie Y is in Zuid-Europa al gedegradeerd tot de ‘generatie 700 euro per maand’. Ze erven gigantische overheids- en pensioenschulden, hoofdzakelijk gemaakt door de oudere generaties. Dat veroordeelt de startende werkenden tot een immer hoger oplopende belastingdruk, waarvoor ze steeds minder in de plaats krijgen. Daarbovenop worden ze geconfronteerd met een niet-duurzaam gebruik van de planeet, met de tijdbom van de klimaatopwarming als grootste hypotheek. Ja, er is interpersoonlijke solidariteit tussen de generaties, maar niet iedereen heeft het geluk te kunnen terugvallen op een geldstroom van oud naar jong.
Bovendien is het een generatie die haar mannetje staat, die niet vies is van boter bij de vis en het niet zo op hiërarchie begrepen heeft, zeker als de leidende elite het eigenbelang verdedigt ten koste van het algemeen belang. Het protest — van Brazilië tot Egypte — wordt gedragen door deze jeugdige revolutionairen met veel inzicht en ambitie, maar zonder hoop en perspectief. Maar een elitair systeem omvormen tot een goed ademende democratie, waar iedereen gelijk aan de start staat en waar welvaartsvernietigende machtsposities tijdig gesloopt worden, is allesbehalve eenvoudig. Ook het Westen heeft decennia en talrijke omwentelingen nodig gehad om tot instituties te komen die een minimale vorm van creatieve destructie mogelijk maken. En dan nog weten pressiegroepen de wet geregeld naar hun hand te zetten — denk aan de Arco-affaire in België. Revoluties zijn in regel niet meer dan een overgang van het ene autoritaire regime naar het andere, waarbij de elite of de touwtjes in handen houdt of vervangen wordt door een andere, even ondemocratische elite. Dat proces gijzelt nu de Arabische Lente.
Het mag een wonder heten dat de combattieve generatie Y in het Westen het protest nog niet beter georganiseerd heeft, gezien de erfenis van de werkloosheid, de schulden en de verstarde systemen. Mogelijk heeft een te grote meerderheid het nog te goed, en doet de heersende elite net genoeg om de spanningen onderhuids te houden. De jonge minderheid vult daarom vandaag misschien niet de Brusselse Grote Markt, maar over enkele legislaturen wel de Wetstraat 16 en andere machtsbastions. De leiders van morgen zullen andere en hardere beslissingen willen en moeten nemen dan de leiders van vandaag. Denken sommigen echt dat de volgende generaties nog decennialang voor Dexia zullen betalen, voor een factuur van ziekelijk winstbejag waar zij niets mee te maken hebben? In het geval van Dexia staan ze weliswaar via de uitgeschreven staatswaarborgen voor een voldongen feit, maar dat zal alleen maar hun gedrevenheid scherpen om een einde te maken aan het onhoudbare en jongerenonvriendelijke beleid. Laat één ding duidelijk zijn: generatie Y had nooit waarborgen voor Dexia uitgeschreven. Bovendien hebben de volgende generaties een alternatief achter de hand om Dexia en andere onbetaalbare erfenissen uit te spuwen. Als de factuur te hoog oploopt, resten hen de paardenmiddelen van wanbetaling en het bewust nastreven van inflatie om schulden en rekeningen te vereffenen.
Maar dan zou generatie Y een gevaarlijk en verkeerd pad inslaan. De meeste mensen werken en sparen in het kader van gemaakte contracten, ook al is dat kader nadelig voor de volgende generaties. Blaas dat op, en ook de maatschappelijke samenhang verdampt. Hoe zal een 60-jarige reageren als je hem zegt dat zijn opgebouwde pensioenrechten gedecimeerd worden? Wat zegt iemand als inflatie de koopkracht van zijn zuurverdiende spaarcenten in rook doet opgaan? Contractbreuk op grote schaal maakt de weg vrij voor totalitaire regimes. Volksleningen en ander gepruts in de kantlijn zullen niet volstaan om de kans op deze doemscenario’s tot nul te herleiden. De westerse regeringen, en de Belgische in het bijzonder, kunnen beter hier en nu geleidelijk maar kordaat bijsturen, voordat generatie Y helemaal in de hoek wordt geduwd en in de verleiding komt van destructieve oplossingen. De huidige generatie machthebbers moet uit welbegrepen eigenbelang correcties aanbrengen, maar de regering-Di Rupo schuift te veel door, en wat ze doet valt onder het predicaat ‘te weinig’. Nochtans zijn revoluties niet het monopolie van het verleden, of van niet-westerse landen.
DAAN KILLEMAES
De leiders van morgen zullen andere en hardere beslissingen willen en moeten nemen dan de leiders van vandaag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier