‘Gemiste kans voor gezondheidszorg’

Bert Lauwers
Bert Lauwers redacteur bij Trends

De kwaliteit van onze gezondheidszorg komt in gevaar door ondoordachte besparingen door de nieuwe regering. “Ons gezondheidssysteem brokkelt af'”, zegt gezondheidseconoom Lieven Annemans.

De nieuwe federale regering bespaart in 2012 2,3 miljard euro in de gezondheidszorg, maar is in haar acute besparingsdrang veel te ondoordacht te werk gegaan. “Dit is een gemiste kans voor de gezondheidzorg”, reageert Lieven Annemans, professor in gezondheidseconomie aan de UG en de VUB en lid van de denktank Itinera.

“Op korte termijn wordt succes geboekt met die besparingen. Maar we waarschuwen al jaren dat we dringend moeten werken aan echte hervormingen in de sector. We laten toe dat ons goede gezondheidssysteem afbrokkelt. Eens te meer zijn als gevolg van dat kortetermijndenken alle belangrijke beslissingen uitgesteld of afgesteld. Het is niet voor het eerst dat belangrijke kansen op structurele hervormingen gemist worden. Ik heb begrip voor de begrotingsdruk en de late shift – onder druk van de Open Vld – van belastingen naar besparingen, maar ik had toch graag gezien dat enkele honderden miljoenen euro werden aangewend voor de juiste investeringen.”

De regering verlaagt de wettelijke groeinorm van 4,5 procent voor de uitgaven voor de ziek

teverzekering. Voor de volgende twee jaar gaat die naar 2 procent, voor 2014 naar 3 procent. Vooral de geneesmiddelen, medische beeldvorming en artsenhonoraria leveren een fikse bijdrage. “Gelukkig staat in de begrotingstekst dat we vanaf 2014 weer naar een betere groeinorm kunnen”, merkt Annemans op. Enkel in 2012 en 2013 is serieus gesnoeid. “Maar zo gaan weer twee jaar verloren”, zegt Annemans, die in vroegere tijden als expert werkte op het kabinet van minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (sp.a). “Hij had wel aandacht voor vooruitgang in de wetenschap en voor wat academici te vertellen hadden. Het kabinet van Laurette Onkelinx (PS) heeft een of twee keer advies gevraagd. Ik hoop dat dat meer gebeurt. Maar de minister van Sociale Zaken moet vooral het advies ook vragen van mensen uit het veld. Artsen die dagelijks tientallen patiënten zien, kunnen de minister heel veel vertellen.”

Moedeloos is Annemans er alleszins niet van geworden. “We moeten blijven vechten voor een beter gezondheidssysteem voor iedereen, om met een beperkt budget zoveel mogelijk te doen en om gezondheid als recht voor iedereen te blijven garanderen. De twee gaan samen. Er is geen andere weg.”

Annemans heeft vijf prioriteiten voor een duurzame hervorming van de gezondheidszorg, met op kop een versterkte rol van de huisarts (zie kader Het prioriteitenlijstje). “Van al die zaken vinden we niets terug in het regeerakkoord. Nochtans weet ik dat erover werd gesproken en dat ideeën circuleerden.”

Ethische discussie

Annemans betreurt dat heel wat politici, die actief zijn in de gezondheidssector of de sector van nabij volgen, geen kaas hebben gegeten van kosteneffectiviteit in de sector en niet bekwaam zijn om op doordachte wijze besparingen vast te leggen. “Weinig politici weten bijvoorbeeld wat een QALY is ( quality adjusted life year, of een kwaliteitsvol levensjaar, nvdr). Dat is onze manier om de kosteneffectiviteit uit te drukken.” De waarde van een kwaliteitsvol levensjaar is berekend op 40.000 euro per jaar per persoon. Cru gesteld, zijn de kosten voor de behandeling van een patiënt slecht besteed als de kosten boven dat bedrag uitkomen.

Het voordeel van deze nieuwe besparingsronde in de gezondheidszorg is dat nu eindelijk het ethische debat hierover gelanceerd lijkt te zijn. “We moeten durven te zeggen dat de middelen beperkt zijn en we ze optimaal moeten besteden”, zegt Annemans. “De belangrijkste manier om met beperkte middelen de maximale gezondheid te kunnen realiseren, is durven te zeggen dat we moeten kijken naar de kosten en kwaliteitsvolle levensjaren en een aanvaardbare verhouding tussen de twee. Als ik daarover ga doceren bij artsen zijn ze het ermee eens dat dit een logische aanpak is.”

Annemans wijst erop dat de overleden ethicus Koen Raes al vond dat de aanpak van kosteneffectiviteit ethisch de meest verantwoorde optie is om te bepalen waar en hoe de middelen aangewend moeten worden. “Je kan daar natuurlijk verder in gaan als maatschappij en bijvoorbeeld beslissen dat je meer geld geeft aan gezondheidszorg en minder aan verkeersveiligheid of andere zaken. Dat vraagt een maatschappelijk debat.”

Een andere positieve dimensie van de druk op het gezondheidsbudget is dat misschien eindelijk ook de verkwisting in de sector wordt aangepakt. Die kan gaan van het verkeerd of te liberaal gebruik van gezondheidsproducten in ziekenhuizen tot regelrechte misbruiken. Alles samen kan het wegwerken daarvan volgens experts jaarlijks vele honderden miljoenen euro’s opleveren.

Annemans toont zich voorts ook voorstander van het voorschrijven op stofnaam, wat het gebruik van goedkope geneesmiddelen moet stimuleren. “Als een arts beslist dat een bepaalde molecule de beste is, moet worden gekozen voor de goedkoopste versie van die molecule.”

BERT LAUWERS

‘Eens te meer zijn als gevolg van kortetermijndenken alle belangrijke beslissingen rond gezondheidszorg uitgesteld of afgesteld’ Lieven Annemans

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content