Geld krijgen om niet te verbruiken

Elia, de Belgische hoogspanningsnetbeheerder, doet een opvallende oproep aan kleine bedrijven en zelfs gezinnen om in de winter nu en dan grote energieverslinders uit te zetten. Dat de komende winter problematisch kan worden voor de Belgische energiegebruiker is al voldoende bekend. Maar de oplossingen worden steeds creatiever. Het is dan ook een goed idee om de verbruiker te belonen als hij zijn gedrag aanpast en zelfs tijdelijk een vergoeding te betalen om geen elektriciteit te verbruiken.

Deze tijdelijke maatregelen zijn echter slechts een voorbode van een veel grotere noodzaak tot gedragswijziging. De volledige doorrekening van de fossiele uitstoot die wij veroorzaken, is een veel betere oplossing op lange termijn.

Men merkt echter dat het klimaat steeds meer op de achtergrond raakt. Dat is ook logisch, want de politici bewegen pas als er weer eens berichten over het einde van de wereld opduiken. De wil van de brede samenleving om samen een energiepact te smeden, komt niks te vroeg, en de volgende regering zal deze handschoen toch moeten opnemen.

Op zich is het geen slecht idee om ons verbruik af te vlakken, zodat we zo weinig mogelijk piekmomenten hebben, maar hiervoor zal meer nodig zijn dan een oproep. Een mogelijkheid is aan de tariefstructuur te werken zodat je bijvoorbeeld binnen een dag andere tarieven hebt. Hiervoor heb je wel een slim netwerk nodig om alles in goede banen te leiden. Beter is wellicht nog dat men bepaalde toestellen centraal zal kunnen sturen. Probleem van deze mogelijkheden is dat deze nog moeten uitgerold worden en dat dit forse investeringen zijn.

De suggestie dat meer importcapaciteit een betere oplossing is dan eigen productiecapaciteit te bouwen, deel ik maar tot op zekere hoogte. Natuurlijk moeten we maximaal met onze buurlanden verbonden zijn, maar de motivatie daarvan moet niet liggen in het afhankelijk worden van import. De bedoeling van een Europees hoogspanningsnet is de betrouwbaarheid te verhogen en technisch, ecologisch en financieel voor het meest optimale te gaan.

Dit ontslaat een land er echter niet van om ervoor te zorgen dat het zijn verantwoordelijkheid neemt in de uitbouw van deze optimalisering. Dat betekent voldoende investeren in productie, opslag en netwerk. En hier wringt het schoentje behoorlijk, want zowat op ieder punt scoren we slecht tot zeer slecht. In productie lopen wij zowat een decennium achter, aangezien al in 2003 is beslist wanneer de kerncentrales ermee ophouden. En het is ook al jaren geweten dat de zes stokoude kolencentrales allemaal sluiten.

Op het vlak van netwerk mogen bijvoorbeeld de lokale netten niet genoeg investeren om slim te worden. Het idee om energieatollen in zee te bouwen, is dan weer een stap in de goede richting, op voorwaarde dat men dit eerst test. Het is wel naïef om te zeggen dat dit zonder subsidies moet, want in de energiesector kan bijna niks gebouwd worden zonder overheidsgaranties.

Ook moet er voldoende geïnvesteerd worden in duurzame vormen van energie, en vooral in de juiste vormen. Het is op zich een verstandige beslissing van de Vlaamse overheid om grootschalige biomassaverbranding aan banden te leggen, want dit is enerzijds weinig duurzaam en anderzijds weinig realistisch door de beperkte beschikbaarheid van de brandstof.

Ook moet de overheid kijken naar wie er investeert in zulke projecten om te zien of partijen solvabel genoeg zijn. Een nieuw Electrawinds zendt schokgolven door de financiële sector.

Bij veel projecten zie ik altijd dezelfde zwakten naar boven komen. Bijvoorbeeld voor biomassa gaat het over de zekerheid van levering van de brandstof op lange termijn tegen een betrouwbare vaste prijs. Als je 2 tot 4 miljoen ton hout/pellets/houtafval nodig hebt, moeten de overheid en de investeerders goed begrijpen dat zonder waterdichte zekerheden je aan zulke projecten niet moet beginnen. Er is een goede reden waarom er in heel de wereld zo goed als geen enkele 100-200 MW biomassadraak staat.

De auteur is gedelegeerd bestuurder van NPG energy.

ANDRÉ JURRES

De volledige doorrekening van de fossiele uitstoot die wij veroorzaken, is een veel betere oplossing op lange termijn.