Geen tijd voor zelfgenoegzaamheid

Het woord recessie mag eindelijk gebruikt worden. Niet alleen in The Economist maar ook in de Belgische media kwam het thema ruim aan bod.

De illusie werd echter meteen gewekt dat deze recessie al bij al zou meevallen. Helaas, there is no such thing as a painless recession. Het is niet zeker of het een opluchting is voor de betrokkenen, maar L&H zou zonder fraude waarschijnlijk ook 95% van zijn waarde verloren hebben.

Kijk naar KPN, beschouwd als de Rolls-Royce van de telecomaandelen één jaar geleden. Een blue chip, een aandeel voor de “Goede Joop” (de Hollandse variant van de Belgische bon père de famille). Niet actief in stemherkenning, maar in stemtransmissie. Positieve cashflows, miljoenen klanten in Nederland, niet in Korea. Geen schimmige postbussen in Singapore, maar een net hoofdkwartier in Amsterdam. Sponsor van de eredivisie voetbal, niet van een provinciaal basketploegje. KPN verloor al 97% van zijn waarde. Het was 70 miljard euro waard, vandaag blijft er nog 2,5 miljard van over.

In een recent panelgesprek liet een econoom zich ontvallen dat het al bij al nog meeviel. Dat er nog geen zware ongelukken waren geweest, en dat de Amerikaanse economie nog nooit zo’n goede fundamentals had gehad tijdens een crisis. Misschien is het zo dat er nog geen spraakmakende faillissementen zijn geweest, maar de waardedestructie van het afgelopen jaar is indrukwekkend, neen, shockerend geweest. De illusie dat er nog geen slachtoffers zijn gevallen, verbergt het feit dat er vele bedrijven in een diepe coma verkeren. Een klein duwtje, en ze vallen in de afgrond. Er moet dus heel snel afgerekend worden met een zekere zelfgenoegzaamheid, ook bij economen en andere opiniemakers. Op vier vlakken is er dringend meer realiteitszin en minder zelfgenoegzaamheid nodig.

De zelfgenoegzaamheid verschilt aan de beide kanten van de Atlantische Oceaan. In de Verenigde Staten rekent men er te veel op dat de sterke rentedalingen snel effect zullen hebben op de conjunctuur. Verdere rentedalingen riskeren echter een deflatoire spiraal op gang te brengen. Wat rentedalingen betreft, is het niet zo dat meer beter is. De Europese centrale bank (ECB) is echter nog niet in die fase. Zoals de grafiek toont, is de ECB steeds erg traag geweest, en kwam de rentedaling soms te laat. In een optimistische bui zou je zelfs kunnen zeggen dat de huidige rentedaling misschien aantoont dat we dicht bij de bodem zijn. De kleine rentedalingen van de ECB zijn echter druppels op een hete plaat. Wim Duisenberg moet dit minstens vijfmaal herhalen binnen het jaar. Het zou de euro trouwens deugd doen.

Dit is geen groeivertraging zoals de twee laatste. Ten eerste is de groei nog altijd positief vergeleken met een jaar geleden. Het is “une drôle de recession”, zoals in 1939 “la drôle de guerre” tussen Frankrijk en Duitsland. De echte oorlog begon echter later. De echte vertraging zal ook later beginnen. It ain’t over until it’s over.

De jongste weken is er heel wat vooruitgang gemaakt op dit punt. Het idee dat de grootste winsten worden gemaakt bij het begin van het herstel, verliest aan kracht. De risico’s worden meer onder ogen genomen. Herinner u de titel begin juli : beleggen is geen sprint, maar een marathon.

Dit wordt een groeivertraging die enkele sectoren fundamenteel zal wijzigen. De automobielsector is het duidelijkste voorbeeld, maar ook de telecom- en technologiesector zijn evidente kandidaten. Herstructurering, “mergers”, delokalisatie zullen nog een tijdje de voorpagina halen. Een recessie biedt de kans om enkele strategische keuzes in vraag te stellen. Voor ons land betekent het een belangrijke afspraak met de toekomst. Het is altijd een vergissing geweest te vechten tegen verandering (herinner het aanslepen van de problemen in de steenkool- en staalsector). Zetten we alles op het verzetten van containers, of trachten we ook onze opgespaarde welvaart naar toekomstgerichte sleutelactiviteiten te oriënteren? Spelen we over dertig jaar mee in de “nieuwe energieën”, of de “nieuwe milieutechnologie”, of missen we deze afspraak zoals we de technologieboom van de jaren negentig grotendeels aan ons zagen voorbijgaan.

Op al deze vlakken is er nu geen tijd voor zelfgenoegzaamheid. Een recessie is moeilijk, niet wegens de negatieve economische groei, maar vanwege de moed die er nodig is om een koers te wijzigen.

Geert Noels

De auteur is hoofdeconoom bij Petercam.

L&H zou zonder fraude waarschijnlijk ook 95% van zijn waarde verloren hebben.